XIX. yüzyıl mizah gazete ve dergileri
XIX. century humor newspapers and magazines
- Tez No: 656709
- Danışmanlar: PROF. DR. G. GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı, basın, mizah, batılılaşma, edebiyat, Terakki /Terakki Eğlence / Letaifi Âsar, Diyojen, İbretnüma-yı Âlem, Çıngıraklı Tatar, Hayal, Tiyatro, Şafak, Latife, Şarivari Medeniyet, Letaif-i Âsar, Meddah, Kahkaha, Kara Sinan, Geveze, Çaylak, Hadika-yı Ezhar yahud Mecmua-yı Letaif, Ottoman, press, humour, westernization, literature, Terakki / Terakki Eğlence / Letaifi Âsar, Diyojen, İbretnüma-yı Âlem, Çıngıraklı Tatar, Hayal, Tiyatro, Şafak, Latife, Şarivari Medeniyet, Letaif-i Âsar, Meddah, Kahkaha, Kara Sinan, Geveze, Çaylak, Hadika-yı Ezhar yahud Mecmua-yı Letaif
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1032
Özet
“XIX. Yüzyıl Mizah Gazete ve Dergileri”adını taşıyan bu tez, 1870-1900 yılları arasında yayınlanmış mizah süreli yayınlarını kapsamaktadır. XIX. yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu'nun batılılaşmaya duyduğu gereksinimi, Tanzimat Fermanı'yla ilan ettiği dönemdir. Batılılaşma, devlet eliyle yapılmış değişimlerle hayatın içine sokulmuştur. Osmanlı'da basın yine zorunluluklar sonucunda ve devlet eliyle başlamıştır. 1870 yılında çıkmaya başlayan ilk mizah gazetesinden itibaren toplumun içinde bulunduğu değişim ve dönüşüm ekonomik, toplumsal ve kültürel açılardan çok daha iyi takip edilebilir. Bu tezde bir yandan ilk örneklerinden itibaren mizah gazetelerinin tam bir içerik dökümü verilmiştir bir yandan da mizahi yazılarda eleştirilen günlük gerçeklerle 19. yüzyılın yeni bir tablosu çizilmiştir. Önsözde tezin amacı, sınırları ve yöntemi açıklanmıştır. Giriş bölümünde Osmanlı'da matbaa, basın ve mizah basını hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde tezin kapsamındaki Terakki/Terakki Eğlence/Letaifi Âsar, Diyojen, İbretnüma-yı Âlem, Çıngıraklı Tatar, Hayal, Tiyatro, Şafak, Latife, Şarivari Medeniyet, Letaif-i Âsar, Meddah, Kahkaha, Kara Sinan, Geveze, Çaylak, Hadika-yı Ezhar yahud Mecmua-yı Letaif adlı süreli sayınlar tanıtılmıştır. İkinci bölümde gazetelerde üzerinde en çok durulan ve Osmanlı'nın ekonomik yapısının değişimiyle oluşmuş kurum ve olaylar aktarılmıştır.“Ekonomik Konular”başlıklı bu bölüm Şirket-i Hayriyye, tramvay şirketi, Rumeli demiryolları, Reji İdaresi, Tünel, Rasathane-i Amire, Demir Köprü ve Altıncı Daire başlıklarından oluşmaktadır. Üçüncü bölümde“Toplumsal Konular”başlığı altında batılılaşma ve alafrangalık eleştirisi, mirasyedi metaforu, sağlık ve eğitim konuları ele alınmıştır. Dördüncü bölümde“Kültürel Konular”başlığı altında tiyatro, basın ve sansür konuları incelenmiştir. Tezin beşinci bölümünde mizah süreli yayınlarındaki edebi türler, yazı konuları, yazıların altında bulunan imzalar hakkında bilgiler verilmiş; edebi türlerin gazetelerde kullanılma oranları hakkında bilgiler kronolojik tablolarla desteklenmiştir. Tezin sonuç bölümünde XIX. yüzyıl mizah basınının genel görünümü yazılardan hareketle değerlendirilmiştir. En sona eklenen bir tabloyla gazetelerdeki yazıların kronolojik dökümü aktarılmıştır. Bu tabloda on bir bine yakın yazının şu başlıklar altında dökümü yapılmıştır: Gazete adı, imtiyaz sahibi, yayın tarihi, çizer, yazar, tür, yazı başlığı, konu, sayı, sayfa numarası. Bu tezde başlangıcından 1900'e kadar Türk mizah gazete ve dergilerinin tamamı yazar, yazı, tarih dizini halinde ilk kez ortaya konmuş ve içerik açısından incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis, named“XIX. Century Humour Newspapers and Magazines”, covers humour journals published between 1870-1900. XIX. Century is the period when the Ottoman Empire declared its need for westernization with the Edict of Gülhane. Westernization was brought into life with the state-made changes. In the Ottoman Empire, the press was also realized by the state and as a result of the necessities. Since the first humour newspaper, which started to be published in 1870, the change and transformation in society can be followed much better in terms of economic, social, and cultural aspects. In this thesis, on the one hand, a full content breakdown of humour newspapers since the first examples was given; on the other hand, a new 19th-century picture was drawn with daily facts criticized in humorous articles. In the preface, the aim, limits, and method of the thesis are explained. In the introduction, information about the printing house, press, and humour press in the Ottoman Empire is given. In the first chapter, the periodicals within the scope of the thesis named Terakki/Terakki Eğlence/Letaifi Âsar, Diyojen, İbretnüma-yı Âlem, Çıngıraklı Tatar, Hayal, Tiyatro, Şafak, Latife, Şarivari Medeniyet, Letaif-i Âsar, Meddah, Kahkaha, Kara Sinan, Geveze, Çaylak, Hadika-yı Ezhar yahud Mecmua-yı Letaif are introduced. In the second chapter, the institutions and events that were most emphasized in the newspapers and formed by the change of the economic structure of the Ottoman Empire are explained. This section named“Economic Issues”consists of the titles of the Şirket-i Hayriyye, the Tram Company, the Rumeli Railways, the Reji Administration, the Tunnel, the Rasathane -i Amire, the Iron Bridge and the Sixth Chamber. In the third chapter, under the title of“Social Issues”, the criticism of westernization and Europeanism, the metaphor of inheritance, health, and education are discussed. In the fourth chapter, theatre, press and censorship issues are examined under the title of“Cultural Issues”. In the fifth part of the thesis: Information about the literary types in humour periodicals, writing topics, signatures under the articles are given and the information given about the rate of use of literary genres in newspapers is supported by chronological tables. In the last part of the thesis, the general view of the 19th-century humour press is evaluated with reference to the articles. A chronological breakdown of the articles in the newspapers was given with a table added at the end. In this thesis, from their beginning until 1900, all Turkish humour newspapers and magazines were presented for the first time in the form of author, article, and history index and were examined in terms of content.In this table, nearly eleven thousand articles are listed under the following headings: Newspaper name, franchisee, publication date, illustrator name, author name, article name, newspaper number, page number.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyıl Türk romanında mizah
Humor in the XIXth century Turkish novel
AHMET CAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- Yeni Türk Edebiyatında Letaifname (1837-1928)
Genre of letaifname in Modern Turkish Literature (1837-1928)
NURAY ASAN
Doktora
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN GONCA GÖKALP ALPASLAN
- XIX. yüzyıl divan şiirinde hiciv ve sosyal eleştiri
Satire and social criticism in XIX. century divan poetry
ABDULKADİR AKGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN
- Kukrıniksler grubunun yaratıcılığında Anton Pavloviç Çehov'un lirik yapıtları
Anton Pavlovich Chekhov's lyric stories at the Kukryniksy's group art works
İLSİNA KUŞASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Güzel Sanatlarİstanbul ÜniversitesiSlav Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖNÜL ÜZELLİ
- Türkçe mesnevilerde mizah
Humor in Turkish masnawis
GÖKÇEHAN AYSEL YILMAZ
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAVAŞKAN CEM BAHADIR