Osmanlı medreselerinde Arapça öğretimi çerçevesinde Sübha-i Sıbyân ve Nûbehara Bıçûkân manzum sözlükleri
Dictionaries in verse of Sübha-i Sibyân and Nûbehara Biçûkân as part of teaching of Arabic in Ottoman madrasas
- Tez No: 643795
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HATİCE ARSLAN SÖZÜDOĞRU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eğitim ve Öğretim, Eastern Linguistics and Literature, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Sübha-i Sıbyân, Nûbehara Biçûkân, Yabancı Dil Öğretimi, Manzum Sözlük, Sıbyan Mektepleri, Sübha-i Sıbyan, Nûbehara Biçûkan, Foreign Language Teaching, Dictionaries in Verse, Infants' Schools
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
Bu çalışmamızda, Osmanlı Medreseleri Sıbyan Mekteplerinde yabancı dil olan Arapçanın öğretiminde ders kitabı olarak okutulan Sübha-i Sıbyân ve Nûbehara Biçûkân adlı iki manzum sözlüğün başlangıç düzeyi Arapça öğretimi incelenmiştir. Osmanlı döneminde yabancı dil öğretiminde bir gelenek haline gelen manzum sözlüklerin yazıldığı dil, bölgedeki konuşulan dile göre farklılık göstermektedir. Eğitim dilinin Arapça olduğu Osmanlı medreseleri, bulundukları coğrafyaya göre farklı anadillere sahip toplumların eğitim merkezî olan Sıbyan mekteplerinde ise eğitim-öğretimin dili, bölgede konuşulan dildir. Sıbyan mekteplerinin öğretim programları, en kıdemli öğreticiler tarafından belirlendiği gibi ders kitabı olarak okutulacak materyaller de ihtiyaca binaen ya öğreticinin benimsediği ya da bizzat ders verenin hazırladığı materyallerden oluşmaktadır. Medrese sisteminde okutulan bazı eserler gibi bu sözlükler de ezberlenmek için manzum olarak yazılmıştır. Arapça kelimelerin karşılıkları, Sübha-i Sıbyân'da Türkçe, Nûbehara Biçûkân'da ise Kürtçe olarak verilmektedir. Her iki sözlüğün 17. yüzyılda telif edilmesinden hareketle, küçük çocuklara öğretilen yabancı dil yöntemlerindeki ortak ve farklı noktaları eserlerin bahirlerine göre sırasıyla incelenmiştir. Farklı bölümlerde ele aldığımız eserler, yabancı dil öğretimi merkezli olarak nasıl bir yöntem izlediklerini irdelenip yeri geldiğinde karşılaştırılmıştır. Eserlerden hareketle Arapçayı öğretmekteki çaba ve amaçlar irdelenmiştir. Osmanlı dönemi Sıbyan Mekteplerindeki eğitim-öğretim ve programlarının genel yapısından hareketle başlangıç düzeyi Arapça öğretimindeki dil öğretim yöntemleri, eserlerin ilgili bölümlerinde belirtilmiştir. Türkçe ve Kürtçe konuşulan bölgelerde genel itibari ile uygulanan sistemlerin birebir aynı olmadıkları ancak eğitim öğretimdeki temel amaçlarının birbirine paralel olduğu söylenebilir. Eserlerin yazıldıkları dönemde ve kendinden sonra bıraktıkları izler değerlendirilmiştir. İncelediğimiz eserleri karşılaştırılıp bunların anadili ve yabancı dil öğretimindeki yerleri modern dil öğretim yöntemleri bağlamında incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the two dictionaries written in verse, namely Sübha-i Sıbyân and Nûbehara Biçûkan, which were used as text books for teaching Arabic, the foreign language taught in Infants' schools of Ottoman Madrasas, in terms of beginner's level Arabic teaching. The verse-dictionaries, which became a tradition in foreign language teaching in Ottoman period, were written in various languages depending on the language spoken in relevant regions. Ottoman madrasas, where the language of instruction was Arabic, was the education center of people who spoke various native languages depending on the geographical region, and thus the language of instruction in Infants' schools was the language spoken in the relevant region. Syllabus of Infants' schools was determined by doyen educators, while the materials to be used as text books consisted of materials adopted by the teacher or personally prepared by the course-teacher, depending on the need. These dictionaries were written in verse so as to facilitate memorizing, as is the case with some other works used in the Madrasa system. Sübha-i Sıbyân included Turkish equivalents of Arabic words, while Nûbehara Biçûkan included Kurdish equivalents of the same. Given that both dictionaries were written in the 17th century, similarities and differences in methods of foreign language teaching for young children were studied in accordance with the bahrs of the works. Discussed in different parts of the study, the works were examined, and compared where necessary, in terms of the methods they follow for foreign language teaching. Efforts and objectives in teaching Arabic were studied through the said works. With reference to the general structure of education and syllabuses in Infants' schools of Ottoman period, the language teaching methods in beginner's level Arabic teaching were identified in relevant parts of the works. It can be said that the systems implemented in Turkish and Kurdish speaking regions are not exactly identical in general, however, the main objectives in education are aligned with each other. The influence of the works both in the period in which they were written and afterwards were examined. The works studied were compared, and their place in native language and foreign language teaching were examined in the context of modern language teaching methods.
Benzer Tezler
- Babakaleli Ahmed Abdülaziz Efendi'nin Mûdihu't-Tuhfe isimli eseri (inceleme-metin)
Ahmad Abd Aziz Efendi from Babakale's book named Mudih al-Tuhfe (examination-text)
SÜMEYYE TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ BENLİ
- Fatih Döneminden Tanzimata kadar Osmanlı medreselerinde Arapça öğretimi
Arabic education in the Ottoman madrasas from the reign of Sultan Mehmed II the conqueror prior to the Tanzimat
BETÜL CAN
Doktora
Türkçe
2009
Doğu Dilleri ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSA YILDIZ
- Mehmed Zihni Efendi'nin hayatı, eserleri ve Arap Dili ve belagatindeki yeri
Life of Mahmad Zihni Efendi, his works and his position in teaching of Arabic Language and its eloquence
HAMZA ERMİŞ
Doktora
Türkçe
2004
BiyografiDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ELMALI
- Nihayetu'l Elbab adlı eserde dört işlem ve kesir kavramları öğretiminin değerlendirilmesi ve zihinden hesaba dair bir uygulama
Valuation of the education of operations and fractions in ?Nihayatu?l Albab? and a practice concerning of mental computation
SATI CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Bölümü
DOÇ. DR. AHMET Ş. ÖZDEMİR
- Dil-tarih ilişkisi bağlamında Osmanlı Türklerinde Arapça tarih yazıcılığı (XVI. ve XVII. yüzyıl örnekleriyle)
History-writing in Arabic in the contex of language-history relationship in the Ottoman Turks (with special reference to 16 th and 17 th century examples)
EYÜP BAŞ
Doktora
Türkçe
2002
TarihAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İRFAN AYCAN