Flaviuslar ve Traian dönemleri Anadolu portre sanatı
Flavians and Traianus periods Anatolia portrait art
- Tez No: 648484
- Danışmanlar: PROF. DR. HAVVA IŞIK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 314
Özet
Oldukça geniş bir coğrafyayı kapsayan tez çalışmam süresince Anadolu'daki 34 müze araştırmasıyla birlikte yurtdışındaki eserlerle de toplam 65 portre irdelenmiştir. Bu eserlerden pek çoğu yayımlanmış iken arkeoloji bilimine ilk kez kazandırılmış 6 portre (PBÖP2, MBÖP4, PHBÖP1, BBÖP1, BBÖP4, BMÖP1) de söz konusudur. Bilim dünyasına yeni kazandırılmış bu portrelerin durum, tanım ve değerlendirmeleri gerçekleştirilerek kimlik ve dönemleri açıklanmıştır. Yayımlanmış eserler ise nesnel bir değerlendirme ile bir kez daha yorumlanmış ve birçoğuna yeni bir kimlik ve dönem önerisi getirilmiştir. Yapılan bu değerlendirmeler neticesinde 17 resmi portre ele aldığım dönem aralığında yayımlanmıştır. Bu resmi portrelerden 5'i Vespasian yontusudur. Vespasian portrelerinden VP1 ve VP2'deki alın üzerindeki kısa saç bukleleriyle birlikte alın köşelerinde saç olmayışı ve ön plana çıkartılmış yaşlılık belirtilerinin daha dinamik işlenmesinden dolayı ana tiptedir. VP3 ve VP4 de alın gerisinde saç olmayışı ve ana tipin yaşlı bir erkeğe dönüştürülmüş şeklinde olup II. tiptedir. VP5'te ise ana tipteki fizyonomik özellikler idealize edilerek verilmiştir. Tespit edilen 2 Titus portresi de (TP1, TP2) ana tiptedir. Ele geçen Domitian portresi (DP1) 1 adettir. Saç stiliyle Nero portrelerini anımsatan DP1, Domitian'ın I. tipindedir. Yorumlanan Nerva portresi (NP 1, NP2) ise 2'dir. Her iki portre, ana tiptedir. NP2'deki fizyonomik özellikler idealizmin etkisi altında işlenmiştir. Yeniden değerlendirilen Traian portrelerinin sayısı (TRP1, TRP2, TRP3, TRP4, TRP5) 5'tir. Yapmış olduğum bilimsel araştırmalar neticesinde Anadolu'da Traian'ın I. ve II. tip portreleri ele geçmemiştir. TRP1, TRP2 ve TRP3'teki saç stili, Traian'ın III. tipini temsil etmektedir. TRP4'teki saç stili de Traian'ın IV. tipine örnektir. Traian'ın III. tipinde yontulan TRP5'teki fizyonomik özellikler, idealizedir. Diğer 2 resmi portre ise iki kez işçilik gören imparator heykelleridir (İH1, İH2). İlk işçiliğin Traian'ı tasvir ettiği bu eserlerdeki ikinci işçilik de Tetrarkhlar dönemine tarihlendirilmiştir. 48 özel portreden 21'i kadın portresi iken gerisi erkek portresidir. Tez çalışmam süresince takip ettiğim yol haritasındaki bölgelere göre sıraladığım heykeltıraşlık eserleri bölgeler içerisinde de kronolojik sırasıyla verilmişlerdir. Erkek portrelerindeki saç stili ve diğer fizyonomik özellikler ile kadın portrelerindeki saç/kuaförlük modası çağdaşı resmi portrelerle karşılaştırılarak tarihlendirilmişlerdir. Bu yapılırken de resmi portrelerden esinlenerek ortaya çıkan özel portrelerin bazılarıyla Anadolu'da bugüne kadar ele geçmemiş resmi portre tiplerindeki saç stilleri tanımlanmıştır. Örneğin KBÖP1'deki alın üzerindeki kısa saç buklelerinin uç kısmının dalgalı işlendiği saç stili, II. tip Domitian portrelerinde görülmektedir. KBÖP2, PHBÖP2, AMMÖP1 ve BMÖP1'deki alına doğru taranan uzun saç buklelerinin alın merkezinde oluşturduğu küçük çatal motifi de I. tip Traian portrelerindeki saç stiline özgüdür. KBÖP5 ve IBÖP4'teki alın ortasına kadar indirilen uzun ve hareketli saç buklelerinin alın merkezinde oluşturduğu derin bir çatal şeklindeki saç stili de Traian'ın II. tip portrelerine örnektir. Ayrıca özel kadın portrelerindeki saç modası da hiçbir resmi kadın portresinin ele geçmediği Flaviuslar ve Traian dönemleri kuaförlük modasının gelişim evrelerini de bilime kazandırmıştır. Böylelikle özel portreler, resmi portrelerle birlikte irdelenerek Anadolu'nun Flaviuslar ve Traian dönemleri portre sanatındaki gelişimi de açığa çıkartılmıştır. 65 portrenin irdelendiği doktora tezimde ilk araştırma durağım 6 eserin tespit edildiği Pamphylia Bölgesi'dir. Portrelerin yoğun olarak ele geçtikleri bölgeler ise Mysia ve Karia Bölgeleri'dir. Mysia Bölgesi'nde 12 ve Karia Bölgesi'nde de 12 olmak üzere her iki bölgede 24 portre tanımlanmıştır. İki bölgede de önemli heykeltıraşlık faaliyetlerine ev sahipliği yapan önemli kentleri (Pergamon, Aphrodisias) bünyelerinde barındırmasıyla birlikte bu kentlerin tarihin önemli safhalarında üstlendikleri tarihsel roller de buralardaki heykeltıraşlık eserlerinin yoğun olarak ele geçmesinin bir tesadüf olmadığını açıklamaktadır. Bunların yanı sıra Phrygia Bölgesi'nde 2, Bithynia Bölgesi'nde 7, Paphlagonia ve Pontus Bölgeleri'nde 2, Galatia Bölgesi'nde 1, Ionia Bölgesi'nde 6, Lydia Bölgesi'nde 3 ve Kilikia Bölgesi'nde de 5 portre yorumlanmıştır. Buluntu yeri bilinmeyen 9 eserden 1'i de resmi portre iken 8'i özel portredir. Buluntu yeri bilinmeyen resmi portre metin içerisinde kronolojik cetveldeki sırasına göre verilmişken 6 özel portre ise korundukları müze adlarının alfabetik sırasıyla yerleştirilmişlerdir. Önceki yayınlarda da tez başlığım altında değerlendirilen 7 eser (buluntu yeri bilinmeyen diğer iki eser“EK-1”başlığı altında) yeniden irdelemelerle Iulius - Claudiuslar dönemine verilmiştir. Tez başlığım dışında tutulan bu eserlerdeki saç stili ve idealize yüz gibi dönemsel özellikler, Flaviuslar ve Traian dönemleri portre sanatı üslubundan oldukça farklıdır. Çalışmam kapsamında yayımlanmış ve yayımlanmamış tüm eserlerdeki saç stili, karakteristik özellikler, portre tipolojisi ve saç modası gibi arkeolojik veriler, Anadolu'daki Flaviuslar ve Traian dönemlerindeki portre sanatı üslubunun gelişimini, birbirini takip eden sanat anlayışının sürekliliğini ve Anadolu'nun Roma portre sanatındaki yerini göstermesi açısından oldukça önemlidir.
Özet (Çeviri)
Throughout my thesis which covers a very wide geography, totally 65 portraits have been examined with pieces abroad along with researches in 34 museums in Anatolia. While many of these pieces have been published, there are also 6 portraits (PBOP2, MBOP4, PHBOP1, BBOP1, BBOP4, BMOP1) introduced to archeology science for the first time. The status, definitions and evaluations of these portraits newly introduced to the scientific world have been carried out and their identity and periods have been explained. On the other hand, the published pieces have been interpreted again with an objective evaluation and a new identity and a period proposal have been brought to many of them. As a result of these evaluations, 17 official portraits have been published in the period range I have discussed. 5 of these official portraits are sculptures of Vespasianus. Among portraits of Vespasianus, the portraits in VP1 and VP2 are in main type because of lack of hair on the corners of the forehead together with short hair tresses on the forehead and more dynamical depiction of highlighted signs of old age. The portraits in VP3 and VP4 are in IInd type because of being in form of main type turned to an old man and lack of hair behind the forehead. In VP5, physiognomical features in main type have been depicted by being idealized. Two portraits of Titus (TP1, TP2) are in main type. There is 1 portrait of Domitianus (DP1). DP1 which reminds portraits of Nero with its hair style is in Ist type of Domitianus. The portrait of Nerva (NP 1, NP2) which has been rendered is 2. Both portraits are in main type. The physiognomical features in NP2 are depicted under influence of idealism. The number of portraits of Traianus (TRP1, TRP2, TRP3, TRP4, TRP5) which have been reevaluated is 5. As a result of scientific researches I have carried out, Ist and IInd type of portraits of Traianus have not been uncovered in Anatolia. Hair style in TRP1, TRP2 and TRP3 represents IIIrd type of Traianus. Hair style in TRP4 is sample for IVth type of Traianus. The physiognomical features of TRP5 sculptured in IIIrd type of Traianus are idealized. Other two official portraits are emperial sculptures (IH1, IH2) which were sculpted twice. The second sculpting on these pieces on which the first sculpting depicted Traianus has been dated to Tetrarchs period. While 21 portraits of 48 private portraits are female portraits, the rest is male portraits. During my thesis study, the sculpting pieces which I have listed according to the regions on the road map I have followed have been given in chronological order within the regions. The hair style and other physiognomical features on male portraits and the hair/hairdressing fashion on female portraits have been dated by comparing with contemporary formal portraits. While doing this, hair styles on official portrait types that have not been found in Anatolia until today, with some private portraits emerged by being inspired from official portraits have been defined. For instance, hair style in which end parts of short hair tresses were depicted wavy is seen on IInd type portraits of Domitianus. Small bifurcation motif in the center of the forehead created by long hair tresses combed towards the the forehead on KBOP2, PHBOP2, AMMOP1 and BMOP1 is peculiar to hair style on Ist type portraits of Traianus. The hair style in form of a deep bifurcation created in the center of the forehead by long and moving hair tresses coming down to the middle of the forehead on KBOP5 and IBOP4 is sample for IInd type portraits of Traianus. In my PhD thesis in which 65 portraits are examined, my first research point is Pamphylia Region where 6 pieces have been detected. The regions where portraits have been mostly found Mysia and Caria Regions. In both regions, 24 portraits were defined in both regions, 12 in Mysia Region and 12 in Caria Region. As well as both regions contain important cities (Pergamon, Aphrodisias) that host important sculpting activities, historical roles which these cities assumed in the important stages of the history explain that it is not a coincidence that the sculpting pieces in these cities are mostly found. Beside these, 2 portraits in Phrygia Region, 7 portraits in Bithynia Region, 2 portraits in Paphlagonia and Pontus Regions, 1 portrait in Galatia Region, 6 portraits in Ionia Region, 3 portraits in Lydia Region and 5 portraits in Cilicia Region have been rendered. While 1 portrait of 9 pieces of which finding place is not known is official portrait, 8 are private portraits. While the official portrait of which finding place is unknown has been given in the text in chronological order, 6 special portraits are placed in alphabetical order of museum names in which they are preserved. In previous publications, 7 pieces (two other pieces of which findin place is unknown under the title“ANNEX-1”), which were evaluated under my thesis title, have been dated to Iulio – Cladian Era with re-examinations. Periodic features such as hair style and idealized face in these pieces excluded from my thesis title are quite different from style of portrait art of Flavians and Traianus periods. Archaeological data such as hair style, characteristic features, portrait typology and hair fashion on all pieces which are published and unpublished within the context of my study are important in terms of showing development of portrait art style of Flavians and Traianus periods in Anatolia, the continuity of sense of art that follows each other and the place of Anatolia in Roman portrait art.
Benzer Tezler
- Sebastopolis antik kenti (Tokat-Sulusaray)
The Ancient city of Sebastopolis (Tokat-Sulusaray)
ALİ ALKAN
- Lykia Bölgesi'nde Roma vatandaşlık hakkı verme politikası (Principatus'un başlangıcından M.S. 212'ye kadar)
The Roman citizenship in Lycia (from the beginning of Principate to 212)
FİLİZ DÖNMEZ ÖZTÜRK
- Iulius Claudius ve Flaviuslar Dönemi'nde Damnatio Memoriae kararının anıtlar, portreler ve sikkeler üzerinde uygulanışı.
The execution of Damnatio Memoriae Judgment on monuments, portraits and Coins in Julio Claudian Dynasty and Flavian Dynasty Periods
MİNEL ÇAVDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiBursa Uludağ ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERYA ŞAHİN
- Roma Erken İmparatorluk Dönemi'nde Pamphylia şehirciliği: - Iulius Claudiuslar ve Flaviuslar Dönemi
Pamphylia urbanism in Roman Early Imperial Period: Period of Julio Claudian and Flavian Dynasties
OZAN ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ArkeolojiAnadolu ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERİŞTAH ALANYALI
- Roma İmparatorluğu'nun Flaviuslar Dönemi'nde Küçük Asia'daki yapı programı
Flavian Building Program In Asia Minor
DENİZ BERK TOKBUDAK