Şecere-i Harezmşâhî [300a-400b] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Şecere-i Harezmşâhî [300a-400b] (Introduction, transcriptional text, analysing, index-dictionary, facsimile)
- Tez No: 642519
- Danışmanlar: PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 664
Özet
Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın konusunu, Çağatay Türkçesinin son döneminde Muhammed Yûsuf Beyânî (1840-1923) tarafından yazılmış olan Şecere-i Harezmşâhî adlı eserin [300a-400b] varakları arasındaki bölümü oluşturmaktadır. Şecere-i Harezmşâhî, Harezm'de 17. yüzyılın ikinci yarısından 20. yüzyılın başına kadar gerçekleşen tarihî olayların anlatıldığı önemli bir tarih kitabı ve hükümdar soyağacıdır. Beyânî, esere Hz. Adem'in yaradılışından Hz. Nuh'a kadarki peygamber kıssaları ve Hz. Nuh'un soyundan gelen halklarla ilgili bilgiler vererek başlar ve Moğol soyağacıyla devam eder. Devamında İlbars Han tarafından Harezm Hanlığı'nın kuruluşunu ve sonrasındaki tüm hanların hayatlarını anlatır. Bu çalışma beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Çağatay dili ve edebiyatının tarihine kısaca değinilmiş, Hive tarih yazıcılığından bahsedilerek Şecere-i Harezmşâhî'nin Orta Asya Tarih Yazıcılığı geleneği ve Hive Hanlığı Tarih Yazıcılığı içindeki yeri ve önemi değerlendirilmiştir. Daha sonra Şecere-i Harezmşâhî ve müellifi Muhammed Yûsuf Beyânî hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Şecere-i Harezmşâhî'nin transkripsiyonlu metni verilmiştir. Üçüncü bölümde ise eserin yazım ve dil özellikleri incelenmiştir. Bu bölümde, eserin yazım özellikleri verildikten sonra 'Ses Özellikleri' başlığı altında ünlü ve ünsüzler sistemi, ünlü ve ünsüz uyumları ile ses değişmeleri incelenmiş, metindeki Kıpçakça ve Oğuzca unsurlar belirlenmiştir. 'Şekil Özellikleri' bölümünde ise eserin morfolojik özellikleri ele alınmıştır. Dördüncü bölümde, metnin sözlük ve gramer dizini yer almaktadır. Genel dizinden sonra Kişi Adları Dizini, Yer Adları Dizini, Etnik Adlar Dizini ayrı başlıklar halinde verilmiştir. Ayet, hadis ve dualar ile diğer Arapça ve Farsça ibareler ayrı başlıklar altında verilmiş ve Türkçe çevirileri yapılmıştır. Yine bu bölümde tarih düşürmek için yazılan Farsça manzumeler Türkçeye çevrilmiştir. Ek olarak eserdeki Türkçe manzumelerin vezin kalıpları gösterilmiştir. Beşinci bölümde, metnin tıpkıbasımına yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
The subject of this study prepared as a doctorate thesis comprises of the part between the varaks [300a–400b] in Secere-i Harezmsahi written by Muhammed Yusuf Beyani (1840-1923) in the last period of Chagatai Turkish. Secere-i Harezmsahi is not only a ruler family tree but also a history book telling historical events which happened in Harezm from the second half of the 17th century to the beginning of the 20th century. Beyani starts his work giving information about the peoples coming from the lineage of Noah and about prophecy stories between creation of Adam till Noah. He continues his work with the lineage of Mongols. Then, he tells the foundation of the Harezm Khanate by Ilbars Khan and the lives of the following rulers. This study consists of five parts. In the first part, Chagatai language and its history are briefly explained and the place and importance of the Hive Khanate and the tradition of Middle East Histography are evaluated. Then, information about Secere-i Harezmsahi and its writer is given. In the second part, transcriptioned text of Secerei Harezmsahi is presented. In the third part, writing and language properties of the work are evaluated. In this part, after the properties of writing being given, system of vowels and consonants, vowel and consonant harmony, ablaut are analysed under the title of 'Sound Properties' and the elements belonging to Kipchak and Oghuz languages are determined. In 'the Formation Properties' part, morphological properties of the work are analysed. In the fourth part, there is grammar and dictionary index of the text. After the general index, indice of Names of the People, Names of the Places and Ethnic Names are presented under different titles. Verses of the Quran, Hadith and prayers along with the phrases in Arabic and Persian are given under different titles and all of them are translated into Turkish. In addition, the prosody patterns of the Turkish poems are shown. In the fifth part, facsimile of the text is included.
Benzer Tezler
- Şecere-i Harezmşâhî [200a-300b] (Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Şecere-i Harezmşâhî [200a-300b] (Introduction, transcriptional text, analysing, index-dictionary, facsimile)
GÖKHAN ÇEVİK
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Şecere-i Harezmşâhî [101a-200b] (giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Şecere-i Harezmşâhî [101a-200b] (introduction, transcriptional text, analysing, i̇ndex-dictionary, facsimile)
AHMET DİNÇ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Beyânî - Şecere-i Harezmşâhî [1b-102a] (Dil incelemesi-metin-dizin-tıpkıbasım)
Beyânî - Şecere-i Harezmşâhî [1b-102a] (Language analysis-text-index-facsimile)
EMRE BERKAN YENİ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Kültür ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHİT TÜRK
- Muhammed Yûsuf Beyânî'nin Şecere-i Hˇârezm-şâhî'si[400a – 509b](Giriş, transkripsiyonlu metin, inceleme, dizin-sözlük, tıpkıbasım)
Muhammad Yusuf Beyani's Turkish Genealogy–i Harezmshahi [400a - 509b] (Introduction, transcriptional text, analysing, index - dictionary, facsimile)
AHMET KARATAŞ
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER TEKCAN
- Sultan 1. Alaeddin Keykubat Devri Selçuklu tarihi (1220-1237)
Başlık çevirisi yok
EMİNE UYUMAZ
Doktora
Türkçe
1997
TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF.DR. RAMAZAN ŞEŞEN