Sigara üzerinden alınan vergilerin ters esneklik kuralı bağlamında analizi: Türkiye üzerine bir uygulama
Analysis of taxes on cigarettes in the reverse of flexibility rule: An application on Turkey
- Tez No: 627921
- Danışmanlar: PROF. DR. NACİ TOLGA SARUÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Maliye, Finance
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization - WHO) verilerine göre sigara; pasif içiciler de dahil olmak üzere her yıl sekiz milyon insanın ölümüne neden olmakta ve sigaraya atfedilebilir hastalıklar nedeniyle yüksek ekonomik maliyet yaratmaktadır. Bu bağlamda sigara; mücadele edilmesi gereken problemlerin arasında yer almakta ve bu mücadelede vergiler ön plana çıkmaktadır. Sigara üzerinden alınan yüksek oranlı vergi sonrası artan fiyat karşısında sigara bağımlılarının, sigaraya ilişkin tüketimlerini azaltmaları beklenmektedir. Sigara tüketiminin azalmasına bağlı olarak sigaradan kaynaklanan hastalık ve ölümler de azalacaktır. Ayrıca sigara üzerinden alınan vergiler hükümet açısından önemli bir gelir kaynağıdır. Sigaranın yüksek oranda vergilendirilmesi ters esneklik kuralı ya da Ramsey Kuralı bağlamında da etkin bir politika olarak değerlendirilmektedir. Ters esneklik kuralının temelinde talebi esnek olmayan tüketim mallarının yüksek oranlarda vergilendirilmesi yer almaktadır. Sigara talebinin nispeten esnek olmaması, sigara bağımlılarının vergi sonrası fiyat artışı karşısında sigaraya ilişkin tercihlerinin nötr (tarafsız) olmasına neden olmaktadır. Vergiden kaynaklanan refah kaybı da asgari seviyede gerçekleşmektedir. Dolayısıyla sigaranın yüksek oranda vergilendirilmesi etkinlik ilkesini büyük ölçüde sağlamaktadır. Diğer taraftan sigara tüketiminin daha yoğun olduğu özellikle düşük gelirli bağımlıların oluşacak vergi yüküne orantısız olarak katlanacağı dolayısıyla verginin regresif yönünün ortaya çıkacağı tartışmaları mevcuttur. Ancak düşük gelirli bağımlıların, vergi sonrası fiyat artışına daha duyarlı olduğu varsayımı altında sigara tüketimini azaltmaları ve verginin regresif etkisinin minimum seviyede kalması öngörülmektedir. Bu çalışma ile Türkiye'de yerleşik hanehalklarının sigara üzerinden alınan yüksek oranlı vergi karşısında, sigaraya ilişkin tercihlerini ne yönde etkilediği incelenmektedir. Bu amaçla Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 1 Ocak – 31 Aralık 2017 döneminde Türkiye'de yerleşik hanehalklarına uygulanan hane, fert ve tüketim verilerinin yer aldığı Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) kullanılmıştır. İlk olarak; 2017 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi'nde yer alan 12153 hane reisinin cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, medeni durumu, mesleği, gelir düzeyi ile hanehalkı büyüklüğünün sigara tüketimi olasılığı üzerindeki etkisi lojistik regresyon yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Ardından 2016 ve 2017 Hanehalkı Bütçe Anketi tüketim verisi kullanılarak sigara üzerinden alınan vergilerde yapılan artışın farklı gelir gruplarında sigara tüketimine olan etkisi ele alınmıştır. Elde edilen ampirik bulgular; Türkiye'de yaş, eğitim durumu, cinsiyet, medeni durum, meslek ve hanehalkı büyüklüğünün sigara tüketimi olasılığını anlamlı şekilde etkilediğidir. Ayrıca sigara üzerinden alınan vergilerde yapılan artışın; düşük, orta ve yüksek gelirli bağımlılar arasında sigara tüketimini azalttığı ancak bu etkinin düşük ve orta gelirli bağımlılarda daha yüksek olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda Türkiye'de sigara üzerinden alınan vergilerdeki artışın regresif etkisinin minimum seviyede kaldığı söylenebilir.
Özet (Çeviri)
According to the World Health Organization (WHO); smoking causes the death of eight million people every year, including passive smokers, and creates high economic costs due to diseases attributable to smoking. In this context, cigarette is among the problems that need to be tackled and taxes come to the forefront in this struggle. Smoking addiction are expected to reduce its consumption of cigarettes in response to the increasing price after high rates of tax on cigarettes. Diseases and deaths caused by smoking decrease due to the reduce in cigarette consumption. In addition, taxes on cigarettes are seen as a resource of income for the government. On the other hand, high taxation of cigarettes is considered as an effective policy in the context of reverse flexibility rule (Ramsey Rule). The basis of the reverse flexibility rule is the high taxation of consumer goods with inelastic demand. The relatively inelastic demand for cigarettes causes cigarette addicts to have smoking preferences to be neutral against the price increase after tax. The welfare loss arising from the tax is also minimal. Therefore, high taxation of cigarettes provides the principle of effectiveness to a large extent. On the other side, there are discussions that cigarette consumption is more intense, especially low-income addicts will disproportionately bear the tax burden that will occur, and thus the regressive aspect of the tax will arise. However, under the assumption that low-income addicts are more sensitive to the price increase after tax, it is foreseen that they will reduce cigarette consumption and the regressive effect of the tax will remain at minimum level. This study examined the responses of resident households in Turkey are against the tax increase levied on cigarettes. To this end, over Household Budget Survey (HBA) applied to households, containing individual and consumption information carried out by Turkey Statistical Institute for 1 January-31 December 2017 period were used. Firstly, the effect of the household head in 12153 households included in the 2017 Household Budget Survey on gender, age, education level, marital status, occupation, income level and the probability of smoking in household size was determined by using logistic regression method. Then, the effects of the increase in taxes on cigarettes using cigarette consumption data of 2016 and 2017 Household Budget Survey on cigarette consumption were discussed within the framework of different income groups. According to the empirical findings obtained, age, education, gender, marital status, occupation and household size in Turkey seem to significantly affect the probability of cigarette consumption. In addition, the increase in taxes on cigarettes; it appears to reduce cigarette consumption among low, middle and high income households, however, this effect seems to be higher in low and middle income households. In Turkey, in this context one can argue that the minimum level of the regressive impact of the increase in the tax on cigarettes.
Benzer Tezler
- Trakya Üniversitesi Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencilerinde gece yeme sendromunun araştırılması
A study about night eating syndrome in students from Faculty of Medicine and Faculty of Health Sciences at Trakya University
MERVE PEKER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
Aile HekimliğiTrakya ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERDAR ÖZTORA
- Sigara üzerinden alınan özel tüketim vergisine yönelik sigara tüketicilerinin tutumu
The attitude of the cigarette consumers' to the special consumption tax taken from cigarettes
NURSEDA SAYMAZ
- Sağlık politikası aracı olarak sigaranın vergilendirilmesi: Türkiye uygulamasının analizi ve değerlendirilmesi
Taxation of cigarettes as a health policy tool: Analysis and evaluation of Turkish practice
ARZU POLAT
Doktora
Türkçe
2021
MaliyeAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ ÜNSAL
- Türkiye'de tütün mamulleri kullanımı üzerine üç makale
Three essays on the use of tobacco products in Turkey
YENAL CAN YİĞİT