Trabzon gümrüğü (1750-1800)
Trabzon customs (1750-1800)
- Tez No: 63277
- Danışmanlar: PROF. DR. RIFAT ÖNSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1997
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
ÖZET Osmanlı Devleti, coğrafi konumu itibariyle çok eski zamanlardan beri, yoğun bir mal değişimine sahip olan ticaret yolları üzerinde bulunuyor ve bu transit ticaretin vergilendirilmesinden büyük gelirler elde ediyordu. Osmanlı Devleti içerisinde Trabzon, Anadolu'nun artık ürününün Karadeniz limanlarına taşınmasında, Tebriz-Erzurum ipek yolundan gelen malların batıya aktarılmasında, batı üretiminin doğu eyaletlerine ulaşmasında ve Karadeniz havzasındaki ticaret etkinliklerinde, yüzyıllardır, önemli bir liman şehri olarak büyüyüp gelişmiştir. Özellikle, şehrin transit ticaret açısından önemli bir köprü görevi görmesi burada bir gümrük merkezinin oluşturulmasına neden olmuştur. Doğu Karadeniz'deki ticaret etkinliklerini vergilendirmek için XVI. yüzyıl başlarında, iktisadi bir takım kanunları içeren Trabzon Kanunnameleri oluşturulmuştur. Bu kanunnameler ışığında kurulan Trabzon gümrüğü, XVIII. yüzyılın ikinci yarısında ihtisab, dellaliye ve şemhane ile bir mukata'a oluşturmakta, yılık 848.000 akçeyi hazineye ödemek koşuluyla mültezimlere ihale edilmekteydi. Trabzon gümrük mukata'ası içerisinde yer alan bölümler ihale yoluyla işletilmiş olduğundan bölgedeki mültezimlerin yoğun ilgisini çekmiştir. Mültezimler gümrük mukata'asını üzerlerine alabilmek için birbirleriyle mücadele etmişlerdir. Trabzon gümrük mültezimleri ve gümrük eminlerini uğraştıran en önemli sorun gümrükten mallarını kaçırarak vergi vermemeye uğraşan tacirlerdi. Bu tacirlerin özellikle asker kaçaklarından olması, vergi toplanmasını zorlaştırmaktaydı.Gümrük mültezimleri, gümrükteki kaçakçılık olaylarının giderilmesi için sık sık Divan-ı Hümayun'a arzuhal sunmakta idiler. Bu çalışmada, yukarıda belirtilen konularla birlikte Trabzon gümrük mukata'asının giderleri arasında yer alan Trabzon ve Sohum kalelerindeki muhafızların aylıkları, Trabzon şehri ve Sohum kalesindeki bazı camilerin giderleri ile bu camilerdeki görevlilerin aylıklarının ödenmesi ile ilgili ortaya çıkan sorunlar arşiv belgelerine göre, genel hatlarıyla, ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunların yanısıra Karadeniz'deki ticaret ilişkileri ile XVIII. yüzyıldan sonra giderek yoğunlaşan savaşların Trabzon ve çevresindeki eşkiyalık hareketlerinin gümrük gelirlerinin azalmasına ne derece etki ettiği, eldeki belgelere göre ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY As regards to the geographical position the Ottoman Empire was locating on trading roads which were eligible for exchange of goods at a large scale since ancient times and consequently was obtaining important amount of taxation revenues. In the meanwhile, Trabzon had gradually been grown and developed as an important harbour city in respect to transportation of residual products of Anatolia to Black Sea ports, in transshipment of the goods coming through silk- delivery road to the west, in transportation of western products to Eastern provinces and in commercial activities within the Black Sea region, Particularly, the city's position to acat as an important harbour city regarding the transit trade caused organization of a custom centre in Trabzon, For the purpose of taxation concerning commercial activities in Eastern Black Sea region, particular Codes of Law had been enacted early at the beginning of XVI'th century concerning economic affairs. Custom Department established under the light of such laws was producing a“Farming out (taxation)”,“mukata'a”, concerning“ihtisab”,“dellaliye”,“ şemhane”and for contractors on the condition of payment of was being transferred an annual amount of 848.000 akçe (Ottoman monetary unit) to the Treasury. As the divisions taking place within Trabzon Customs“Farming out (taxation)”,“mukata'a”, were being operated through Contractors it had attracted their attention it had attracted their attention of tax-IV formers at a large scale. Consequently the struggled with each other for contracting the mukata'a. The most important problem clusing difficulties for Trabzon Customs tax-farmers and was being created by some merchants who were trying to smuggle their own goods and not to pay duty. As most of them were military deserters collection of tax was being difficult. Custom Contractors were frequently submitting their demands to Divan-i Hümayun (Council of State) for elimination of strugles. In this present study, along whit certain subjects included hereinabove, it has been intende to make clear, according to archived documents in general the situation corcerning the salaries of quardismen employed at Trabzon and Sohum castles, expenditures of some mosques in Trabzon city and Sohum castles, in addition to commercial relations in Black Sea region, and the effects of several wars witnessed subsequent to XVIII's century and rebellion actions in and around Trabzon.
Benzer Tezler
- XVII. yüzyılın ilk yarısında Trabzon Gümrüğü
Trabzon Customs in the first half of the seventeenth century
BEKİR TÜTÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihKaradeniz Teknik ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MİRAÇ TOSUN
- 19. yüzyılda Trabzon Gümrüğü ve çevre ticareti
The trade in Trabzon Customs and Trabzons surroundings in 19. century
NAZIM KURUCA
- 1746-1789 tarihleri arasında Trabzon'da sosyal ve ekonomik hayat
Social and economic life in Trabzon between 1746-1789
MELEK ÖKSÜZ
- Kıbrıs muhassılı Abdülbaki Ağa'nın muhasebe defterinin incelenmesi (1776/7-1784/5)
An examination of the accounting book of Abdülbaki Ağa, the muhassil of Cyprus (1776/7-1784/5)
SEMA BÜYÜKYABAT