Klasik Türk edebiyatı materyali olarak işlevsel sözlükler ve Ferrî Divanı örneği
Functional dictionaries as a material of classical Turkish literature and the example of Divan of Ferri
- Tez No: 641935
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET KIRBIYIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: ĠĢlevsel sözlük, bağlamlı dizin, Ferrî, klasik Türk edebiyatı eğitimi, materyal, Functional dictionary, concordance, Ferri, Literary education of classical Turkish literature, material
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1164
Özet
Klasik Türk edebiyatı, yaklaĢık altı asır devam etmiĢ ve günümüze pek çok divan, mesnevi ve mensur eser miras bırakmıĢ bir edebî gelenektir. DüĢünce dünyası, zihniyet, hayata bakıĢ tarzı, kültür, dil gibi pek çok hususta yaĢanan değiĢimler klasik Türk edebiyatı metinlerinin günümüzde anlaĢılmasını zorlaĢtırmaktadır. Söz konusu metinlerin dünyasına girebilmek için kimi durumlarda sözlükler tek baĢına yeterli olmamaktadır. ĠĢlevsel sözlükler ve bağlamlı dizinler, klasik Türk edebiyatı metinlerinin anlaĢılmasında kolaylık sağlayan materyallerdir. Hazırlanma aĢamasında sözlük, ansiklopedi, makale, edebiyat tarihleri gibi pek çok kaynak kullanılan iĢlevsel sözlük ve bağlamlı dizinler, metinleri anlama hususunda zaman ve emekten tasarruf sağlayan çalıĢmalardır. Bu çalıĢma ile klasik Türk edebiyatı eğitiminde iĢlevsel sözlüklerden nasıl yararlanılabileceği ele alındıktan sonra 18. yüzyılda yaĢamıĢ Ferrî Mehmed Efendi‟nin Divan‟ının iĢlevsel sözlüğü ve bağlamlı dizini örnek bir materyal olarak hazırlanmıĢtır. Divan‟da geçen kelime ve kelime gruplarının anlamları alfabetik sıra gözetilerek bağlamlarıyla birlikte verilmiĢ, gerekli kelime ve kavramlar için kelimenin anlamının yanında açıklamalar yapılmıĢtır. Bu sayede okuyucu, kelimenin anlamının hemen altında kelimenin mısra içinde nasıl kullanıldığını görebilme imkânını yakalamakta, Ģiirin anlam dünyasına nüfuz edebilmektedir. ÇalıĢmanın giriĢ bölümünde araĢtırmanın konusu, amacı, problem durumu ve öneminden bahsedilmiĢtir. Birinci bölüm olan kuramsal çerçeve bölümünde edebiyat ve eğitim, kelime hazinesi, sözlüklerin eğitim ve öğretimdeki yeri, iĢlevsel sözlük çalıĢmaları gibi konulara değinilmiĢ ve TEBDĠZ (Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve ĠĢlevsel Sözlüğü) Projesi tanıtılmıĢtır. ĠĢlevsel sözlüklerin bir materyal olarak klasik Türk edebiyatı eğitiminde sağlayabileceği faydalar ele alındıktan sonra Ferrî Mehmed Efendi‟nin hayatı, edebî kiĢiliği ve eserlerine değinilmiĢtir. Ġkinci bölümde çalıĢmanın yöntemi açıklanmıĢtır. Üçüncü bölüm, Ferrî Divanı iĢlevsel sözlüğü ile bağlamlı dizininin yer aldığı bölümdür. Sözlüğün ardından iĢlevsel sözlüğün kullanılabileceği etkinlik önerilerine yer verilmiĢtir. Sonuç ve öneriler bölümünde ise çalıĢmadan elde edilen sonuçlar ve bunlara bağlı önerilere yer verilmiĢtir. Bu çalıĢmayla klasik Türk edebiyatı metinlerini anlamlandırma çalıĢmalarına katkı sağlamak ve dönem metinlerinin anlaĢılmasında iĢlevsel sözlük ve bağlamlı dizin çalıĢmalarının sağlayabileceği faydaları göstermek amaçlanmıĢtır.
Özet (Çeviri)
Classical Turkish literature is a literary tradition which had been alive for six centuries and had introduced numerous divans, mesnevis and prose works, as literary heritage. The evolution, regarding the number of concepts such as world of thought, mentality, perspective on life, culture and language, makes Turkish literature texts more difficult to be comprehensible today. So, in some cases, dictionaries are not solely efficient when it comes to stepping into the universe of these texts. However, functional dictionaries and concordances are materials that facilitate the comprehension of the classical Turkish literature texts. Functional dictionaries and concordances, in the development processes of which dictionaries, encyclopedias, articles, literary histories are consulted, are of the studies enabling the save of time and effort. In this study, it is aimed to state that how functional dictionaries might be useful in literary education of Turkish Literature, and this study also involves the functional dictionary and concordance of“Divan”of Ferri Mehmet Efendi, who lived in the eighteenth century, as a sample material. The meanings of the words and word groups used in“Divan”are alphabetically included with their contexts and, besides, explanations necessary are also available, in addition to the meanings of the words and concepts. In this way, a reader is able to take the opportunity to observe how a word is used in a verse, below the meaning of this word, and so, is able to breathe the air of the meaning universe of the poem. In the introduction part of this study, the subject, the aim, the problem status, and the significance of the study is mentioned. In the theorical framework chapter, which is the first chapter of the study, the themes like literature and education, vocabulary, position of dictionaries in educational processes, functional dictionary studies are available and the information about The Concordances and Functional Dictionaries of Historical and Literary Texts (TEBDIZ) project is given. In addition, Ferri Mehmet Efendi's biography, literary identity and works are mentioned along with the possible benefits of the functional dictionaries as materials, in the progress of literary education of classical Turkish literature. In the second chapter, the methodology used in this study is explained. The third chapter is the chapter that involves the functional dictionary and concordance of“Divan”of Ferri. Additionally, some activity recommendations, during which functional dictionaries might be used, are available. In the conclusions and recommendations part, conclusions of this study and recommendations concerning these conclusions are included. This study aims to make a contribution to the studies concerning the reinterpretation of the classical Turkish literature texts, and also aims to present the probable advantages of using functional dictionaries and concordance studies in the comprehension process of these texts.
Benzer Tezler
- Nâkâm'ın Mecnûn u Leylî Mesnevisi (Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük)
Nâkâm's Mecnûn u Leylî Masnavi (Contextual index and functional dictionary)
HASAN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN TÜRKOĞLU
- Edirneli Fâiz Divanı bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük
Edirneli Fâiz Divan's concordance and functional dictionary
NURCAN GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN BARDAKÇI
- 'Koçyiğit Köroğlu' ve 'Pırtlatan Bal' adlı tiyatro eserlerine Türkçe eğitimi bağlamında edimbilimsel bir bakış
A pragmatic view to the drama works named 'Koçyiğit Köroğlu' and 'Pırtlatan Bal' in the context of Turkish language education
BASRİ VOLKAN TEKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimErciyes ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUDRET ALTUN
- Die Suche nach einer terminologischen Äquivalenz zum Begriff Der Metapher im Türkischen durch Vergleich von Rhetorik und belâgat
Metafor Kavramına Retorik- Belâgat Mukayesesi İçinde ve Belâgat Terminolojisinde Kavramsal Karşılık Arayışları
MEHMET AKİF DUMAN
Doktora
Almanca
2018
DilbilimJohannes Gutenberg-Universität MainzTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENDRİK BOESCHOTEN
- Hayreti divanı sözlüğü [Bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük]
Hayreti divan dictionary [Concordance and functional dictionary]
SELİM GÖK
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK