Doğu grubu ağızlarında istem
Valency grammar of Eastern group dialects of Turkey Turkish
- Tez No: 655455
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BURAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türkiye Türkçesi ağızları, Doğu Grubu Ağızları, istem dil bilgisi, eylem, Turkey Turkish dialects, Eastern dialects of Turkey Turkish, valency grammar, verb
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 315
Özet
Türkiye Türkçesinin ağızlarıyla ilgili yapılan çalışmalar derleme ve inceleme çalışmaları olmak üzere iki başlık altında ele alınabilir. İnceleme çalışmalarının ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı üzerine yoğunlaştığı ancak söz dizimsel açıdan sınırlı kaldığı görülmektedir. Türkçede eylem-tamamlayıcı ilişkilerinin hangi prensiplere göre oluştuğu ve değiştiği ile ilgili çalışmaların ağız araştırmalarına uygulanması noktasında alanyazında görülen boşluk, bu tez çalışmasının çıkış noktasını oluşturmuştur. Bu bağlamda ağızlardaki söz dizimsel ilişkiler ve bu ilişkilerin ölçünlü dilden farklılıkları çalışmanın temel odak noktasıdır. Son yıllarda söz dizimi incelemelerinde kullanılan istem dil bilgisi yaklaşımı çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için verimli bir yöntem sunmaktadır. İstem dil bilgisi yaklaşımı, yüklemin geliştiği eylemin, tümcede hangi unsurların bulunabileceğini ve bu unsurların hangi söz dizimsel ve anlam bilimsel özelliklere sahip olabileceğini belirlemesi olarak tanımlanabilecek olan istem kavramı üzerine yapılandırılmıştır. İstem dil bilgisi yaklaşımıyla, Doğu Grubu Ağızları'ndaki eylemlerin istem özelliklerinin tespit edilmesi, ölçünlü dilden farklı gelişen durumlarının ortaya konması ve bu farklılıkların nedenlerinin açıklanması bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, Doğu Grubu Ağızları'ndaki dört alt grubu temsilen sırasıyla Van, Kars, Ardahan ve Elazığ ili ağızlarındaki derlemelerden oluşturulan 280.000 sözcüklük dil verileri incelenmiştir. Bunun sonucunda 380 eylemin istem dil bilgisi sözlüğü oluşturulmuş, bu eylemlerin anlam bilimsel ve söz dizimsel özellikler temelinde ölçünlü dilden ayrıldığı kullanımlar tespit edilmiş ve bu farklılıkların olası nedenleri üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
The studies on Turkey Turkish dialects can be classified as collation and analyzing research. Analyzing research densifies on phonetics, morphology and lexicology whereas studies on syntactic features of dialects are limited in the field. It is believed that the application of the approaches on verb-complement relations would give fruitful results on dialects. This gap in the field constitutes the starting point of this study. Within this framework, the focus of the study is the syntactical relations and the different usages in dialects. The valency grammar method, used in the last few decades in the syntactical analysis could be regarded as an appropriate approach in order to carry out this study. The term valency can be defined as the potential of a valency carrier - mostly verb- to open up syntactic slots and its potential to determine syntactic and semantic features of complements filling these slots. The aim of this study is to define the valence of the verbs in Eastern Dialects of Turkey Turkish, the different usages and their reasons. Accordingly, a corpus of 280.000 words consisting of the compilations regarding the four districts representing the subgroup of Eastern Dialects of Turkey Turkish, Van from I. group, Kars from II. group, Ardahan from III. group and Elazig from IV. grouphas been evaluated. As a result, a valence dictionary of 380 verbs has been generated, the differing usages have been determined and the reasons are explained.
Benzer Tezler
- Gelişmekte olan ülkelerin dış borç sorunu ve Türkiye'nin dış borçları
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA KARAGÖZ
- Doğu grubu ağızlarında bulunan ses olayları
Sound phones in the eastern group dialects
ÇİĞDEM ERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARSLAN EROL
- Erzincan (Merkez) ağzının ses bilgisi ve söz varlığı
Phonetics and vocabulary of central Erzincan (Center) dialect
MEHMET CİHAT ÜSTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DilbilimKafkas ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NESRİN GÜLLÜDAĞ
- Anadolu ağızlarında çekim edatları ve çekim edatı olarak kullanılan isimler
Postpositions at Anatolian dialects and nouns used as postpositions
BAHTİYAR BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. NESRİN SİS
- Anadolu ağızlarında ünlemler ve fonksiyonları
Exclamations and their functions at Anatolian dialects
NİYMET BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN SİS