Kamusal alanda bir erk metaforu olarak meydan
Square as a power metaphor in public space
- Tez No: 647222
- Danışmanlar: PROF. DR. FETHİYE EMEL ARDAMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 283
Özet
Meydanlar; insanların kendilerini ait hissettikleri, kenti deneyimleyebildikleri bir özgürlük alanı olmaları nedeniyle oldukça özel mekanlardır. Kentsel mekan olarak meydan, çeşitli işlevler ile yaşamın bir parçası olmanın ötesinde yüzyıllar içinde ideolojik bir simgeye dönüşmüştür. Bu simge mekan, zaman ve yer faktörüne bağlı yaşanan ideolojik değişimlerin fiziksel biçimlere dönüşebildiği kamusal bir alan olarak kentin parçası konumundadır. Kamusal alanda meydan, bir metafora dönüşmüştür. Araştırmaya konu olan meydanlar; ideolojik anlamsallıkları olan, zaman içinde belirli bir katmanlaşma yaşamış ve toplumlar üzerinde iz bırakmış olan meydanlardır. Bu bağlamda siyasi erkin meydanlar üzerinde oluşturduğu mekânsal etkiler üzerine bir çalışma yapmak hedeflenmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde; tezin amacı, kapsamı ve yöntemi detaylı olarak ortaya konmuştur. Tezin 2.Bölüm'ünde ise her biri derin kuramsal arka plana sahip olan 'Kamusal Alan', 'Erk' ve 'Meydan' kavramları kendi bağlamlarında ele alınmış, 'Erk-Mekan İlişkileri' kamusallık çerçevesinde irdelenmiştir. Kuramsal arka planı araştırılan kavramların meydanın oluşum ve dönüşümündeki etkilerinin nasıl gerçekleşmiş olabildiklerini anlayabilmek için meydanın tarihsel gelişim ve dönüşüm süreçleri incelenmiştir. Literatürde kamusallık olarak anlatılan alansal tanımlamalar ile çalışmaya konu olarak ele almak istediğimiz alansal tanımlamalar arasında farklılıklar olduğu görülmüştür. Klasik yaklaşımda bir meydanın mekânsal oluşumunu ve yaşanan kamusallığı erk-işlevsellik ilişkileri ile üzerinden anlamak ve yorumlamak mümkün iken, Post-modern dönemle birlikte mekan okumaları klasik yaklaşım ile yapılamaz hale gelmiştir. Bu farklılaşmaların çoğu coğrafya ve kültüre bağlı değişen bir anlamsallıkta gizlidir ve bu da metafor kavramını ortaya çıkarmıştır. Klasik yaklaşımın kamusallık-erk-mekan ilişkilerini anlamak ve yorumlamak konusundaki yetersizliği görülmüş ve metaforik yaklaşım ile konuyu ele almak önerilmiştir. Erk ve meydan ilişkisinde metaforik bağlam kavramı bir alt bölüm olarak sunulmuş, 'metaforik bağlam' kavramsal olarak irdelenmiştir. Metafor, araştırmada bir katalizör olarak işler. Mimarlığın erk tarafından iletişim aracı olarak kullanıldığı ve bunu metaforlar aracılığı ile yaptığı bir süreç yaşanmaktadır. Metaforik bağlam; simgeler, işaretler, mekânsal özellikler, kavramsal süreçlerle ilişkilenerek kendi iletişim biçimini oluşturmuştur. Mimarlık, kendine özgü gramer yapısı olan bir dil olarak, bu iletişim biçimlerinde somutlaşır. Erk de bu dili kendini ifade etmek için meydanlarda kullanır. Erkin meydanı bir metafor olarak, etkileyen somut dışa vurum ise meydanlardaki mekânsal biçimlenmedir. Bu soyut ilişkiler ağının mekanla ilişkilendirilerek bir anlama ulaşması mimari tasarıma katkı sunabilmek açısından çok önemlidir. Kurgulanan yöntem gereği 2.Bölüm'ün sonucunda kuramsal arka plandan elde edilen verilerle meydanı metafor olarak erk ile ilişkilendiren ögeler tespit edilmiştir. Araştırmanın 3.Bölüm'ünde, Örnek Alan Araştırması için farklı coğrafyalardan seçilen beş yurtdışı meydanı metaforik bağlamı yansıtma kapasiteleri bakımından seçilmiştir. Bu meydanlar klasik meydan anlayışı ile oluşmamış, batı meydanı özellikleri taşımayan meydanlardır. Fiziksel biçimsel etkiden çok ideolojik etkinin baskın olması seçilen meydanların taşıdığı en belirgin ortak özelliktir. Bu bölümde Tahrir Meydanı, Nakş-ı Cihan Meydanı, Tiananmen Meydanı, Beyrut Şehitler Meydanı ve Potsdam Meydanları ayrı ayrı ele alınarak, oluşum ve dönüşüm süreçleri araştırılmış, mekânsal etütleri yapılmış ve 2.Bölüm'de elde edilen metaforik bağlam ögeleri ile sorgulanmışlardır. Bu sorgulamaların sonucunda meydanların metafor olarak erk ile ilişkilendiği farklı ögelerle karşılaşılmıştır. Meydanların kimlik kartı olarak tanımlayabileceğimiz tablolarda elde edilen bulgular kronolojik çizelgeler ile kavramsallaştırılmıştır. Tezin 4.Bölüm'ü olan Saha Çalışması aynı kentte bulunan ve yazar tarafından deneyimlenmiş Sultanahmet, Beyazıt ve Taksim meydanlarının derinlemesine analizini içermektedir. Yaklaşık iki bin yıllık tarihi birlikte yaşamış olan Sultanahmet ve Beyazıt meydanları aynı yerde ve aynı zamanda, aynı erkin farklı metaforlarla mekânsal etkiler oluşturduğu, farklı anlamsallıkları olan meydanlardır. Taksim Meydanı'nın ise son 100 yılda kente katılan simgesel ideolojik bir meydan olarak kent yaşamına katılması, Sultanahmet ve Beyazıt Meydanları ile arasında gerçekleşen rol alışverişi detaylı bir biçimde analiz edilmiştir. 2.Bölüm ve 3.Bölüm'de elde edilmiş metaforlar saha çalışması meydanları olan Sultanahmet, Beyazıt ve Taksim meydanlarında sorgulanarak, farklı metaforların da ilave olduğu daha geniş birer metaforik bağlam tablosu elde edilmiştir. Sonuç ve değerlendirmeleri içeren 5.Bölüm, Örnek Alan ve Aaha Çalışması bölümlerinde elde edilen bulguların karşılaştırmalı analizini içermektedir. Örnek alan çalışması olarak analiz edilen beş yurtdışı meydanı için hazırlanan metaforik bağlam tabloları kronolojik dönemleri çakıştırılarak tartışılmıştır. Aynı yöntem ile İstanbul için hazırlanan üç metaforik bağlam tablosu kronolojik olaylar ve mekânsal yansımaların erk ile ilişkisini irdelemek amacıyla sorgulanmıştır. Analizi yapılan örnek ve saha çalışması meydanlarının tümünün bir arada olduğu sekizli tablo üzerinden tespitler yapılmış, özgün bulgulara ulaşılmıştır. Meydanı metafor olarak erk ile ilişkilendiren metaforların bir kısmının, küresel ve ekonomik etkiler ile tüm meydanlarda benzer mekânsal yansımlar olarak meydanları biçimlendirdiği görülmüştür. Bazı metaforların meydana özel konjonktürel nedenlerle farklı kırılmalar oluşturduğu da bulgular arasındadır. Her meydanın yaşayan farklı birer organizma olarak kabul edildiği bu araştırmada; meydanların, küresel etkiler ile benzer mekânsal etkiler yaşansa da zamana ve yere özgü farklılaşan özellikler taşıdığı, bu nedenle her birinin kendine özgü bir kimliği olduğu görülmüştür. Katmanlaşma yaşamış ve toplum için ideolojik anlamı olan meydanlara yapılan güncel mekânsal müdahalelerde konunun bütünüyle ilgili bir yaklaşım sorunu olduğu düşünülmektedir. Bu tür kent meydanları bütüncül bir yaklaşım ile ele alınması gereken mekanlardır. Bu araştırmada elde edilen ve mimari tasarım sürecinde kullanılması önerilen bir yöntem olan, bütüncül yaklaşımın bir parçası olarak hazırlanan 'metaforik bağlam analiz tablosu', tasarıma katkı sağlayacak bir analiz dökümüdür. Söz konusu meydan özelinde hazırlanan bu analiz, meydanı metafor olarak erk ile ilişkilendiren ögelerin tespit edildiği bir veridir.
Özet (Çeviri)
Squares are very special places for being an area of freedom, for people to experience the city and to give the feeling of belonging to a place. As an urban space, the square has turned into an ideological symbol over the centuries, beyond being part of life with various functions.This symbol place is a part of the city where ideological changes that depend on time and space factors can transform into the physical form as a public space. Square turns to a metaphor in public space. The squares that are the subject of the research are those that have had a certain stratification over time with ideological semantics and have left a mark on societies. In this context, the aim is to study the spatial effects of political power on the squares. In the Introduction Section of the study, the purpose, scope and method of the thesis are explained in detail. In the second part of the thesis, the concepts of“Public Space”,“Power”and“Square”, each of which have a deep theoretical background, are discussed in their own context and“Power-Space Relations”is examined within the framework of publicity. The historical development and transformation processes of the square have been examined in order to understand the effects of the concepts whose theoretical background has been investigated in the formation. It has been observed that in the literature, there are differences between the spatial definitions described as publicity and the spatial definitions that we want to address as a subject. Although it was possible to understand and interpret the spatial formation of a square and the publicity experienced through the relationship between power and functionality in the classical approach, Space readings have become impossible using the classical approach with the Postmodern period. Many of these differentiations are hidden in a semantic change depending on geography and culture, and this has brought up the concept of metaphor. It has been observed the inability of the classical approach to understand and interpret publicity-power-space relations and metaphoric approach is proposed to address the issue as a method. The concept of metaphoric context is presented as a subsection in the relationship between power and square, and the 'metaphoric context' is conceptually examined. Metaphor functions as a catalyst in research. There is a process where architecture is used as a communication tool by power and does this through metaphors. Metaphoric context; Icons, signs, spatial features, have been formed by their own form of communication by associating with conceptual processes. Architecture becomes concrete in these forms of communication as a language with its own grammatical structure. Power uses this language in the squares to express itself. The concrete expression of power that affects the square as a metaphor is the spatial formation in the squares. It is very important for this abstract relations network to reach a meaning by associating it with space in order to contribute to architectural design. As a result of the second section, according to the method, the elements that relate the square with the power as a metaphor were determined with the data obtained from the theoretical background. In the 3.rd Section of the study, five case study squares are selected from different geographies for their capacity to reflect the metaphorical context. These squares are not formed with the classical square concept and they are the squares that do not have the features of the western square. The most obvious common feature of the selected squares is the dominance of ideological influence rather than the physical formal effect. Tahrir, Nakş-ı Cihan, Tiananmen, Beirut Martyrs Square and Potsdam Squares discussed in this section. They are discussed separately; formation and transformation processes were investigated, spatial studies were conducted and they were questioned with the metaphoric context elements obtained in Chapter 2. As a result of these inquiries, different elements were encountered in which squares were associated with power as a metaphor. In the tables the obtained findings are conceptualized with chronological charts which we can define as 'the identity card of the squares'. The Site Study, which is the 4th Chapter of the thesis, includes an in-depth analysis of Sultanahmet, Beyazıt and Taksim squares located in the same city and experienced by the author. Sultanahmet and Beyazıt Squares, which have lived about two thousand years of history together, are spheres with different semantics where the same power creates spatial effects with different metaphors. The addition of Taksim Square to the city life as a symbolic ideological square that has joined the city in the last 100 years, and the role exchange between Sultanahmet and Beyazıt Square have been analysed in detail. Metaphors obtained in Chapter 2 and Chapter 3 were questioned in Sultanahmet, Beyazıt and Taksim squares, which are site study squares, and a wider metaphorical context table with different metaphors was obtained. Chapter 5, which includes the results and evaluations, includes a comparative analysis of the findings from the case area and site study sections. The metaphorical context tables prepared for the five international squares analysed as sample case studies were discussed by overlapping their chronological periods. Three metaphorical context tables prepared for Istanbul with the same method were questioned to examine the relationship between chronological events and spatial reflections with power. Determinations were made on eight tables in which the analysed case and site study squares were all together, and original findings were obtained. It has been observed that some of the metaphors that associate the square with the power as a metaphor shape the squares as global and economic effects and similar spatial reflections in all squares. It is also among the findings that some metaphors create different breaks due to specific cyclical reasons. In this research, where each square is accepted as a different living organism, it is seen that the squares have different characteristics specific to time and place even though they experience similar spatial effects with global effects, and therefore each has its own unique identity. It is thought that there is an approach problem related to the whole issue in current spatial interventions on squares that have experienced stratification and have ideological meaning for society. These kinds of city squares are places that should be handled with a holistic approach. As a fact that will contribute to architectural design, it is thought that the elements related to the square as a metaphor, which are prepared specifically for the square in question, are determined, the metaphorical context analysis table should be prepared and included in the design process.
Benzer Tezler
- Erk ve iktidar kavramı üzerinden çağdaş heykel sanatına bakış
The assesment of contemporary sculpture with the effect of power and provision consept
İBRAHİM KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiHeykel Ana Sanat Dalı
PROF. NESLİHAN PALA
- Türkiye'de 1980 sonrası siyasal iktidar, medya ve demokrasi
Political power, media and democracy in Turkey after 1980
İRFAN BARUT
Doktora
Türkçe
2017
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ AÇIKEL
- Kamusal alanda bir alternatif olarak gerilla sanat
Guerilla art as an alternative in public space
ŞAHATAY TÜRKMEN SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel Sanatlarİstanbul Aydın ÜniversitesiGörsel Sanatlar Ana Bilim Dalı
PROF. MEHMET REŞAT BAŞAR
- Stand-up perform dans yöntemiyle kamusal alanda bir performans uygulaması: Türkiye'de çağdaş dansın politikleşme sürecine bir örnek : 'Likit politika'
A public space performance execution with the method of stand-up perform dance: An example of politicization process of contemporary dance in Turkey; 'liquid politics'
HURİ GONCA GÜMÜŞAYAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Bale ve DansMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. ŞEBNEM SELIŞIK AKSAN