Yersel düşey gravite gradyent verilerinin bölgesel gravimetrik jeoit modellemeye katkısının incelenmesi
Investigation of the contribution of terrestrial vertical gravity gradient data to regional gravimetric geoid modelling
- Tez No: 639291
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GONCA OKAY AHİ, DOÇ. DR. HASAN YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 79
Özet
Bu çalışmada, serbest hava gravite anomalisi düşey gradyenti, arazide ölçülen gravite verilerinden türetilen serbest hava gravite anomalileri kullanılarak, Heiskanen/Moritz ve EKKK yöntemiyle modellenmiştir. Modellenen bu veri, normal düşey gravite gradyenti (DGG)'ne eklenmiş ve iki farklı yöntemle modellenmiş DGG elde edilmiştir. Türkiye'nin batısında yer alan 159 noktada ölçülen yersel DGG'ler ile bu model DGG'ler karşılaştırılmıştır. Heiskanen/Moritz yöntemi 339 Eötvös, EKKK yöntemi 188 Eötvös standart sapmayla ölçülen DGG ile uyumlu bulunmuştur. Gravimetrik yöntemle, Molodensky yaklaşımı ve EKKK kullanılarak hesaplanan kuasijeoit 2,9 cm standart sapmayla, GPS/Nivelman'la elde edilen kuasijeoitle uyumlu çıkmıştır. Gravimetrik yöntemle elde edilen kuasijeoitin-jeoite dönüşümü için kullanılan N-ζ teriminin hesabında, serbest hava gravite anomalisi düşey gradyentinin etkisi araştırılmıştır. Bu terimi dikkate almanın, özellikle dağlık alanlarda, 5 cm'ye varan farklara neden olduğu bulunmuştur. Ortometrik yükseklik hesabında kullanılan, Poincaré-Prey indirgemesinde, serbest hava gravite anomalisi düşey gradyentinin, GPS/Nivelman jeoit yüksekliğine olan etkisi incelenmiş ve bu etkinin kuasijeoitten jeoite dönüşümdeki N-ζ teriminin jeoite olan etkisiyle aynı büyüklük ve yönde olduğu ve gravimetrik jeoit ile GPS/Nivelman jeoiti arasındaki farklarda, bu etkinin birbirini götürdüğü görülmüştür. Bu sebeple, GPS/Nivelman jeoit ondülasyonlarının, serbest hava gravite anomalisi düşey gradyentinin gravimetrik jeoite katkısının ortaya çıkarılmasında, doğrulama verisi olarak uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak, hem gravimetrik yöntemde hem de GPS/Nivelman'la daha doğru bir jeoit elde etmek için, ölçü ya da model DGG'den türetilen serbest hava gravite anomalisi düşey gradyentinin, hesaplamalarda dikkate alınması önerilmektedir. Diğer taraftan, gravimetrik jeoitin, özellikle dağlık alanlarda doğrulanması için, GPS/nivelman tekniğine alternatif yöntemlerin araştırılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, using free-air gravity anomaly derived from terrestrial gravity measurements, vertical gravity gradient (VGG) of the free-air gravity anomaly is modelled by Heiskanen/Moritz and Least Squares Collocation (LSC) methods. Modelled vertical gravity gradient of the free-air anomaly is added to normal vertical gravity gradients, thus modelled vertical gravity gradients are obtained by means of aforementioned two different methods. Modelled VGG are compared with terrestrial VGG measurements measured at 159 locations in the Western part of Turkey. The Heiskanen/Moritz method and LSC methods show 339 Eötvös and 188 Eötvös standard deviation coherence respectively with measured VGG. The gravimetric quasi-geoid calculated with Molodensky approach and LSC method show 2,9 cm standard deviation agreement with GPS/levelling derived quasi-geoid. Moreover, the impact of the vertical gravity gradient of the free-air gravity anomaly in the calculation of the separation term for the conversion of gravimetric quasigeoid-to-geoid, is investigated. Our results show the importance of taking into consideration of this term, especially in mountainous areas, showing differences reaching up to 5 cm. In the Poincaré-Prey reduction used for the orthometic height computation, the impact of the vertical gravity gradient of the free-air gravity anomaly to the GPS/levelling geoid heights is studied. This effect is found to be in the same order of magnitude and direction with its impact of the separation term to the geoid. Additionaly, it has been observed that the difference between gravimetric geoid and GPS/levelling derived geoid effects neutralize each other. For this reason, to reveal the contribution of the vertical gravity gradient of the free-air anomaly to gravimetric geoid determination, GPS/levelling data is found not be appropriate as validation data. In conclusion, either in gravimetric geoid/quasi-geoid determination or in GPS/levelling derived geoid/quasi-geoid determination, for a better accuracy, it is proposed to take the vertical gravity gradient of the free-air gravity anomaly derived from measured or modelled VGG into consideration. In addition, to validate gravimetric geoid, especially in mountaneous areas, alternative methods, besides GPS/levelling techniques needs to be investigated.
Benzer Tezler
- Elazığ - Sivrice ve Gezin civarının yeraltı yapısının gravite verileri kullanılarak modellenmesi
Modelling of the subsurface structures of Elazığ - Sivrice and Gezin region by using gravity data
NEDİM GÖKHAN AYDIN
Doktora
Türkçe
2024
Jeofizik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeofizik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY İŞSEVEN
- Design, analysis and development of optimal satellite attitude control system
Optimal uydu yönelim kontrol sistemi tasarım, analiz ve geliştirilmesi
EMRE SAYIN
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiUçak ve Uzay Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL BAYEZİT
- SIMU ve GNSS ölçülerinin entegrasyonuna dayalı mobil yersel gravimetri
Mobile terrestrial gravimetry based on the integration of SIMU and GNSS measurements
İLYAS AKPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Jeodezi ve FotogrametriHacettepe ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KAMİL TEKE
DOÇ. DR. MEHMET SİMAV
- An investigation on the contribution of GOCE satellite mission to regional geoid modelling in Turkey
GOCE uydu misyonunun Türkiye'de bölgesel geoit modellemeye katkısı üzerine bir inceleme
MUSTAFA SERKAN IŞIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİHTER EROL
- İstanbul nirengi çalışmalarının yersel ve GPS ölçüleri ile değerlendirilmesi ve analizi
Başlık çevirisi yok
NİHAT ERSOY
Doktora
Türkçe
1997
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN KIRAN