Osmanlı Devleti'nde hekimbaşılık müessesesi
Institution of chief physician in the Ottoman State
- Tez No: 651712
- Danışmanlar: PROF. DR. ARZU TERZİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Sağlık Eğitimi, Tarih, Medical History and Ethics, Health Education, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 367
Özet
Tarihin her döneminde bütün devletlerde hükümdarın sağlık işleriyle ilgilenen ve devletin sağlık teşkilatını idare eden bir hekimbaşının olduğunu söylemek mümkündür. Osmanlı Devleti'nde de daha önceki devletlerde görüldüğü üzere kuruluştan itibaren padişahın sağlığı ile alakadar bir hekimbaşının olduğunu ifade etmek yerinde olur. Sarayın ilmiye sınıfı mensubu görevlileri arasında en üst makam olan hekimbaşılık unvanına sahip olabilmek için Müslüman olunması istisnasız uygulanan ilk şarttır. Hekimbaşıların Süleymaniye Tıp Medresesi müderrislerinden seçilmesi esas kural iken, kimi zaman kuraldışı atamalar da olabilmektedir. Hekimbaşıların en temel görevi, padişahın sağlığının korunması ve hastalık halinde tedavisinin yapılmasıdır. Hekimbaşıların bunun dışında idari görevleri de vardı. Bu görevlerden en önemlisi sarayda kendine bağlı çalışan görevlilerin atama-azil işlemleriyle ilgilenmek ve onları denetlemekti. Hekimbaşıların bir başka görevi, darüşşifaların sağlık çalışanlarının tayin ve kontrolüdür. İstanbul'daki serbest sağlıkçıların imtihan edilip çalışma ruhsatını alabilmeleri de hekimbaşının uhdesindedir. Ordunun ihtiyacı olan tıbbi görevli kadrolarının oluşturulması, devletin bel kemiği olan askeri kuvvetlerin sağlığının temini için son derece ehemmiyetli bir husus olduğundan hekimbaşı bu alanda da ihtimamlı bir çalışma yürütmekteydi. Devlet çalışanlarının emeklilik ya da muafiyet başvurularını değerlendirip muayenelerini yaparak gerekli sağlık raporunu vermek de hekimbaşını meşgul eden konulardandı. XIX. yüzyıla kadar bu doğrultuda görev yapan hekimbaşılar için bundan sonraki süreç 17 Nisan 1850 tarihinde Sultan Abdülmecid'in lağvı emreden iradesiyle sona ermiştir. Bu tarihten itibaren o güne kadar hekimbaşının tek başına üstlendiği bütün görevler, Mekteb-i Tıbbiye Nazırı ve Ser-etıbba-i Şehriyârî adlarında iki ayrı görevli tarafından yürütülmeye başlanmıştır.
Özet (Çeviri)
It is possible to say that there was a chief physician who was interested in the health affairs of the ruler in each state and managed the Health Organization of the state throughout the history. As seen in the previous states, it would be appropriate to state that there is a physician who is concerned with the health of the Sultan in the Ottoman Empire since its establishment. In order to have the title of hekimbaşılık, which is the highest authority among the officials of the ilmiye class of the palace, being a Muslim is the first condition required without exception. Althought it is the main rule that the chief physicians are selected from the madrasa teachers of the Suleymaniye Medical Madrasa, sometimes there may be irregular appointments. The main duty of the chief physicians is to protect the health of the sultan and to treat him in case of illness. Chief physicians also had administrative duties apart from this. The most important of these duties was to deal with and supervise the appointment and dismissal procedures of the officials working under him in the palace. Another duty of physicians is the appointment and control of health workers of the darüşşifas. It is also under responsibility of the physician to ensure that the free medics in Istanbul can be tested and get a work license. Since the formation of the medical staff needed by the army is an extremely important for the health of the military forces, which are the backbone of the state, the chief physician was also conducting a meticulous work in this area. Evaluating and examining the pension or exemption applications of government officials and providing the necessary health report was also one of the issues for which the chief physician was responsible. For the chief physicians who served in this manner until the 19th century, the next process ended on 17 April 1850 with the decree of Abdülmecid who ordered the abolition of the institution of the chief physician. From this date on, all the duties undertaken by the chief of medicine alone until that day were carried out by two separate officials named Mekteb-i Tıbbiye Nazırı and Ser-etıbba-i Şehriyârî.
Benzer Tezler
- Yenileşme sürecinde hekimbaşılık (1826-1876)
Hekimbaşi in the reformation period (1826-1876)
GAMZE AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLHAMİ YURDAKUL
- Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi'nin tıp tarihindeki yeri, Tertîb-i Eczâ, Kolera Risalesi, Çiçek Aşısı Risalesi, Ruhiye risalesi adlı eserlerinin transkripsiyon ve değerlendirmesi
The place of Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi in the tip history Tertîb-i Eczâ, Kolera Risalesi, Çiçek Aşisi Risalesi, Ruhiye Risalesi adli eserlerinin transkripsiyon
TUNCAY PEKDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Deontoloji ve Tıp TarihiTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM AYKUN
- Hekimbaşı Gevrekzâde Hafız Hasan Efendi'nin hayatı ve Risale-i Nikrîsiyye adlı eserinin değerlendirmesi ve transkripsiyonu
The life and the life of Hekimp Gevrekzâde Hâfiz Hasan Efendi evaluation and transcription of the work titled Risâle-i Nikrisiyye
GÜLİSTAN SİNCAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiYakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEHMİNAZ TOKMAK
- XVIII. yüzyılda Osmanlılarda vebâ: Örnek bir çalışma olarak Gevrekzâde Hâfız Hasan Efendi'nin 'Micennetü't-tâ'ûn Ve'l-Vebâ' ' isimli çalışması
Plague in Ottomans in the 18th century: As case study, the work of Gevrek-zâde Hâfiz Hasan's entitled 'Micennetü't-tâ'ûn Ve'l-Vebâ''
ERTUĞRUL TAN
- Gelenekselden modernliğe Osmanlı Devleti'nde sağlık hizmetleri
From traditional to modern health services in the Ottoman Empire
MERVE ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMAN ADEMİ