Geri Dön

Morfometrik parametreler yardımıyla olası havza taşkın potansiyelinin değerlendirilmesi: Doğu Akdeniz havzası örneği

Assessment of potential flash flood risk using morphometric parameters: The Eastern Mediterranean basin case study

PDF İndir

  1. Tez No: 656391
  2. Yazar: EGEMEN BABAİBAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MÜSTEYDE BADUNA KOÇYİĞİT
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 150

Özet

Ani taşkınlar, dar bir alanda şiddetli yağış nedeniyle küçük bir tetiklenme sonucunda oldukça hızlı bir şekilde oluşan taşkınlar olup ciddi zararlara neden olabilmektedir. Dolayısıyla havzanın ani taşkın potansiyelinin bilinmesi önemlidir. Bu çalışma kapsamında Doğu Akdeniz Havzası'nın ani taşkın potansiyeli morfometrik analiz yardımıyla incelenmiştir. Çalışmada, Doğu Akdeniz Havzası sekiz ana olmak üzere toplam 775 adet alt havzaya ayrılmıştır. Alt havzalara ait oniki morfometrik parametre hesaplanmış ve temel bileşen analizi kullanılarak alt havzaların ani taşkın potansiyeline göre sınıflandırılmasında Rb, Dd, T, ρ, Er ve Cr parametrelerinin kullanılmasına karar verilmiştir. Alt havzalar ani taşkın potansiyelleri bakımından çok yüksek, yüksek, orta, düşük ve çok düşük olmak üzere beş kategoriye ayrılmıştır. Elde edilen sınıflandırma ile havzada meydana gelmiş kayıtlı taşkın olayları her bir ana alt havza için karşılaştırılmış ve yaklaşımın güvenilirliği ve uygulanabilirliği test edilmiştir. Çalışma sonucunda Doğu Akdeniz Havzası'nda farklı büyüklüklerde 108 adet çok yüksek riskli, 301 adet yüksek riskli, 264 adet orta riskli, 101 adet düşük riskli ve 1 adet çok düşük riskli alt havza olduğu belirlenmiştir. Morfometrik analiz yardımıyla Doğu Akdeniz Havzası'nın ani taşkın potansiyeli değerlendirildiğinde Alata gibi küçük drenaj alanına sahip ana alt havzalarda taşkınların genellikle düşük ani taşkın potansiyeline sahip alt havzalarda yaşandığı görülmüştür. Benzer şekilde yüksek risk kategorisinde bulunan alt havzalarda ise kayıtlara göre hiç taşkın meydana gelmediği tespit edilmiştir. Bu sonuçların elde edilmesinin nedeni temel bileşen analizinde Doğu Akdeniz Havzası'na ait 775 adet alt havzanın tümünün değerlendirilerek bileşenlerin belirlenmesi olduğu düşünülmektedir. Böylece analiz sonucunda küçük ve yapısal farklılıklara sahip alt havzalarda etkili parametreler tüm havza genelinde değerlendirildiğinde etkisini yitirmiş olabilmektedir. Bu tespiti Göksu ve Tarsus gibi Doğu Akdeniz Havzası'ndaki en büyük drenaj alanına ve alt havzaya sahip ana alt havzaların doğruladığı görülmektedir. Çalışma sonucunda elde edilen sonuçların geliştirilebilmesi için çalışmada kullanılmış olan morfometrik parametrelerin yanı sıra yağış akış ilişkisini doğrudan etkileyen bitki örtüsü, arazi kullanımı, havza jeolojisi ile havzadaki su kullanımı gibi faktörlerin de dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

Flash floods are overflows that occur very quickly as a result of a small trigger due to heavy rain in a narrow area and can cause serious damage. Therefore, it is crucial to know the flash flood potential of the basin. Within the scope of this study, the flash flood potential of the Eastern Mediterranean Basin was examined by using morphometric analysis. In the study, the Eastern Mediterranean Basin was divided into 8 main sub-basins, 775 sub-basins in total. Twelve morphometric parameters of the sub-basins were computed and Rb, Dd, T, ρ, Er and Cr parameters were determined to be considered in classification of the sub-basins according to their flash flood potential by using principal component analysis. Sub-basins are divided into five categories in terms of their flash flood potential as very high, high, medium, low and very low. The flash flood potential classifications of the sub-basins determined from the analysis were then compared with the recorded flash flood events for each eight main sub-basin and the reliability and applicability of the approach was thus tested. According to the categorization, 108 sub-basins were categorized as very high risk group, 301 sub-basins as high risk, 264 as medium risk, 101 as low risk and 1 as very low risk group sub-basin. When the flash flood potential of the Eastern Mediterranean Basin was evaluated with the help of morphometric analysis, it was noted that in the main sub-basins with small drainage areas such as Alata, flash floods were generally experienced in sub-basins with low flash flood potential. Similarly, it was determined that no flash flood occurred in sub-basins in the high risk category, according to the records. The reason for these results is thought to be the determination of components by evaluating all 775 sub-basins belonging to the Eastern Mediterranean Basin in the principal component analysis. Thus, as a result of the analysis, the effective parameters in sub-basins with small and structural differences may lose their effect when evaluated across the entire basin. It is seen that this finding is confirmed by the main sub-basins such as Göksu and Tarsus, which have the largest drainage area and highest number of sub-basins in the Eastern Mediterranean Basin. In order to further improve the results obtained from the study, it is thought that besides the morphometric parameters used in the study, factors which directly affect the rainfall-runoff relationship such as vegetation cover, land use, basin geology and water use in the basin should be taken into consideration.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    801859

    Gaziantep ilinde bilgisayarlı tomografi görüntüleri üzerinden mandibula ramus, frontal sinüs ve kraniyofasiyal morfometrik ölçümlerin, yaş ve cinsiyet tayininde kullanılabilirliği

    The feasibility of using computerized tomography images of mandibular ramus, frontal sinus, and craniofacial morphometric measurements for age and sex determination in gaziantep province

    EMİNE DURSUN KALKAN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Adli TıpGaziantep Üniversitesi

    Adli Tıp Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYSUN BARANSEL ISIR

  2. Tez No

    334904

    Cografi bilgi sistem modellemesi ile çeltik arazi uygunluk sınıflarının belirlenmesi

    Determination of land suitability classification for rice cultivation using geographic information system

    FİKRET SAYGIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    ZiraatOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ORHAN DENGİZ

  3. Tez No

    542713

    Ratlarda, karadut meyve (morus nigra) extresinin, metotreksat ilişkili intestinal hasar üzerine koruyucu etkisi

    Protective effect of black mulberry (morus nigra) fruit extract on methotrexate-related intestinal damage in rats

    ANNA CARİNA ERGANİ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıCelal Bayar Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞEN TÜREDİ YILDIRIM

  4. Tez No

    569638

    Morfometrik parametreler ve havza hidrolojisi üzerindeki etkileri: Eğirdir Gölü havzası örneği

    Morphometric parameters and watershed hydrology effects: Eğirdir Lake basın sample

    CANAN KARADENİZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Ormancılık ve Orman MühendisliğiIsparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

    Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYTEN EROL GÖRÜR

  5. Tez No

    228138

    Holosende Uzungöl ve su toplama havzasında oluşan çevresel değişimler

    Environmental changes in holocene period in Uzungöl and its catchment area

    DOĞAN ALTUNDAĞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    CoğrafyaAnkara Üniversitesi

    Coğrafya Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKAN YİĞİTBAŞIOĞLU

Geri Dön