Ayaklanmaya karşı koymada ülke tarzları: Türkiye örneği (1923-1945)
National styles of counterinsurgency: The case of Turkey (1923-1945)
- Tez No: 656683
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CENKER KORHAN DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi
- Enstitü: Güvenlik Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Anabilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Bu tezin amacı, Türkiye Cumhuriyeti'nde 1923-1945 yılları arasında meydana gelen ayaklanmalar karşısında hangi tür yöntemlerin uygulandığını güncel ayaklanmalara karşı koyma (AKK) kuramları çerçevesinde araştırmaktır. Bu kapsamda, Şeyh Said, Ağrı ve Dersim ayaklanmaları ve bunlara yönelik uygulanan karşı koyma yöntemleri incelenmiştir. Çalışmanın odak noktasını, ayaklanmaların tarihsel anlatımı ya da neden-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesi değil ayaklanmalara karşı koyma kapsamında değerlendirilebilecek yöntemlerin ortaya konulması ve analizi oluşturmaktadır. Bu kapsamda; tezin birinci bölümünde, konu ile ilgili kuramsal ve kavramsal tartışmalara yer verilmiştir. Bu bölüm, ayaklanmalar ve ayaklanmalara karşı koyma şeklinde iki alt başlığa ayrılmıştır. İlk alt başlıkta; siyasal şiddetin bir türü olarak ifade edilen ayaklanmaların kökenleri, tarihsel gelişimi ve tanımı üzerindeki tartışmalar ile bu kavrama yönelik kuramlar ve uygulamalara yer verilmiştir. Buna ilave olarak ortak bir anlayış geliştirmek maksadıyla, ayaklanma kavramıyla ilişkilendirilebilen ve uygulamada çoğu zaman örtüşen; savaş, düzenli savaş, düzensiz savaş, partizan savaşı, küçük savaş, gerilla ve gerilla savaşı, terör ve terörizm kavramları incelenerek ayaklanmaları diğer siyasal şiddet türlerinden ayıran özellikler ile kavramın çerçevesi ve karakteristik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Konunun diğer yönünü içeren ikinci alt başlıkta ise; ayaklanmalara karşı koymaya yönelik kavramlar, yaklaşımlar ve prensipler ortaya konularak bu konudaki güncel kuram ve tartışmalara yer verilmiştir. İkinci bölümde, yapılan alanyazın taraması neticesinde ayaklanmalara karşı koyma kapsamında her ne kadar aralarında benzerlikler olsa da kendilerine özgü tarzları, yaklaşımları ya da modelleri olduğuna dair çokça çalışma bulunduğu gözlemlenen Fransa, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'nin bu konudaki tecrübelerine yer verilmiştir. Bu ülkelerin tecrübeleri, tarihsel perspektifte çeşitli örnek vakalar seçilmek suretiyle mercek altına alınmıştır. Birinci bölümdeki kuramsal ve kavramsal çerçevenin üzerine inşa edilen ve daha ziyade tarihsel süreçteki pratiklerin değişim ve sürekliliklerine odaklanan bu bölümün sonunda, ayaklanmalara karşı koymada adeta bir alet çantası olarak görülebilecek pratikler bütünü oluşturulmuştur. Belirtilen ülke tecrübeleri ışığında bu pratikler bütününün içerisinde hangilerinin olumlu veya olumsuz etkiler yaratabileceğine dair genel bir tasnif yapılmıştır. Kavramsal ve kuramsal tartışmalar ve çeşitli ülke örnekleri ele alındıktan sonra Türkiye özeline odaklanılması ve örnek vaka analizlerine zemin hazırlanması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda üçüncü bölümde öncelikle; belirlenen tarihsel sınırlılık dahilinde Türkiye'deki karar alıcıların düzensiz savaş, ayaklanmalar ve ayaklanmalara karşı koyma kavramlarına yönelik yaklaşımlarıyla beraber, elde edilebildiği kadarıyla Türkiye'de o döneme ait doktrin olarak kabul edilebilecek yazılı metinler belirtilmiştir. Akabinde, analiz çerçevesi oluşturmak maksadıyla; Şeyh Said, Ağrı ve Dersim ayaklanmaları birer örnek vaka olarak seçilmiş ve vakalardaki karşı koyma yöntemleri ele alınmıştır. Bu ayaklanmaların öncesi ve sonrasına sirayet eden karşı koymaya yönelik araçlar, uygulamalar, doktrin olarak kabul edilebilecek metinler ve büyük ölçüde değişiklik göstermeyen karar alıcıların varlığı sebebiyle de tezin tarihsel aralığı 1923-1945 yılları arası olarak belirlenmiştir. Böylelikle de konunun, süreklilik arz eden bütüncül bir süreç içerisinde ele alınabilmesi ve derinlemesine analiz edilebilmesi sağlanmıştır. Bunlara ilave olarak, uygulanan karşı koyma yöntemleri;“güvenlik, politik ve ekonomik”boyutları içerecek şekilde üç kategoriye ayrılmıştır. Belirtilen tarih aralığında, seçilen her bir ayaklanma vakası için belirlenen bu üç kategori dahilinde incelemelerde bulunularak her bir kategori kapsamında ne tür yöntemlerin kullanıldığı ifade edilmiştir. Sonuç bölümünde ise; analiz çerçevesi içerisinde ele alınmış olan ayaklanma vakalarındaki, yukarıda belirtilen kategorik karşı koyma yöntemlerinin bütüncül olarak neler oldukları ortaya konularak, güncel ayaklanmaya karşı koyma kuramları çerçevesinde betimsel analiz yapılmıştır. Analiz neticesinde, ele alınan tarihsel kesitteki Türkiye'nin ayaklanmalara karşı koyma tecrübelerinin diğer ülke tecrübeleriyle karşılaştırıldığında birtakım benzerlikler taşısa da özgün yanlarının mevcut olduğu; bu durumun, o döneme ait hali hazırda var olan Türkiye'ye özgü bir tarz ya da modelden ziyade, büyük ölçüde geçmiş tecrübelerden oluşan birikimin yansıması şeklinde somutlaştırıldığı; belirtilen dönemdeki Türkiye örneğinin ilerleyen süreçle birlikte günümüze kadar karşılaşılan benzer tehditler karşısındaki tecrübelerle bütünleştirilerek oluşabilecek bir Türkiye tarzı ya da bu kapsamda ifade edilebilecek bir modelin alt yapısını veya belirli bir kesitini oluşturduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis is to analyze what methods were used against the insurgencies in the Republic of Turkey between 1923 and 1945 within the framework of the current counterinsurgency (COIN) theories. In this context, Sheikh Said, Ağrı and Dersim insurgencies and the counterinsurgency methods used against them have been examined. The focus of the study is not on the historical narrative of the insurgencies or the evaluation of cause-and-effect relations between them, but on the methods that can be evaluated in the context of counterinsurgency and their analyses. In this context; the first part of the thesis includes the theoretical and conceptual discussions about the subject. This section consists of two sub-headings, which are insurgencies and counterinsurgency. The first sub-heading includes the discussions on the origins, historical developments and definitions of insurgencies, which are regarded as a type of political violence, and the theories and practices for this concept. In addition, the concepts of war, regular war, irregular war, partisan war, small war, guerrilla and guerrilla war, and terror and terrorism have been examined in order to develop a common understanding. By this means, the framework and characteristics of the insurgency concept have been tried to be determined with its characteristics distinguishing it from the other types of political violence. The second sub-heading includes the other aspect of the topic, which is the concepts, approaches and principles for counterinsurgency and the current theories and discussions on this issue. The second part includes the experiences of France, the United Kingdom and the United States, about which there are many studies showing that they all have their own unique styles, approaches or models although it has been observed in literature that they have some similarities within the scope of counterinsurgency. The experiences of these countries have been examined with various cases in the historical perspective. At the end of this part, which has been built on the theoretical and conceptual framework in the first part and which focuses more on the changes and continuity of the practices in the historical process, there is a whole of practices which can be seen as a toolbox in counterinsurgency. A general classification about which practices can create positive or negative consequences has been made in the light of the experiences at issue. After the conceptual and theoretical discussions and the examples of various countries have been analyzed, Turkey and the sample case analyses have been tried to be focused on. In this context, the third part primarily focuses on the approaches of the decision-makers in Turkey to the concepts of irregular wars, insurgencies and counterinsurgency within a given historical period, and also it includes the available written texts that can be considered as a doctrine of the period in Turkey. Sheikh Said, Ağrı and Dersim insurgencies selected as sample cases and the counterinsurgency methods used in these cases have also been included in this part for the purpose of creating a framework for the analysis. The historical period in this thesis has been determined to be between 1923 and 1945 because the tools, practices and the texts to be considered as a doctrine have remained the same to a great extent, and the decision-makers have not changed so dramatically before and after these insurgencies. Thus, the subject can be discussed within a holistic process that presents continuity and it can be analyzed in depth. In addition, the counterinsurgency methods used have been divided into three categories, which includes the dimensions of“security, politics and economy”. Each selected insurgency case has been examined in these three categories within the given historical period, and it has been determined what methods have been used within each category. In the result section, a descriptive analysis has been made within the scope of the current counterinsurgency theories, revealing in a holistic way what the above-mentioned counterinsurgency methods are. At the end of the analysis, it has been concluded that Turkey's experiences of counterinsurgency are unique despite having a number of similarities with the other countries' experiences; however, this situation is embodied in the form of a reflection of the accumulation of past experiences rather than a style or a model which already existed or was unique to Turkey at that time; and the sample of Turkey within the given historical period constitutes a part of a Turkish style or a specific basis of a model that can be expressed within this context by integrating it with experiences of similar threats to date.
Benzer Tezler
- Kitle iletişim özgürlüğünün sınırı olarak Türk Hukukunda adil yargılanma hakkına karşı suçlar
The offences against the right to a fair trial in Turkish Law as the restriction of freedom of mass communication
DİLEK EKMEKÇİ
- نظرة الشريعة الإسلامية إلى التضخم النقدي
İslam şeriatının enflasyona bakış açısı
MOHAMAD ABDULAZİZ ALSHAMİ
Yüksek Lisans
Arapça
2017
Ekonomiİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam İktisadı ve Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ASHRAF MOHAMED MOHAMED DAWABA
- Türk basınında Kıbrıs barış harekatı
Cyprus peace operation in the Turkish press
ASLI YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk İnkılap TarihiMarmara ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMİL ÖZTÜRK
- Nurettin Topçu'nun düşüncesinin kaynakları ve kapitalizme bakışı
The sources of Topçu's ideas and his approch towards capitalism
NECMEDDİN KEMAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Siyasal BilimlerSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İRFAN HAŞLAK
- Karl popper'ın bilim anlayışı
Karl popper's mentality science
AYSUN DUNDAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
FelsefeDokuz Eylül ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HANEFİ ÖZCAN