'Dinlerin düzeni': Gelibolu'lu Hüseyin Azmî Dede'nin Mîzânü'l-Edyân'ının tarihi ve dini analizi
Order of religions: Historical and religious analysis of Huseyin Azmî Dede's from Gelibolu of Mîzânül Edyan
- Tez No: 647294
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞEVKET YAVUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Hüseyin Azmî Dede, Mevlevî, Dinler Tarihi, Mîzânü'l-Edyân, Reddiye
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 122
Özet
Hüseyin Azmî, 1815'te Mevlevî postnişin bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babasının vefatının ardından dokuz yaşında Gelibolu Mevlevîhanesi'ne postnişin oldu. Kardeşiyle yaşadığı sıkıntılar sebebiyle, oğlu Ali Efendi'yi yerine vekil bırakarak Mısır'a gitti. 1871 yılından vefat ettiği tarihe kadar (1893) Kahire Mevlevîhanesi'ne postnişinlik yaptı. Bir tekke şeyhi olmasının ötesinde, şair de olan Hüseyin Azmî Dede; Tefsir, Kelam, Tasavvuf ve Dinler Tarihi alanlarına giren konularda risaleler kaleme aldı. Tespit edilebilen risale sayısı on beştir. Bu çalışmada Hüseyin Azmî Dede'nin Dinler Tarihi alanına giren Mîzânü'l-Edyân adlı risalesi bir değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Osmanlıca yazması transkript edilerek üzerinde çalışılmıştır. Üç bölüm olarak hazırlanan tezimizin birinci bölümünde 19. yüzyılda Osmanlı coğrafyasında ilmî, kültürel ve tasavvufî yaşamda ne tür değişimlerin olduğu ele alınmış; devrin siyasi tarihine kısa bir bakış yapılmıştır. İkinci bölümde müellifin postnişinlik yaptığı Gelibolu Mevlevîhanesi'nin tarihine kısaca temas edildikten sonra, yazarın hayatı incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise asıl konuya Mîzânü'l-Edyân risalesinin içerik değerlendirmesine geçilmiştir. İslam dünyasında Hristiyan ve Yahudilere karşı İslam'ın ilk asrından beri reddiyeler yazılmıştır. İstanbul'da Tanzimat ve Islahat Fermanı'nın getirdiği özgürlükleri fırsat bilen özellikle Hristiyan misyonerler birçok farklı şehirde faaliyet göstermiş, okullar açmışlardır. Pfander'de bu misyoner din adamlarından biridir. O, Hintli Müslüman alim Rahmetullah el-Hindi ile münazaraya girmiş ve tartışmayı kaybetmiştir. Ancak her ikisinin yolu 1860'larda İstanbul'da tekrar kesişmiştir. İşte bunların yazdıkları reddiye gibi 19. yüzyıl ikinci yarısında birçok Osmanlı alimi reddiyeler telif etmişlerdir. Hüseyin Azmî bu mahiyetteki eserinde Hristiyanlarla önceden beri tartışma konusu olan Kitab-ı Mukaddes'in tahrifi, İncillerin gerçekliği, nesh-mensuh, çok evlilik, Hz. İsa'nın rablığı ve göğe yükseltilmesi ve buna benzer konularda görüşlerini dile getirmiştir.
Özet (Çeviri)
Hüseyin Azmî was born in 1815 as a family of Mevlevî postnish. After his father's death, at the age of 9, you posted to Gelibolu Mevlevîhanesi. Because of the troubles he had with his brother, he went to Egypt, leaving his son Ali Efendi as a deputy. From 1871 to the date of his death (1893) he served as a postnishhouse in Cairo Mevlevîhane. Beyond being a sheikh in a dervish lodge, Hüseyin Azmî Dede, who was also a poet; He wrote treatises on the subjects of Tafsir, Kalam, Sufism and History of Religions. The number of detectable detections is fifteen. In this study, Hüseyin Azmî Dede's Mîzânü'l-Edyan, which entered the History of Religions field, was subject to an evaluation. The Ottoman manuscript was transcribed and studied. In the first part of our thesis, which is prepared as three chapters, in the 19th century, what kind of changes in scientific, cultural and mystical life in Ottoman geography were discussed; A brief overview of the political history of the period was given. In the second part, after briefly touching the history of the Gallipoli Mevlevî Lodge, where the author was a postnish, the life of the author was examined. In the third part, the content of the Mîzânü'l-Edyan treatise has been passed to the main subject. There have been denials against Christians and Jews in the Islamic world since the first century of Islam. The Christian missionaries, especially those who took advantage of the freedoms brought by the Tanzimat and Reform Edict in Istanbul, operated in many different cities and opened schools. Pfander is one of these missionary clergymen. He entered the debate with the Indian Muslim scholar Rahmetullah al-Hindi and lost the argument. However, the paths of both crossed again in Istanbul in the 1860s. Like the rejection of these, many Ottoman scholars rejected the second half of the 19th century. Huseyin Azmî's destruction of the Bible, which has been the subject of controversy with Christians before in this nature, the reality of the Gospels, abrogation, multi-marriage, Hz. He expressed his views on the subject of Jesus' rampage and rising to the sky and the like. Kevwords: Hüseyin Azmî Dede, Mevlevî, History of Religions, Mîzânü'l-Edyan, Reddiye
Benzer Tezler
- Enfal suresinin din eğitimi açısından değerlendirilmesi
The evaluation of the sura enfal from the perspective of religious education
FEYZA GÖKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAkdeniz ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ŞAHİN
- Yenidünya düzeni ve İslamî hareketler
New world order and İslamic movements
SAMİ ABDULQADER MUSTAFA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN BOZAN
- Yeni dünya düzeni bağlamında Türkiye'nin dinî jeopolitiği
Religious geopolitics of Turkey in the context of the new world
CEMİLE ERBİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiStrateji ve Stratejik Araştırmalar Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FÜSUN ÇOBAN DÖŞKAYA
- Platon ve Leibniz felsefesinde kötülük problemi ve iyimserlik
The problem of evil and optimism in Platon's and Leibniz's philosophy
YUNUS BAYRAK
Doktora
Türkçe
2023
FelsefeMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEBAHATTİN ÇEVİKBAŞ