Dünya dilleri arasında İngilizce ve Kırgızca'da 'Vakit' kavramı
The concept of 'Time' in the English and Kyrgyz language view of the world
- Tez No: 657738
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇOLPON NAYMANOVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: zaman kavramı, bilişsel dilbilim, dünya dil resmi, dünya görüşü, kültür, anket, ilişkisel deney
- Yıl: 2020
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 156
Özet
Kavram terimi, bilim adamları tarafından akılda bilgi depolamanın bir aracı olarak açıklanmaktadır. Kavram dilin bilişsel maddesinin ayrılmaz bir yapısıdır ve dünya dil resminin temelidir. Kavramlar, dünya görüşü bilgilerini depolamak için kullanılan araçlardır ve aynı zamanda bu bilgilerin bir toplama unsuru olarak kabul edilir. Zaman son derece soyut bir olgudur; görünmez, duyulmaz ve maddi değildir. Zamanın gizemine erişim dil yoluyla mümkündür. Doğal zamansal deneyimin bir sonucu olarak bilinçte oluşan zaman ve niteliksel içeriği hakkındaki fikirler, işaret formlarında somutlaşır ve dilin mülkü haline gelir. Zaman, hayatımızdaki ve tüm evrendeki ana yöndür. Biz zamandayız ve onun dışında olamayız. Bu çalışmanın asıl amacı, İngiliz ve Kırgız dillerindeki zaman kavramının algılanmasını sağlamak; zamansal sözcüklerini, deyimsel birimlerini, atasözleri prizmasının suretiyle ve psiko-ilişkisel bir deney yoluyla incelemektir. Bu çalışma her biri farklı yönlere ve görevlere ayrılmış üç bölümden oluşmaktadır. Tezin ilk bölümü teorik temelidir. Tezin bu bölümü, 2 ve 3. bölümlerde kullanılan ana terimlerin tanımlarını, bilimsel görüşleri ve uzmanların yorumlarını içerir. İkinci bölüm, iki dilbilimsel kültürün zamansal sözcüklerinin ve deyimsel birimlerinin karşılaştırmalı analizine ayrılmıştır. Yani, iki dilin zaman algısındaki benzerlikleri ve farklılıkları bulunmaktadır. Üstelik bu bölümde, iki dilin atasözleri irdelenmiştir. Üçüncü bölüm ise ana dili İngilizce ve Kırgızca olan insanların çağrıştırma analizine ayrılmıştır. Bu araştırma çerçevesinde, zaman algısı üzerine bir anket x yapılmıştır. Bu bölüm, katılımcıların cevaplarına dayalı sonuçların bir analizini sağlar. Her bölüme kısa bir özet ve sonuç eşlik eder.
Özet (Çeviri)
Окумуштуулар концепт терминин маалыматтардын адамдын эс-тутумунда сакталуусунун каражаты деп түшүндүрөт. Концепт – тилдин когнитивдик түпнегизинин интегралдык түзүмү жана дүйнөнүн тилдик болмушунун негизи. Концепттер көз караштык маалыматтарды сактоонун куралы, ошол эле убакытта ал ушул маалыматтардын жыйынтыкталган элементи болуп эсептелет. Убакыт – өзгөчө абстракттуу кубулуш, көзгө көрүнбөйт, угулбайт. Убакыттын купуясына тил аркылуу жетүүгө мүмкүн: убакыт жөнүндө түшүнүк, жана анын табигый темпоралдык тажрыйбанын натыйжасында аң-сезимде калыптанган сапаттуу мазмуну белгилер формасында сыпатталат, ошентип тилдин каражаты катары көрүнүш табат. Убакыт – биздин өмүрүбүздөгү жана бардык ааламдагы негизги көрүнүш. Биз убакыт алкагындабыз, андан тышкары боло албайбыз. Бул иштин негизги максаты – темпоралдык лексемалар, фразеологизмдер, макал-ылакаптар аркылуу, ошондой эле психо-ассоциативдик эксперименттин жардамы менен убакыт концептисинин кабыл алынышын англис жана кыргыз тилдеринде изилдөө. Иш үч бөлүмдөн турат, алардын ар бири ар түрдүү көрүнүштөргө жана максаттарга арналган. Диссертациялык иштин биринчи бөлүмү теориялык негиздер болуп эсептелет. Ал иштин 2- жана 3-бөлүмдөрүндө пайдаланылган негизги терминдер тууралуу окумуштуулардын аныктамасын, пикирлерин жана адистердин интерпретацияларын камтыйт. Экинчи бөлүмдө эки тилдеги маданияттардын темпоралдык лексемаларына, фразеологизмдерине салыштырмалуу талдоо жолу менен иликтөө жүргүзүлөт. Башкача айтканда, убакыт түшүнүгүн эки тилде кабыл алуунун окшоштуктары табылган, ошондой эле айырмачылыктары да аныкталган. Мындан тышкары, бул бөлүмдө изилденип жаткан тилдердин макал-ылакаптарынын дүйнөлүк алкактагы көрүнүшү каралган. Иштин үчүнчү бөлүмү англис жана кыргыз тилдеринин өкүлдөрүнүн ассоциацияларына арналган. Бул илимий ишти жазуунун жүрүшүндө убакыт түшүнүгүн кабыл алууга байланыштуу сурамжылоо жүргүзүлгөн. Ошондой эле бул бөлүмдө респонденттердин жооптору боюнча талдоо жасалган. Ар бир бөлүм кыскача жыйынтык жана иштин корутундулары менен коштолот. Ачкыч сөздөр: убакыт концептиси, когнитивдик лингвистика, ааламдын тилдик сүрөтү, көз караш, маданият, сурамжылоо, ассоциативдик эксперимент.
Benzer Tezler
- Dünya dilleri arasında Slav Dili olan Rusçanın tarihsel gelişimi ve dil nitelikleri
Historical development of Slavic Russian Language and language qualifications among world languages
VUGAR RASULOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiRus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHAR DEMİR
- İngilizce ve Türkçede kullanılan eklerin karşılaştırılması
A comperative study of affixes in Turkish and English
ERDEM AYBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Batı Dilleri ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÖZTÜRK
- A Comparative analysis: Communicative translation versus semantic tarnslation
İletişimsel ve anlamsal çevirinin karşılaştırmalı bir çözümlemesi
FEYZAN KARAHAN
Yüksek Lisans
İngilizce
1999
Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesiİngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERRİN AKSOY
- Turkish change of state verbs in the inchoative - causative alternation
Türkçe'de durum değişimi bildiren eylemlerin ettirgen – karşı ettirgen çatılar arasında nöbetleşimi
FEYZA BALAKBABALAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
DilbilimBoğaziçi ÜniversitesiDilbilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BALKIZ ÖZTÜRK BAŞARAN
- Türkiye'deki çeviri konulu makaleler üzerine bibliyometrik ve tematik bir çözümleme (1985-2021)
A bibliometric and thematic analysis of the articles in translation studies in Türkiye (1985-2021)
MERVE GELDİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Fransız Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURHAYAT ATAN