Genç yetişkinlerde cinsel suçlara yönelik bilişsel çarpıtmalar: Erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolü
Cognitive distortions regarding sexual crimes in young-adults: The mediating role of early maladaptive schemas
- Tez No: 635733
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE GÜLSEN ERDEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Disiplinlerarası Adli Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Adli Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 231
Özet
Bu araştırmada, genç yetişkin bireylerde, istismar ve ihmal ile ilgili olarak, çocukluk döneminde yaşanan ruhsal travmatik yaşantılar ile cinsel suçlara yönelik bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide, erken dönem uyum bozucu şemaların aracı rolü araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Türkiye'de, çeşitli devlet ve vakıf üniversitelerinin farklı bölümlerinde lisans öğrenimine devam eden, 18-25 yaş arasında yer alan, toplam 1400 genç yetişkin birey oluşturmaktadır. Araştırmada, Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği, Young Şema Ölçeği Kısa Form-3, Bumby Çocuk Cinsel İstismarına Yönelik Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği (BÇÖ-İ), Bumby Tecavüz Suçuna Yönelik Bilişsel Çarpıtmalar Ölçeği (BÇÖ-T) ve tanımlayıcı özellikler formu kullanılmıştır. Araştırmada, alanyazında ilk kez, Bumby bilişsel çarpıtma ölçekleri, kadın örneklem grubu üzerinde de uygulanmıştır. Çalışmada, ilk olarak, AFA ile BÇÖ-İ ve BÇÖ-T ölçeklerinin Türkçe erkek ve kadın formlarının geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış ve faktör yapısı olmayan ölçeklerin orijinallerinden farklı olarak, BÇÖ-İ Erkek Formu'nda, sırasıyla, Suç Davranışının Rasyonelleştirilmesi, Suçluya Karşı Sorumluluğun En Aza İndirilmesi ile Mağdur Zararının En Aza İndirilmesi; BÇÖ-İ Kadın Formu'nda ise, sırasıyla, Suçluya Karşı Sorumluluğun En Aza İndirilmesi, Mağdur Zararının En Aza İndirilmesi ve Suç Davranışının Rasyonelleştirilmesi olarak isimlendirilen üç faktör yapısı elde edilmiştir. BÇÖ-T'de ise, hem erkek hem de kadın formunda, sırasıyla, Haklı Gösterme ve Bahane Bulma şeklinde adlandırılan iki faktör yapısı elde edilmiştir. Elde edilen tüm faktör yapıları DFA ile doğrulanmıştır. İkinci olarak, ileri sürülen tüm modeller, YEM aracılığıyla test edilmiştir. Araştırmada, genç yetişkin erkeklerde, çocukluk döneminde yaşanan fiziksel ihmal, duygusal istismar ve cinsel istismar yaşantıları ile çocuk cinsel istismarına yönelik bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide, onay arayıcılık, iç içe geçme, duyguları bastırma ve kusurluluk erken dönem uyum bozucu şemalarının aracılık etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, genç yetişkin erkeklerde, fiziksel ihmal ve duygusal istismar yaşantıları ile tecavüz suçuna yönelik bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide, tehditler karşısında dayanıksızlık, kusurluluk, ayrıcalıklılık ve onay arayıcılık erken dönem uyum bozucu şemalarının aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, araştırmada, genç yetişkin kadınlarda, çocukluk döneminde yaşanan duygusal ihmal yaşantısı ile çocuk cinsel istismarına yönelik bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide, iç içe geçme erken dönem uyum bozucu şemasının aracılık etkisinin olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte, genç yetişkin kadınlarda, duygusal istismar yaşantısı ile tecavüz suçuna yönelik bilişsel çarpıtmalar arasındaki ilişkide, cezalandırma erken dönem uyum bozucu şemasının aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Türkiye'de bir ilki temsil eden bu araştırmanın bulguları, cinsel suça yönelimde, suça yönelik bilişleri anlamayı kolaylaştıracağından, ilgili alanyazına paralel bir biçimde de ülkemizde, cinsel suçlularda, suça yönelik bilişsel çarpıtmaların ve erken dönem uyum bozucu şemaların belirlenmesine katkıda bulunacaktır.
Özet (Çeviri)
In this study, the mediating role of early maladaptive schemas in the relationship between mental traumatic experiences in childhood and cognitive distortions regarding sexual crimes in young-adult individuals was investigated. The sample of the study, in Turkey, at the various state and private universities continue to undergraduate education in different departments consist of the individual between the ages of 18-25 who total of 1400 young-adults. In the research, Childhood Trauma Questionnaire, Young Schema Questionnaire-Short Form-3, the Bumby Molest Scale (BMS), the Bumby Rape Scale (BRS) and demographic information questionnaire were used. In the study, for the first time in the literature, Bumby cognitive distortion scales were also applied on the female sample group. In the study, first of all, the validity and reliability studies of the Turkish forms of the BMS and BRS scales, which are measurement tools related to EFA, were conducted, and unlike the originals of the scales without factor structure, in BMS Male Form, Rationalization of Offending Behavior, Minimization of Responsibility for Offending, and Minimization of Victim Harm which three factor structures named respectively; in the BMS Female Form, Minimization of Responsibility for Offending, Minimization of Victim Harm, and Rationalization of Offending Behavior which three factor structures named respectively which were obtained. In BRS, two factor structures named as Justifying, and Excusing were obtained, both in male and female forms. Then, all factor structures which obtained with EFA were verified with CFA. Secondly, all proposed models were tested through SEM. The findings in young-adult men, in the relationship between physical neglect, emotional abuse and sexual abuse experiences and cognitive distortions related to child sexual abuse, there are mediating effects of defectiveness, enmeshment, emotional inhibition, and defectiveness; however, it also shows that the relationship between physical neglect and emotional abuse experiences and cognitive distortions regarding rape also has mediating effects vulnerability to harm, defectiveness, entitlement, and approval-seeking schemas. In addition, in the research, in young adult-women, the relationship between emotional neglect experienced in childhood and cognitive distortions related to child sexual abuse, enmeshment has a mediating effect; it was also determined that the punitiveness schema has a mediating effect in the relationship between emotional abuse experience and cognitive distortions related to rape. This study's findings represent a first in Turkey, in the orientation sexual crimes, will make it easier to understand information for crime, literature into parallel in our country, sex offenders, cognitive distortions regarding sexual crimes and will contribute to the identification of early maladaptive schemas.
Benzer Tezler
- Genç yetişkinlerde cinsel sağlık bilgi düzeyi ile cinsel mitler ve cinsel yönelim mitleri arasındaki ilişkiler
The relationship between the level of sexual health knowledge, sexual myths and sexual orientation myths among young adults
RABİA DİLBER AKKOYUNLU KAPTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Gedik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAVVA NÜKET İŞİTEN
- Genç yetişkinlerde cinsel benlik şemaları ile yakın ilişkilerde bağlanma boyutları ve cinsel kompulsiyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between sexual self schemas and attachment dimensions in close relationships and sexual compulsions among young adults
FURKAN KEKLİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
PsikolojiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFE AKGÜL
- Genç yetişkinlerin flört şiddetinde cinsel mitler, özgüven ve yaşam doyumunun yordayıcı rolü
The predictive role of sexual myths, self-confidence and lifesatisfaction in dating violence in young adults
MUSTAFA CAN ÜNÜVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM TAGAY
- Genç yetişkinlerde erken dönem uyumsuz şemalar ile cinsel doyum arasındaki ilişkide cinselliğe yönelik tutumların aracılık rolünün incelenmesi
Examining the mediating role of attitudes towards sexuality in the relationship between early maladaptive schemas and sexual satisfaction in young adults
AŞKIM ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Aydın ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYÇA FERDA KANSU
- Genç yetişkinlerde kadın ve erkek cinsiyetlerine ilişkin çelişik duygular ile cinsel doyum arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between conflicting feelings about male and female gender and sexual satisfaction in young adults
MERVE NİSA YILMAZ DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ENDER CESUR