Geri Dön

Dünya dilleri arasında İngilizce ve Kırgızca'da 'Vakit' kavramı

The concept of 'Time' in the English and Kyrgyz language view of the world

  1. Tez No: 657738
  2. Yazar: AYSULU BAYCİGİTOVA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ÇOLPON NAYMANOVA
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, İngiliz Dili ve Edebiyatı, Linguistics, English Linguistics and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: zaman kavramı, bilişsel dilbilim, dünya dil resmi, dünya görüşü, kültür, anket, ilişkisel deney
  7. Yıl: 2020
  8. Dil: Kırgızca
  9. Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 156

Özet

Kavram terimi, bilim adamları tarafından akılda bilgi depolamanın bir aracı olarak açıklanmaktadır. Kavram dilin bilişsel maddesinin ayrılmaz bir yapısıdır ve dünya dil resminin temelidir. Kavramlar, dünya görüşü bilgilerini depolamak için kullanılan araçlardır ve aynı zamanda bu bilgilerin bir toplama unsuru olarak kabul edilir. Zaman son derece soyut bir olgudur; görünmez, duyulmaz ve maddi değildir. Zamanın gizemine erişim dil yoluyla mümkündür. Doğal zamansal deneyimin bir sonucu olarak bilinçte oluşan zaman ve niteliksel içeriği hakkındaki fikirler, işaret formlarında somutlaşır ve dilin mülkü haline gelir. Zaman, hayatımızdaki ve tüm evrendeki ana yöndür. Biz zamandayız ve onun dışında olamayız. Bu çalışmanın asıl amacı, İngiliz ve Kırgız dillerindeki zaman kavramının algılanmasını sağlamak; zamansal sözcüklerini, deyimsel birimlerini, atasözleri prizmasının suretiyle ve psiko-ilişkisel bir deney yoluyla incelemektir. Bu çalışma her biri farklı yönlere ve görevlere ayrılmış üç bölümden oluşmaktadır. Tezin ilk bölümü teorik temelidir. Tezin bu bölümü, 2 ve 3. bölümlerde kullanılan ana terimlerin tanımlarını, bilimsel görüşleri ve uzmanların yorumlarını içerir. İkinci bölüm, iki dilbilimsel kültürün zamansal sözcüklerinin ve deyimsel birimlerinin karşılaştırmalı analizine ayrılmıştır. Yani, iki dilin zaman algısındaki benzerlikleri ve farklılıkları bulunmaktadır. Üstelik bu bölümde, iki dilin atasözleri irdelenmiştir. Üçüncü bölüm ise ana dili İngilizce ve Kırgızca olan insanların çağrıştırma analizine ayrılmıştır. Bu araştırma çerçevesinde, zaman algısı üzerine bir anket x yapılmıştır. Bu bölüm, katılımcıların cevaplarına dayalı sonuçların bir analizini sağlar. Her bölüme kısa bir özet ve sonuç eşlik eder.

Özet (Çeviri)

Окумуштуулар концепт терминин маалыматтардын адамдын эс-тутумунда сакталуусунун каражаты деп түшүндүрөт. Концепт – тилдин когнитивдик түпнегизинин интегралдык түзүмү жана дүйнөнүн тилдик болмушунун негизи. Концепттер көз караштык маалыматтарды сактоонун куралы, ошол эле убакытта ал ушул маалыматтардын жыйынтыкталган элементи болуп эсептелет. Убакыт – өзгөчө абстракттуу кубулуш, көзгө көрүнбөйт, угулбайт. Убакыттын купуясына тил аркылуу жетүүгө мүмкүн: убакыт жөнүндө түшүнүк, жана анын табигый темпоралдык тажрыйбанын натыйжасында аң-сезимде калыптанган сапаттуу мазмуну белгилер формасында сыпатталат, ошентип тилдин каражаты катары көрүнүш табат. Убакыт – биздин өмүрүбүздөгү жана бардык ааламдагы негизги көрүнүш. Биз убакыт алкагындабыз, андан тышкары боло албайбыз. Бул иштин негизги максаты – темпоралдык лексемалар, фразеологизмдер, макал-ылакаптар аркылуу, ошондой эле психо-ассоциативдик эксперименттин жардамы менен убакыт концептисинин кабыл алынышын англис жана кыргыз тилдеринде изилдөө. Иш үч бөлүмдөн турат, алардын ар бири ар түрдүү көрүнүштөргө жана максаттарга арналган. Диссертациялык иштин биринчи бөлүмү теориялык негиздер болуп эсептелет. Ал иштин 2- жана 3-бөлүмдөрүндө пайдаланылган негизги терминдер тууралуу окумуштуулардын аныктамасын, пикирлерин жана адистердин интерпретацияларын камтыйт. Экинчи бөлүмдө эки тилдеги маданияттардын темпоралдык лексемаларына, фразеологизмдерине салыштырмалуу талдоо жолу менен иликтөө жүргүзүлөт. Башкача айтканда, убакыт түшүнүгүн эки тилде кабыл алуунун окшоштуктары табылган, ошондой эле айырмачылыктары да аныкталган. Мындан тышкары, бул бөлүмдө изилденип жаткан тилдердин макал-ылакаптарынын дүйнөлүк алкактагы көрүнүшү каралган. Иштин үчүнчү бөлүмү англис жана кыргыз тилдеринин өкүлдөрүнүн ассоциацияларына арналган. Бул илимий ишти жазуунун жүрүшүндө убакыт түшүнүгүн кабыл алууга байланыштуу сурамжылоо жүргүзүлгөн. Ошондой эле бул бөлүмдө респонденттердин жооптору боюнча талдоо жасалган. Ар бир бөлүм кыскача жыйынтык жана иштин корутундулары менен коштолот. Ачкыч сөздөр: убакыт концептиси, когнитивдик лингвистика, ааламдын тилдик сүрөтү, көз караш, маданият, сурамжылоо, ассоциативдик эксперимент.

Benzer Tezler

  1. Dünya dilleri arasında Slav Dili olan Rusçanın tarihsel gelişimi ve dil nitelikleri

    Historical development of Slavic Russian Language and language qualifications among world languages

    VUGAR RASULOV

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Batı Dilleri ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesi

    Rus Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAHAR DEMİR

  2. İngilizce ve Türkçede kullanılan eklerin karşılaştırılması

    A comperative study of affixes in Turkish and English

    ERDEM AYBAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Batı Dilleri ve EdebiyatıFırat Üniversitesi

    Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET ÖZTÜRK

  3. A Comparative analysis: Communicative translation versus semantic tarnslation

    İletişimsel ve anlamsal çevirinin karşılaştırmalı bir çözümlemesi

    FEYZAN KARAHAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    1999

    Mütercim-TercümanlıkHacettepe Üniversitesi

    İngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BERRİN AKSOY

  4. Turkish change of state verbs in the inchoative - causative alternation

    Türkçe'de durum değişimi bildiren eylemlerin ettirgen – karşı ettirgen çatılar arasında nöbetleşimi

    FEYZA BALAKBABALAR

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BALKIZ ÖZTÜRK BAŞARAN

  5. Türkiye'deki çeviri konulu makaleler üzerine bibliyometrik ve tematik bir çözümleme (1985-2021)

    A bibliometric and thematic analysis of the articles in translation studies in Türkiye (1985-2021)

    MERVE GELDİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Fransız Dili ve EdebiyatıBursa Uludağ Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NURHAYAT ATAN