Geri Dön

Topoğrafyanın anlatısı, anlatının topoğrafyası

Narrative of topography, topography of narrative

PDF İndir

  1. Tez No: 637208
  2. Yazar: MERVE EFLATUN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. FUNDA UZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Türk Dili ve Edebiyatı, Architecture, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 194

Özet

Bu tezin amacı topoğrafya ve anlatı kavramlarını edebiyat ve mimarlık disiplinleri üzerinden düşünmek, aynı zamanda kentin topoğrafya ile kurduğu anlatıların imkanlarını çoğaltmaktır. Tez bu kapsamda iki anahtar kelimeye yaslanır: Topoğrafya ve anlatı. Tezi temel olarak topoğrafyanın, güncel dünya düzeni içerisinde, mimarlığın/kentin anlatısı ile edebiyatın anlatısı arasında hangi değişken durumları ürettiği sorusu şekillendirir. Bu anlamda, öncelikli olarak, hem edebiyat hem de mimarlık üzerinden topoğrafya ve anlatıya iki ayrı bakış ortaya konmuştur. Bunlar“Topoğrafyanın Anlatısı”ve“Anlatının Topoğrafyası”olarak isimlendirilmiş iki bölümdür.“Topoğrafyanın Anlatısı”başlığı anlatı kavramına, kentin topoğrafyaya ilişkin anlatısının nasıl kurulduğuna, modern öncesinden postmodernleşen döneme nasıl bir değişim geçirdiğine değinir.“Anlatının Topoğrafyası”ise edebiyatta topoğrafya mimarlık ilişkisinin günümüze doğru hangi nasıl dinamiklerle şekillendiğini ve edebiyatın kendi imkanlarının bu şekillenmeye nasıl etkilerde bulunduğunu tartışmaktadır. Tezde edebiyat ile mimarlığın değişken konumlanışı ise“aralık”olarak ifade edilmiştir. Buna sebep olarak, edebiyatın yaşadığımız dünyadan bir şeyleri çıkarıp üretmesi; aynı durumun mimarlık açısından da gerçekleşmesinin kaçınılmaz olması gösterilebilir. Ek olarak kurmaca anlatısının bir durum üstünde anlamları çoğalttığını ve kente, mimarlığa olan bakışımızın imkanlarını genişlettiği düşünülebilir. Edebiyat ve mimarlık belirli araçları paylaşmakta ancak ortaklaştırmamaktadır. Bundan ötürü“kesit”,“kesişim”gibi ifadeler üzerinden bakmaktansa“aralık”gibi her tür boyutu tarifleyen bir kelime üzerinden düşünmenin potansiyelleri görmek için daha uygun bir zemin oluşturduğu düşünülmüştür.“Aralık”denilen soyut durumu somutlaştırmak ve gözlemleyebilmek adına; onu mimarlık ve edebiyat üzerinde, birbirine karşılık gelen kelimelere veya terimlere ayırmanın aralığı anlamayı kolaylaştıracağı düşünülmüştür. Tezde“aralığı”bu bağlamda incelemek için düşünülen imkan ise deneysel bir leksikondur. Oluşturulmaya çalışılan leksikonu, İstanbul'un kayda değer topoğrafik ögelerine yönelik,“Topoğrafyanın Anlatısı”ve“Anlatının Topoğrafyası”bölümlerindeki değerlendirmelere dayanarak ve İstanbul'un çeşitli topografik ögelerine odaklanarak devam ettirilen, iki yüzü olan bir leksikon olarak düşünebiliriz. İstanbul'un farklı topoğrafik yapıları ve kentsel dinamikleri barındırması dolayısıyla, zengin bir anlatı sahası oluşturmaktadır. Tezde çalışma alanı olarak İstanbul topoğrafyasının seçim sebebi bu şekilde cevap bulabilir. Böyle bir leksikonu İstanbul kentine, topoğrafyasına yönelik anlam aralıklarını açan bir girişim olarak ele almak da mümkündür. Seçilen terimlerin ortaya çıkarılması için, kenti temsil etmede yaygın olarak kullanılan aynı zamanda anlatı oluşturma biçimi olan silüetlerden, haritalardan, panoramalardan faydalanılmıştır. Bunun yanı sıra İstanbul'un bu bağlamda geçirdiği tarihsel süreçler, topoğrafyaya bakış açısındaki değişimler de anlatıya dahil edilmiştir. Topoğrafik ögelerin kurmacada ürettiği anlatıyı incelemek için ise Türk edebiyatında 1980 sonrasında yayınlanmış ve İstanbul'da geçen romanlar seçilmiştir. Geniş bir külliyat içerisinden farklı topoğrafik durumları barındırması dolayısıyla Orhan Pamuk'tan Kara Kitap, Latife Tekin'den Berci Kristin Çöp Masalları, Ayhan Geçgin'den Kenarda ve Ali Teoman'dan Uykuda Çocuk Ölümleri romanı değerlendirilmiştir. Edebi eserlerin bu seçiminde 1980'den sonra farklı zaman aralıklarında yazılmış olması, İstanbul'a dair farklı topografik durumları içermesi, kurmaca/anlatı/dil ilişkileri bağlamında farklı ilişkileri barındırması önemli kriterlerdendir. Aynı zamanda edebiyat dünyasında önemli bir yeri olması da göz önünde bulundurulmuştur.“Ada”,“akarsu”,“boğaz”gibi başka pek çok terim içeren bu leksikondan“çöp”,“sınır”,“tepe”,“yer altı”ve“yokuş”terimleri açıklanmıştır. Leksikondaki izlek şu şekildedir: Seçilen her terim öncelikli olarak terimin etimolojik anlamı ve tarihçesi üzerinden açıklanmıştır. Daha sonrasında mimari anlamda anlatı üretme potansiyellerine değinilmiştir. Terimin İstanbul özelinde nasıl anlatılar kurguladığı ifade edildikten sonra terimin“aralığı”genişletilmiştir. 1980 sonrasında yayımlanmış olan İstanbul odağında ilerleyen kurmaca anlatılardan oluşan bir seçki terimler bağlamında incelenmiştir. Bu anlamda“çöp”ün aralığı yeni bir dil üretmesi, partiküllere indirgenmesi, toplumsal bilinçaltı gibi temalar üzerinden genişlemiştir.“Tepe”nin İstanbul kentine anlattıkları tepenin malzemesi, romandaki karakterlerin kent deneyimi ile açığa çıkan manzaralar ile genişlemiştir.“Tepe”çöpleşmiş, kumlaşmış, kenti masallaştırmış, kelleşmiş, çoraklaşmıştır. Görünen manzaralar ise parçacıklı ve monotondur.“Yer altı”nın aralığı ise özellikle dehlizler ve yer altına atıfta bulunan pek çok eser üzerinden genişlemiştir.“Yokuş”un aralığı ise anonimlik ve tanınabilirlik, aynı zamanda tedirginlik, yorulma gibi duyumsama faktörleri üzerinden genişleme imkanına sahip olmuştur. Bu kapsamda leksikonun kent topoğrafya ilişkisi anlamında yeni bir perspektif kazandırdığını söylemek mümkündür. Tezde topoğrafyaya ve anlatıya yönelik üretilmiş bu alternatif bakışın edebiyatı sahicileştiren, gerçeği ise kurmacalaştıran bir yapısı olduğu aynı zamanda kent ve topoğrafyaya ilişkin yaklaşımları farklılaştıracağı düşünülmektedir. Tezde leksikonla yaklaşılan teknik, tezin ele aldığı güncel dünya durumu ile uyum gösterdiği fark edilmiştir: Parçalardan oluşan, daralıp genişleyen ve farklı alternatiflerle bir araya gelebilme imkanına sahip olan. Kent topoğrafyasına bakış imkanını genişletici bir araç olarak ele alınan edebiyatın kendi potansiyelini başka metinlerle girift bağlantılar üretme, kurmacada zamanı algılama, kitabın kurgulanma biçimi gibi pek çok faktörle gösterdiği, aynı zamanda mimarlıkla beslenen bir tarafı olduğu ortaya çıkmıştır. Tezin kenti anlamlandırmanın, zemini düşünmenin ve bununla beraber tasarlamanın oldukça zorlu ve karmaşık bir hale büründüğü dünyada, kente edebiyatın gözlüğü ile bakabilmeyi sorgulattığı düşünülmektedir. Kentin anlamlarını hayal gücü ile perçinleyerek sorgulayabilme potansiyeline sahip olan edebiyat, mimarlık ve kentin arka planını algılamamıza yardımcı olmaktadır. Tez kapsamında üretilmiş olan bu leksikonun, tasarlama sürecinde topoğrafya ile kurulan ilişkinin anlamlandırılmasını kolaylaştıracağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

The aim of this thesis is to consider the concepts of topography and expression through the disciplines of literature and architecture, and at the same time to increase the possibilities of the narratives that the city has established with topography. In this context, the thesis relies on two conceptions: Topography and narrative. Thesis basically shapes the question of what variable situations topography produces between the narration of architecture/city and the expression of literature within the postmodernized world order. In this sense, firstly, two different views on topography and narrative have been introduced through both literature and architecture. These are two sections have such titles as“Narrative of Topography”and“Topography of Narrative”. The title of“The Narrative of Topography”touches on the concept of narration, how the city's narrative of topography was established, and how it changed from the pre-modern to postmodernized period. The“Topography of the Narrative”discusses how the relationship of topography and architecture in literature has been shaped dynamically as it progresses to the present day, and how meanings of literature affect this shaping. The variable positioning of literature and architecture in the thesis is expressed as“betweenness”. The reason for this may be that literature extracts and produces something from the world we live in, and that the same situation is inevitable in terms of architecture. In addition, it can be thought that the narrative of fiction increases the meanings on a situation and expands the possibilities of our view of the city and architecture. It is not common for literature and architecture to share certain tools. Therefore, it is thought that thinking over a wire that defines all kinds of dimensions such as“betweenness”rather than looking through expressions such as“cross”,“intersection”creates a more suitable basis for seeing potentials. In order to embody and observe the abstract state called“betweenness”, it allows us to observe the“betweenness”on architecture and literature, to divide them into corresponding words or terms and explain them. This possibility, which is thought to examine“the betweenness in the thesis”, is an experimental lexicon. Basically it is possible to say that a lexicon is a kind of dictionary containing all the terms related to a subject. Another situation produced by lexicon is the potential given by looking at an ordinary word in the vocabulary of the subject examined. The word is once again explained and gained different meanings. It can be thought of the lexicon that is tried to be created as a two-faced lexicon, which is based on the evaluations in the“Narrative of the Topography”and“Topography of the Narrative”sections, focusing on the various topographic elements of Istanbul. Due to the fact that Istanbul contains different topographic structures and urban dynamics, it creates a rich narrative space. The reason for choosing the topography of Istanbul as a study area in the thesis can be found in this way. It is also possible to consider such a lexicon as an initiative that opens the gap in the city of Istanbul to topography of it. In order to reveal selected terms, silhouettes, maps, panoramas, which are widely used in representing the city, are also used to create narratives. In addition, the historical processes of Istanbul in this context and changes in the perspective of topography are included within the boundaries of the narrative. In order to examine the narrative produced by topographic elements in fiction, novels in Istanbul published in 1980 after Turkish literature were selected. Due to the fact that it contains different topographic situations from a wide range of literature, the novel Kara Kitap by Orhan Pamuk, Berci Kristin Çöp Masalları by Latife Tekin, Kenarda by Ayhan Geçgin and Uykuda Çocuk Ölümleri by Ali Teoman were evaluated. In this selection of literary works, it has been written at different time intervals after 1980, it contains different topographic situations about Istanbul, it has different relations in the context of the narrative language relationship, and it also has an important place in the world of literature. The terms“garbage”,“border”,“hill”,“underground”and“slope”are explained from this lexicon, which contains many other terms such as“island”,“stream”,“bosphorus”. The path in lexicon is as follows: Each selected term was explained primarily on the etymological meaning and history of the term. Then, their potential to produce narrative in architectural sense was mentioned. After expressing how the term constructs narratives specific to Istanbul, the“betweenness”of the term has been expanded. A selection of fictional narratives progressing in the focus of Istanbul, published after 1980, was examined in especially concentrate on the terms. In this sense, the betweenness of“garbage”has expanded through themes such as producing a new language, reducing it to particles, and social subconscious. The material of the hill, which“hill”tells about the city of Istanbul, is expanded with the landscapes revealed by the city experience of the characters in the novel.“Hill”has become garbage, sandblasted, fairy tales, bald, and barren. The visible landscapes are particulate and monotonous. The betwenness of“underground”has expanded, especially through tunnels and many fictions referring to underground. The betweenness of the slope had the opportunity to expand through anonymity and recognizability, as well as sensation factors such as anxiety and fatigue. In this context, it is possible to say that lexicon has gained a new perspective in terms of urban topography relationship. It is thought that this alternative view produced for topography and narrative within the thesis has a structure that authenticates the literature and makes the reality fictionalized, and at the same time it will differentiate the approaches of the city and topography. In the thesis, the technique approached with lexicon has been noticed that it is compatible with the current world situation that the thesis deals with: It is composed of pieces, narrowing and expanding and having the opportunity to come together with different alternatives. It can be said that this harmony observed between form and content will facilitate close contact with the interaction of architecture and literature. It is revealed that literature, which is considered as a tool to expand the possibility of looking at the city topography, shows potential of it with many factors such as producing intricate connections with other texts, perceiving time in fiction, and the way the book is fictionalized, but also has a side fed by architecture. In the world where the thesis makes sense of the city, thinking of the ground and designing with it, it is thought to question the ability to look at the city with the glasses of literature. Literature, which has the potential to question the meaning of the city by riveting it with imagination, helps us to perceive the background of city. It is thought that this lexicon produced under the thesis will make it easier to make sense of the relationship established with the topography during the design process.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    652598

    Kurakçıl peyzaj tasarımının önemi ve Etimesgut (Ankara) Yıldırım Beyazıt parkı üzerinde örneklenmesi

    The importance of xeriscape landscape design and sampling on Etimesgut (Ankara) Yildirim Beyazit park

    MELİHA ZEYNEP METİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Peyzaj MimarlığıBartın Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NURHAN KOÇAN

  2. Tez No

    843816

    Differential tectonics of Aydın Range in western Anatolia Extensional Province: Inferences from catchment-wide erosion, river incision, and range-front deposition

    Batı Anadolu Genişleme Bölgesindeki Aydın Bloğu'nun diferansiyel tektoniği: Havza aşınımı, Akarsu derine aşındırma ve dağ önü depolarından çıkarımlar

    EMRAH ÖZPOLAT

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Jeoloji Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Katı Yer Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. CENGİZ YILDIRIM

    PROF. DR. TOLGA GÖRÜM

  3. Tez No

    855294

    Mimarlık topoğrafya ilişkisinin sayfiye alanlarında topolojik irdelenmesi: 1970-1990 yıllarında Bodrum örneği

    Topological analysis of the relationship between architecture and topography in summer resort areas:The case of Bodrum in 1970-1990

    ÖZLEM DOBRÇAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mimarlıkİstanbul Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEYNEP YAZICIOĞLU HALU

  4. Tez No

    726552

    Peyzaj mimarlığında Türk İslam bahçeleri

    Turkish Islamic gardens in landscape architecture

    İRFAN DEMİREL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Peyzaj MimarlığıÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ALPER SAĞLIK

  5. Tez No

    356500

    Asker anılarında Türkiye'de toplum ve siyaset algısı

    Perception of society and politics in Turkey in soldiers' memoirs

    HAKAN ŞAHİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Siyasal Bilimlerİstanbul Üniversitesi

    Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İNCİ ÖZKAN KERESTECİOĞLU

Geri Dön