İlk Osmanlı nüfus sayımları (1830-1850) ve İngiltere, ABD nüfus sayımları ile mukayesesi
The first Ottoman censuses (1830-1850) and their comparison with England and USA censuses
- Tez No: 643011
- Danışmanlar: DOÇ. FERHAT BERBER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 347
Özet
Klasik Dönem olarak adlandırılan ve Osmanlı Devleti'nin gücünün zirvesinde olduğu dönemlerde devletin mali ve askerî gayelerle yapmış olduğu, tahrir olarak adlandırılan sayımlar ve bunların ürünleri olan tahrir defterleri pek çok farklı konuda tarih araştırmalarının temel malzemelerindendir. Başlangıcı XIV. yüzyıla kadar indirilen tahrir usulünün XVII. yüzyılın başına kadar düzenli şekilde yapıldığı, daha sonra bu kayıt sisteminin terk edilerek XVII. ve XVIII. yüzyıldan itibaren avarız ve cizye sayımları yapıldığı bilinmektedir. XIX. yüzyıla gelindiğinde ise Osmanlı Devleti bozulan devlet düzenini iyileştirmek adına askerî, idari ve mali alanlarda pek çok önemli yenilikler yapmıştır. Bu yeniliklerden birisi de 1830-1831 yıllarında ülke çapında ilk kez girişilen ve ülkedeki istisnasız bütün erkek nüfusu kayıt altına almayı amaçlayan nüfus sayımlarıdır. İlk genel sayımın asli sebebi şüphesiz Yeniçeri Ocağı'nın yerine 1826 yılında kurulmuş Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye ordusu için asker olabilecek kişilerin tespitidir. Bu bağlamda 1830-1831'de başlayan nüfus sayımları öncelikle 1826 tarihli Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye kanunnamesindeki çeşitli hususlar dikkate alınarak icra edilmiştir. Kanunnamenin 1844 yılına kadar yapılan nüfus sayımlarını doğrudan etkilediği görülmektedir. 1844 ve sonrasında 1869 yılına kadar yapılan nüfus sayımlarının ise 1843 yılında ilan edilen Kur'a Usulu ile bağlantılı olduğu ifade edilmelidir. Çalışmada ilk olarak ilk genel nüfus sayımının askerlik hizmetiyle olan ilişkisi, sayım coğrafyası gibi hususların üzerinde durulmuştur. Bunların dışında sayım teknikleri, sayım tarihleri ile sayımın kurumsal işleyişi mevzubahis edilmiş ve tezin belirlediği zaman aralığında yapılan sayımlar yukarıda zikredilen hususlar üzerinden bir bütün olarak değerlendirilmiştir. Osmanlı nüfus sayımları ile buna ait terminolojiye dair literatürde yapılan çeşitli açıklamalardaki eksikler ve izah edilemeyen hususlar üzerinde durulan bu çalışmada, Osmanlı nüfus sayımları üzerine yeni bakış açıları ve iddialar da ortaya konulmuştur. Bunun yanında dönemin en güçlü devleti olan İngiltere ile siyaset sahnesine yeni giren Amerika Birleşik Devletleri'nin nüfus sayımları Osmanlı Devleti'nin sayımları ile çeşitli yönlerden karşılaştırılmıştır.
Özet (Çeviri)
The censuses and tahrir registers that the Ottoman state conducted for fiscal and military purposes in the classical age when the state was at the summit of its power are one of the primary materials of historical research in many different dubjects. It is known that these tahrir surveys whose inception can be dated back to the 14th century were carried out until the beginning of the 17th century, and after which avarız and cizye surveys were conducted since the 17th and 18th centuries, abandoning the methods of tahrir registers. When it comes to the 19th century, the Ottoman state made military, administrative, and financial reforms in many critical areas in order to improve the deteriorating condition of the state. In this context, one of the first reforms that the state made was the population censuses launched country-wide aming to register all the male population of the empire. The main reason for the first census was to determine those who could serve in Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye, an army established in 1826 instead of Janissary corps. In this context, the censuses beginning in 1830-31 were carried out taking into consideration some points which were found in the regulation of Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye, dated 1826. Accordingly, it is seen that the regulation influenced the subsequent censuses that were conducted until 1844. However, it should be mentioned that the censuses between 1844 and 1869 are related to Kur'a usulüin 1843. This study dwells upon mainly the relationship between the first general census and military service and the geography of the census. Furthermore, it takes up techniques, dates, and institutional processes of the census, and the censuses carried out between 1830 and 1850 analyzed through the aforementioned points. In this study, which focuses on the deficiencies and inexplicable points in the various explanations made in the literature on the Ottoman censuses and the related terminology, new perspectives and claims on the Ottoman censuses were also revealed. In addition, the censuses of the United States, which entered the political scene with England, the most powerful state of the time, were compared with the counts of the Ottoman State in various aspects.
Benzer Tezler
- Erbaa kazasında nüfus (1830-1850)
The population of Erbaa district (1830-1850)
NESLİHAN KAFALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT HANİLÇE
- Hicri 1246 tarihli Kıbrıs Nüfus Defterinin transkripsiyonu ve yapılan nüfus sayımına göre verilen bilgilerin değerlendirilmesi
Transcription of the Cyprus Population Book dated 1246 Hijri and evaluation of the information given according to the population census
MUSA DÜZGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAHATTİN GENCAL
- 01444 numaralı İnegöl müslim nüfus defteri'nin transkripsiyon ve değerlendirmesi
Transcryption and evaluation of İnegöl muslim population book number 01444
HATİCE UZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihBursa Uludağ Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH PAY
- 1841 tarihli nüfus defterine göre Kale-i Tavas kazası
According to the population register of 1841, Kale-i Tavas district
ESRA ÖZBAY
- Eskişehir kazası ilk nüfus sayımına göre Müslüman nüfus ve değerlendirilmesi
According to the first population census Muslim population and evaluation in the Eskişehir town
EMİRHAN NECCAROĞLU