Atâullah Mehmed Efendi'nin (ö. 1127/1715) Mecmûa-i Atâiyye'sinde Müftâ Bih Meseleler (Molla Hüsrev'in Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm adlı eseri ile mukayeseli olarak aile hukuku Örneği)
Favored legal opinions (Mutfā bih) in Ataullah Mehmed Efendi's Majmuāt al-Ataiyya (The example of family law in comparison with Molla Husrev's Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm)
- Tez No: 635967
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PEHLUL DÜZENLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 170
Özet
Osmanlı dönemi hukuk anlayışını ve müellefatını/literatürünü tanımaya yönelik çalışmalar son zamanlarda artmış, ancak alan henüz yeterince aydınlatılamamıştır. Özellikle Osmanlı Hanefîliğinin mahiyeti ve sınırlarının belirlenmesi noktalarında birçok problem halen araştırılmayı beklemektedir. Bu araştırmada, İslam hukukunun belli bir dönemde ve coğrafyada uygulayıcısı olan Osmanlı devletinin hukûkî yapısını anlamaya yönelik olarak“müftâ bih”kavramı, bu hukukun bir temsilcisi sayılabilecek Atâullah Mehmed Efendi'nin Mecmûa-i Atâiyye adlı eseri çerçevesinde ele alınmıştır. Araştırma giriş, üç bölüm ve sonuçtan müteşekkildir. Birinci bölümde Şeyhülislâm Atâullah Mehmed Efendi'nin hayatı ve Mecmûa-i Atâiyye adlı eseri üzerinde durulmuş, tezin üçüncü bölümüne ön hazırlık mahiyetinde özellikle şer'iyye sicilleri merkezli yapılan çalışmalar doğrultusunda XVII ve XVIII. yüzyıllar Osmanlı aile yapısı hakkında bilgiler aktarılmıştır. İkinci bölümde müftâ bih kavramı Osmanlı öncesi ve sonrası şeklinde bir ayrım ile incelenerek kavramın mahiyeti belirlenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde Şeyhülislâm Atâullah Mehmed Efendi'nin Mecmûa-i Atâiyye'sinde nikah ve talak konuları ele alınmış ve burada nakledilen konulardan hâmişlerde râcih görüşe işaret eden kayıtlar aracılığı ile müftâ bih görüşler belirlenmiştir. Belirlenen bu görüşler ve tercih gerekçeleri perspektifinde Osmanlı'da müfâ bih görüşün daha çok kişiler ve eserler üzerinden şekillendiği, buna zaman zaman bazı hukûkî gerekçelerin de dahil olduğu sonuçlarına varılmıştır. Tespit edilen müftâ bih hükümler Osmanlı döneminde temel başvuru kaynaklarından Molla Hüsrev'in Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm adlı eseri ile mukayese edilerek hukûkî süreklilik irdelenmeye çalışılmıştır. Bu mukayese sonucu iki müellifin genellikle aynı tercihleri benimsedikleri; hükümlerin gerekçelendirilmesi, meselelerin detaylandırılması noktalarında ise küçük farklılıkların ortaya çıktığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Studies to recognize the Ottoman understanding of law and literature have increased in number recently, but the area has not been adequately illuminated yet. Many issues are still waiting to be explored, especially in terms of the nature and extent of the Ottoman form of the Hanafite school. In this study, the concept of“mufta bih”was discussed within the frame of Mecmûa-i Atâiyye by Atâullah Mehmed Efendi, who can be considered as a representative of this law, in order to understand the legal structure of the Ottoman state, which is the implementer of Islamic law in a certain period and geography, The research is composed of introduction, three parts and conclusion. In the first part, the life of Şeyhülislâm Atâullah Mehmed Efendi and his work called Mecmûa-i Atâiyye are emphasized, and then some information about the XVII and XVIII century Ottoman family structure has been reported in line with the studies based on shar'iyya registers in particular, as a preliminary preparation for the third part of the thesis. In the second part, the concept of“mufta bih”was examined with a categorization in the form of“before and after the Ottoman Empire”, and the nature of the concept was tried to be determined. In the third chapter, the issues of marriage and divorce were discussed via the Mecmûa-i Atâiyye of Şeyhülislam Atâullah Mehmed Efendi, and“mufta bih”judgments were determined through the records that point to a preferable view. In the perspective of these judgments and reasons of preference, it was concluded that in the Ottoman Empire,“mufta bih”was mostly shaped by certain scholars and works, and some legal reasons were included from time to time. The legal continuity was tried to be examined, by comparing determined“mufta bih”judgments with the work of Molla Husrev's Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm, which was one of the main sources of reference during the Ottoman period. As a result of this comparison it was concluded that the two authors generally adopt the same preferences; yet some small differences were observed in the justification of the judgments and the elaboration of the issues.
Benzer Tezler
- Şani-zade Mehmed Ataullah Efendi'nin tarih yazıcılığı
Şani-zade Mehmed Ataullah Efendi's writting of History
ÇETİN AYKURT
- An idiosyncratic Ottoman alim encounters European science, enlightenment and modern warfare: Şanizade Mehmed Ataullah Efendi (d. 1826) and his Vesâyânâme-i Seferiyye ve Müfredât-ı Külliyye Fî Sevâhili'l-Bahriyye
Sıradışı bir Osmanlı alimi nazarından Avrupa bilim, askeri devrim ve aydınlanması: Şanizade Mehmed Ataullah Efendi'nin (v. 1826) Vesâyânâme-i Seferiyye ve Müfredât-ı Külliyye Fî Sevâhili'l-Bahriyye adlı eserleri
AHMET TARIK ÇAŞKURLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Coğrafyaİbn Haldun ÜniversitesiMedeniyet Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SURAIJA ROSCHAN NADIRA ERIKA FAROQHI
- Şâni-Zâde Mehmed Ataullah Efendi- hayatı, kişiliği, eserleri, etkileri
Şâni-Zâde Mehmed Ataullah Efendi - his life, personality, works and i̇nfluences
MEHMET ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
BiyografiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERAL BAYRAK
- Osmanlı tarih anlayışında vakanüvislik ve Vakanüvis Şânizâde Mehmed Atâullah Efendi'nin hayatı
Historiographism and historiographer in the Ottoman history life of master Şânizâde Mehmed Atâullah
DİLAYDAN AYDIN
- Sahaflar Şeyhi-Zade Esad Mehmed Efendi Divanı (2.CİLT )
Başlık çevirisi yok
FATİH AYDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ KILIÇ