Trabzon merkez ve ilçelerindeki tarihi çeşmeler
Historical fountains in Trabzon province and districts
- Tez No: 655460
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KEMAL ÖZKURT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 519
Özet
Anadolu'da tarihin her döneminde ve bizzat içerisinde yer aldığı Karadeniz Bölgesi'nde önemli bir vilayet olan Trabzon şehrine baktığımızda yöneticiler ve halk tarafından çeşme inşâ etmenin revaçta olduğu görülmektedir. Bu noktada araştırma konusu olarak Trabzon şehrinin merkeziyle birlikte tüm ilçelerinden günümüze ulaşan çeşmeleriyle ilgili bir çalışma belirlenmiştir.“Trabzon Merkez ve İlçelerindeki Tarihi Çeşmeler”isimli yüksek lisans tezi bağlamında öncelikle Trabzon merkezi ve diğer ilçelerindeki çeşmelerin envanter kayıtlarına ulaşılarak arazi çalışmaları yapılmıştır. Şehrin 18 ilçesinde günümüze ulaşan 108 çeşmeye ulaşılmıştır. Trabzon çeşmeleri Osmanlı döneminin yöresel mimarisinin küçük ölçekli ancak hoş örnekleridir. Bu yapılarla ilgili yapılmış en detaylı çalışma Reşat Sümerkan ve İbrahim Okman tarafından 1999 yılında yayınlanan“Kültür Varlıklarıyla Trabzon İlçeler ve Köyler”isimli eserde 59 çeşme mimari özellikleri ve kitabeleriyle tanımlanmıştır. Şehirde ulaştığımız çeşmelerden en erken tarihlisi günümüze ulaşmayan M. 1466 tarihli Hayreddin Paşa Çeşmesi'dir. Günümüze ulaşan 66 depolu, 40 deposuz çeşmenin 52'si kitabelidir. Ayrıca 2 çeşme de mimari ve sanatsal özelliklerini tamamiyle yitirerek yalnızca kitabeleriyle önem arz etmektedirler. Yapılar, çoğunlukla kare kesitli ayaklar üzerindeki kemer ve beşik çatı örtülü formdadır. Az sayıda çeşme enine dikdörtgen planlı, düz sundurma çatılıdır. Kullanılan kemer tipleri genellikle sivri kemer olmakla birlikte az sayıda yuvarlak kemer de görülmektedir. Yapıların genelinde su, musluk ve lüle vasıtasıyla akıtılırken, şehrin batısındaki ilçelerde farklı bir uygulama ile suyun taş çanaklardan akıtıldığı görülmektedir. Genellikle sade işçilikli cephelere sahip yapıların yanı sıra az miktarda geometrik bezeme örnekleri de bulunmaktadır. Bu çalışma ile çeşmeler, tarihi ve mimari değerleriyle ele alınarak Anadolu ve İstanbul örnekleriyle karşılaştırılıp sentez bir sonuca ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
When we look at the city of Trabzon, which is an important province for both Anatolia and the Black Sea, it is seen that the construction of the fountains is popular for the administrators and the public. At this point, as a research topic, a study on the fountains that have been remain standing from all districts of Trabzon city center has been determined. In the context of the master thesis titled“Historical Fountains in Trabzon Center and Districts”, firstly, inventory records of fountains in Trabzon center and other districts were reached and field studies were carried out. With the field research we conducted in 18 districts of the city, we have identified 108 fountains that have survived to the present day. Trabzon fountains are small but nice examples of the local architecture of the Ottoman period. In the book titled“Kültür Varlıklarıyla Trabzon İlçeler ve Köyler”, which is the most detailed study about these fountains and published by Reşat Sümerkan and İbrahim Okman in 1999, architectural features and inscriptions of 59 fountains are described. The earliest date of the fountains we found is the Hayreddin Pasha Fountain dated 1466, which has not reached to the present day in the city. 66 of these buildings are with storage and 40 are without storage. The inscriptions of 52 fountains has reached present day. In addition, 2 fountains have lost their architectural and artistic features completely and are important only with their inscriptions. Fountains are mostly in the form of arches and gable roofs on the square section legs. A small number of fountains have a transverse rectangular plan and a flat porch roof. Although the types of belts used are generally pointed archs, few round archs are also seen. While water is poured through the faucets and nozzles throughout the most of the buildings, it is seen that water is poured from stone bowls with a different technic in the districts in the west of the city. In addition to the structures with simple workship facades, there are also a few examples of geometric ornamentations. With this study, a synthesis result was obtained by evaluating the fountains in terms of history and architecture and comparing them with Anatolian and Istanbul examples.
Benzer Tezler
- Tarihi mekân kullanımıyla ilgili tarih öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi: Trabzon örneği
Investigating views of history teachers about visiting historical places in the teaching of history
SONA AKSAKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimKaradeniz Teknik ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI DEMİRCİOĞLU
- Trabzon ve ilçelerinde camiler
Mosques in Trabzon and its districts
YAVUZ SARI
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiOndokuz Mayıs Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EYÜP NEFES
- Tarih öğretmenlerinin tarihsel empatiyle ilgili bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of history teachers' knowledge and attitudes about historical empathy
İSTEK TUBA İSLAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimTrabzon ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI DEMİRCİOĞLU
- Türkiye'de umumi müfettişliklerin (1927-1952) mimarlık tarihindeki yeri
The place of general inspectorates in Turkey (1927-1952) in the history of architecture
NİLDA KONUK
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN PILEHVARIAN