Ergenlerde beden imajı, reddedilme duyarlılığı ve öz-yeterlik arasındaki ilişkiler: Bir ölçek geliştirme çalışması ve uygulaması
Relationship between body image, rejection sensitivity and self-efficacy in adolescents: A scale development study and application
- Tez No: 630372
- Danışmanlar: DOÇ. DR. VESİLE OKTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Beden İmajı, Reddedilme Duyarlılığı, Öz-Yeterlik, Ölçek Geliştirme, Ergenlik, Body Image, Rejection Sensitivity, Self-Efficacy, Scale Development, Adolescence
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Ergenlik döneminin önemli gelişimsel görevlerinden biri bireyin kendi bedeninden memnun olması ve bedenini olduğu gibi kabul etmesidir. Aynı zamanda bu dönem ergenin akran ve yetişkinler tarafından onaylanma ve kabul görme ihtiyacının yoğun olarak görüldüğü bir dönemdir. Ergen kabul görmediğinde veya reddedildiğinde bazı zorluklarla karşılaşabilmektedir. Ancak ergenin öz-yeterlik düzeyi ne kadar yüksek ise bu zorluklarla başa çıkma becerileri de o kadar iyi olmaktadır. Bu bağlamda bu araştırmada, beden imajını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmek, ergenlerde beden imajı, reddedilme duyarlılığı ve öz-yeterlik arasındaki ilişkiyi belirlemek ve beden imajını, reddedilme duyarlılığını ve öz-yeterliği bazı demografik değişkenler açısından incelemek amaçlanmıştır. Bu araştırmada ilk olarak ölçek geliştirme kapsamında açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapmak için 384 ergenden, daha sonra ise değişkenler arası ilişkileri belirlemek için 749 ergenden veriler toplanmıştır. Her iki aşamada da araştırma grubu, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı liselerde öğrenim gören ve uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Beden İmajı Ölçeği, Bedeni Beğenme Ölçeği, Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği ve Çocuklar İçin Öz-Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde IBM SPSS Statistics v20.0 ve Lisrel 8.80 paket programları kullanılmış olup açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi, Cronbach Alfa İç Tutarlılık Katsayısı, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı, Bağımsız Örneklem t-Testi, Çoklu Regresyon Analizi tekniklerinden yararlanılmıştır. Çalışmada ölçeğin kapsam geçerliği için uzman görüşüne başvurulmuş, ölçeğin faktör yapısını ortaya koymak üzere açımlayıcı faktör analizi (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. AFA sonucunda, toplam varyansın %62'sini açıklayan ve 21 maddeden oluşan dört faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Ortaya çıkan faktörler“Bedeni Olumsuz Algılama”,“Değerlendirme Duyarlılığı”,“Bedeni Olumlu Algılama”ve“Bedeni Değiştirme”olarak isimlendirilmiştir. DFA sonucu, Beden İmajı Ölçeği'ne ilişkin 21 madde ve dört faktörlü yapının yeterli uyum indekslerine sahip olduğunu ortaya koymuştur. Ölçüt geçerliğini değerlendirmek üzere Bedeni Beğenme Ölçeği kullanılmıştır. Güvenirlik analizlerinde Cronbach Alfa İç Tutarlılık Katsayısı tekniğinden faydalanılmıştır ve AFA ve DFA örneklemleri için hesaplanan değerlerin 0.92 ile 0.88 olarak kabul edilebilir sınırlar içerisinde yer aldığı görülmüştür. Madde toplam korelasyonları ve %27'lik alt-üst grup karşılaştırmalarına ilişkin elde edilen bulgular, Beden İmajı Ölçeği'nde yer alan maddelerin toplam puanı yordama gücünün ve ayırt edicilik düzeylerinin yüksek olduğunu göstermiştir. Beden İmajı Ölçeği'nin ergenlerin beden imajını ölçmek amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirtilebilir. Araştırmanın bir diğer amacı neticesinde elde edilen sonuçlara göre, ergenlerin toplam beden imajı puanlarının cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermediği gözlenirken, toplam beden imajı puanlarının ve“bedeni olumsuz algılama”alt boyutu puanlarının sınıf düzeyine göre farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca ergenlerin reddedilme duyarlılıklarının, toplam öz-yeterliklerinin,“akademik öz-yeterlik”ve“duygusal öz-yeterlik”alt boyutu puanlarının cinsiyete göre farklılaştığı, sınıf düzeyine göre ise farklılık göstermediği belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiler incelendiğinde beden imajı puanı arttıkça (olumsuz oldukça) öz-yeterlik puanlarının düştüğü ve reddedilme duyarlılığı puanlarının arttığı sonucuna ulaşılmış, beden imajının reddedilme duyarlılığı ve öz-yeterlik tarafından yordandığı bulunmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, ilgili literatür doğrultusunda tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
One of the important developmental tasks of adolescence is that the individual is satisfied with her/his own body and accepts her/his body as it is. At the same time, this is a period in which the need for approval and acceptance of adolescents by peers and adults is intensely seen. When adolescents are not accepted or rejected, they may encounter some difficulties. However, the higher the self-efficacy level of the adolescent, the better their skills to cope with these difficulties. In this context, this study aimed to develop a valid and reliable measurement tool for measuring body image, to determine the relationship between body image, rejection sensitivity, and self-efficacy in adolescents and to examine body image, rejection sensitivity, and self-efficacy in terms of some demographic variables. In this study, firstly, data were collected from 384 adolescents to perform exploratory and confirmatory factor analysis within the scope of scale development, and then from 749 adolescents to determine relationships between variables. In both stages, the research group consists of students studying in high schools affiliated to the Ministry of Education and determined by the appropriate sampling method. Personal Information Form, Body Image Scale, Body Appreciation Scale-2, Rejection Sensitivity Scale, and Self-Efficacy Scale for Children were used as data collection tools in the study. In the statistical analysis of the data, IBM SPSS Statistics v20.0 and Lisrel 8.80 package programs were used and exploratory and confirmatory factor analysis, Cronbach Alpha Internal Consistency Coefficient, Pearson Moments Product Correlation Coefficient, Independent Sample t-Test, Multiple Regression Analysis techniques were used. In the study, expert opinion was consulted for the content validity of the scale, exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) was performed to reveal the factor structure of the scale, respectively. As a result of the EFA, a four-factor structure consisting of 21 items explaining 62% of the total variance was obtained. The emerging factors were named as“Negative Perception of The Body”,“Evaluation Sensitivity”,“Positive Perception of The Body”and“Body Change”. The CFA result revealed that the 21-item and four-factor structure related to the Body Image Scale had adequate fit indices. Body Appreciation Scale-2 was used to evaluate criterion validity. Cronbach alpha internal consistency coefficient technique was used in reliability analysis and it was seen that the calculated values for EFA and CFA samples were within the acceptable limits of 0.92 to 0.88. The findings obtained regarding item-total correlations and 27% sub-upper group comparisons showed that the total score predictive power and discrimination levels of the items in the Body Image Scale were high. It can be stated that the Body Image Scale is a valid and reliable measurement tool that can be used to measure the body image of adolescents. According to the results obtained as a result of another aim of the study, it was observed that the total body image scores of the adolescents did not differ significantly concerning the gender, while the total body image scores and the“negative body perception”sub-dimension scores differed according to the grade level. In addition, it was determined that adolescents' rejection sensitivities, total self-efficacy,“academic selfefficacy”and“emotional self-efficacy”subscale scores differed by gender and did not differ by grade level. When the relationships between the variables were examined, it was concluded that as the body image score increased (when negative), self-efficacy scores decreased and rejection sensitivity scores increased, body image was predicted by rejection sensitivity and self-efficacy. Findings obtained as a result of the research were discussed in line with the relevant literature and suggestions were presented.
Benzer Tezler
- 12-14 yaş grubu ergenlerde beden bölgelerinden ve özelliklerinden hoşnut olma durumu ve beden imajının değerlendirilmesi
Being pleased with the body parts and features of adolescents being 12-14 ages of group and assessment of body image
NACİYE AYGÖR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
HemşirelikHaliç ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖZLEM IŞIL
- Pozitif psikoloji ve pozitif psikoterapi bağlamında ergenlerde olumlu beden imajını geliştirme grupla psikolojik danışma programının etkililiğinin incelenmesi
The effectiveness of a positive body image group counseling programme on adolescent girls on the context of positive psychology and positive psychotherapy
ÇİĞDEM KEVEN AKLİMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimUfuk ÜniversitesiRehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ERYILMAZ
- Atılganlık eğitiminin bedensel engelli ergenlerin beden imaji, benlik saygısı ve kendilerine yönelik tutumları üzerindeki etikinliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of effectiveness of assertiveness training for physically handicapped adults on the body image, self-esteem and attitudes directed to themselves
İLKAY KESER
Doktora
Türkçe
2013
HemşirelikMarmara ÜniversitesiPsikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜL ÜNSAL BARLAS
- Investigating the roles of self-compassion, body image flexibility, and societal appearance influences on body appreciation among adolescents
Ergenlerde öz-şefkat, beden imajı esnekliği ve sosyal dış görünüş etkilerinin beden memnuniyeti üzerindeki rolünün incelenmesi
BÜŞRA VURKUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
PsikolojiBahçeşehir ÜniversitesiPsikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZLI BÜŞRA AKÇABOZAN KAYABOL
- Ergenlerde görünümle ilişkili sosyal medya bilincinin, beden imajı, ideallerin içselleştirilmesi ve ruhsal gelişime etkisi
The effect of appearance-related social media consciousness in adolescents on body image, internalization of ideals and spiritual development
KADRİYE ÖZYAZICI