Hakas Türkçesine ait Altın Arığ Destanı'nın söz varlığı
The word presence of the Altın Arığ Epic of Khakas Turkish
- Tez No: 655231
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA ÖZKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 153
Özet
Dil, bir milletin kültürüne tutulan aynadır. Toplumun sosyal ve kültürel unsurlarını içermesinin yanı sıra kültürel özelliklerinin nesilden nesile aktarılması ve toplumların kendini ifade edebilmesi dil sayesinde olur. Dil, kendisini oluşturan sözcüklerle somut kimliğe bürünmektedir. Söz varlığı bu sözcüklerin toplamıdır ve bu sözcükler toplumuna ışık tutmasıyla oldukça önemlidir. Türk toplulukları zengin dil hazinesine sahiptir. Çeşitli lehçeler konuşarak geniş coğrafyalarda yaşayan Türklerin dilsel öge zenginliğini edebî tür değeri yüksek olan destanlarda görmekteyiz. Çalışmanın konusunu oluşturan Altın Arığ Destanı, Hakas Türklerinin dilsel zenginliğini ortaya koymasının yanı sıra Hakas Türklerinin sosyo-kültürel yaşamı hakkında da bilgi veren önemli bir destandır. Beş bölümden oluşan çalışmanın ilk bölümü giriş bölümüdür. Bu bölümde çalışmanın önemi, amacı, sınırlılıkları üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Hakas Türklerinin adı, tarihi, sosyal ve ekonomik yapıları, demografik durumu, alfabesi ve edebiyatı ile ilgili tanıtıcı bilgilere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Altın Arığ Destanı'nın üzerinde yapılan çalışmalara, Hakas Türkçesindeki yerine, konusuna ve içinde sakladığı motiflere yer verilmiştir. Dördüncü bölümde Altın Arığ Destanı'nın sözcük türleri esas alınarak yapılan söz varlığı incelemesi yer almıştır. Destanda yer alan sözcükler, alfabetik sıralama ile anlamlarına yer verilerek fişleme yöntemiyle tasnif edilmiştir. Bu sözcüklerin destanda ne kadar kullanıldığını ifade eden kullanım sıklıkları da herbir sözcüğün yanında belirtilmiştir. Beşinci bölüm bu çalışmanın sonuç bölümüdür ve söz varlığını oluşturan sözcük türlerinin karşılaştırmasının ve analizinin yorumlandığı bölümdür. Hakasların kelime dağarcıklarının geniş olduğu sonucuna ulaşılmıştır ve Altın Arığ Destanı'nın Türk dilinin gücünü, zenginliğini yansıttığı ortaya çıkmıştır. Saptanan tüm sözcüklerdeki çeşitlilikle Türk dilinin geniş söz varlığının ortaya çıkarılmasına katkı sağlaması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Language is mirror that reflects the culture of a nation. In addition to the social and culturel elements of the societ, the transfer of culturel characteristics from generation to generation and the ability of societies to express themselves are thanks to language. Language assumes itself to have a concrete identity with the words that form it. The woed presence is the sum of these words and it is extremely important as these words shed light on the society. Turkish communities have wealthy language treasures. The richness of the linguistic elements of Turks, who lived in wide-range geographies and spoke various dialects, can be noticed in many epics with highly valvable literary genres. The Altın Arığ Epic, which is the subject of this study, is an important epic that provides valuable information about the socio-culturel life of Khakas Turks as well as revealing the linguistic richness of Khakas Turks. The first part of the study, which consist of five parts, is the introduction. In this section, the importance, purpose and limitations of the study are manly emphasized. In the second part, introductory information about the name, history, social and economic structures, demographic status, alphabet and literature of Khakas Turks are given. In the third part, this study includes the research or studies that are done on Altın Arığ Epic about its subject, its place in Khakas Turkish and the motifs it conceals. In the fourth part, this study gives the analysis of the word presence based on the types of the words that take place in the Altın Arığ Epic. Moreover, the words in the epic are have been classified in alphabetical order by using the method of filing. The frequency of usage, which expresses how these words used in the epic, is also indicated next to each word. The fifth part of this study is the conslusion part and it is the part where the comprasion and analysis are interpreted about the word presence that are made of from the types of words. As a result, it has been concluded vocabulary and also it has been revealed that the Altın Arığ Epic reflects the power and richness of the Turkish language. Further, it is expected that the diversity in all the words are determined will contribute to reveal the extensive vocabulary of the Turkish language.
Benzer Tezler
- Hakas destanlarında şekil değiştirme motifi
Shapeshifting motif in Hakas epics
ESRA KÖŞKER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Kırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Sibirya Sahası Türk Destanlarında hayvanlar
Animals in Turkic Epics of Siberian Region
EVREN ÇİFCİ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Tuzla'da tarihi mezar taşları
Historical tombstones in Tuzla
HAKAN DEMİRTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Sanat Tarihiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADİR PEKTAŞ
- Şor ağzının eski Türkçeye göre söz varlığı
Vocabulary of Shor dialect according to old Turkish
MELİKE OKUTANSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM AYAZLI
- Kara Kuzgun Destanı (inceleme-metin-aktarma-gramatikal dizin-sözlük)
The Kara Kuzgun Epopee (research-transcription-translation-index-dictionary)
ALİ ILGIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK