Ebu'l-muin en-Nesefî'nin 'Tabsiratu'l Edille'sinde' akıl ve akılla ilgili kavramlar
Абул муин ан-насафинин 'табсиратул адилласында' акыл жана акылга байланышкан терминдер.
- Tez No: 657810
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUSUF GÖKALP
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Ebü'l Muîn en-Nesefî, Akıl, Maturidîlik, Mezhep, Tabsiratu'l-Edille
- Yıl: 2020
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Ebü'l Muîn en-Nesefî(438/1047), Ebu Mansur el-Maturidî'den (333/944) sonra Maturidîlik olarak bilinen din anlayışının en önemli temsilcilerinden birisi olarak kabul edilmektedir. Ebu'l-Muin en-Nesefi, Maturidîliğin tarihi ve kelami görüşleri hakkında çok önemli bilgiler vermektedir. O, Maturidîliğin kelami görüşlerini açıklamak ve Maturidîliğe yöneltilen eleştirilere cevap vermek suretiyle Maturidîyye mezhebinin bir kelam ekolü haline dönüşmesinde önemli katkılarda bulunmuştur. Ebu'l-Muin enNesefi'nin, Tabsiratu'l-Edille, et-Temhid, Bahru'l-Kelam, Şerhu Tevilatu'l-Kur'an gibi önemli eserleri bulunmaktadır. Tabsiratu'l-Edille, onun kelama alanındaki en hacimli eseridir. Bu eserde bilgi teorisi, alemin yaratılması, Allah'ın varlığı ve sıfatları konularını ele almaktadır. Bu araştırmada, Ebü'l Muîn en-Nesefî'nin kelama dair en önemli eseri olan Tabsiratu'l Edille'de yer alan akıl ve akıl ile ilgili kavramlar konusu işlenmiştir. Ebu Mansur el-Maturidî gibi Ebu'l Muin en-Nesefî'de eserlerinde akla ve akli delillere ayrı bir yer vermektedir. Tabriratü'l-Edille'nin birinci bölümünde ilmin tarifi yapıldıktan sonra insan bilgisi konusu ele alınmaktadır. Bilgi edinme yolları (duyular, haber ve akıl) ele alınarak akli delillendirmelere/istidlale vurgu yapılmaktadır. Tabsiratu'l Edille'de nakli ve akli delillerin kullanılmasıyla kelam metodu ortaya konmaktadır. Akli delillerin açıklanmasında akıl ve akıl ile ilgili kavramlar açıklanmaya çalışılmıştır. Tezimiz, üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde din, mezhep hakkında genel bilgiler verilir. Devamında Batı ve İslam alimlerinin akıl hakkındaki görüşlerine ve Maturidîlik'te aklın önemi konularına yer verilmektedir. İkinci bölümde Tabsiratu'l Edille'nin muellifi Ebü'l Muîn en-Nesefî'nin şahsî hayatı, hocaları, öğrencileri ve eserleri ve araştırmacıların Ebü'l Muîn en-Nesefî'yi değerlendirmeleri hakkında bilgiler verilmektedir. Üçüncü bölümde ise önce akıl kelimesinin sözlük anlamı devamında Tabsiratu'l Edille'de geçen akıl hakkında bilgiler, kelam konularındaki aklî deliller ve akıl ile ilgili olan mağrifet, idrak, tefekkür, fehm, zeka, teemmul, re'y, basiret, lüb ve zihin kavramlarının eserde kullanılması ele alınmaktadır. Araştırmanın sonucunda ise Tabsiratu'l-Edille'den elde edilen bilgiler doğrultusunda, aklın mahiyeti hakkında Ebü'l Muîn en-Nesefi'nin kendi görüşleri, vi Maturidîlik'te bazı kelamî konularda delil olarak aklın yeterli olmaması, nübüvvet,mukallidin imanı, Allah'ın iradesi ve ru'yetullah konularının ispatında aklın önemi üzerine değerlendirmeler yapılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Абул Муин ан-Насафи (438/1047) Абу Мансур аль-Матуридиден (333/944) кийинки Матуридилик катары билинген диний түшүнүктүн көрүнүктүү өкүлдөрүнүн бири катары таанылган. Абул Муин ан-Насафи Матуридиликтин тарыхый жана келам багытындагы пикирлер жөнүндө маанилүү маалыматтарды берет. Ал Матуридиликтин келам багытындагы пикирлерди баяндап, Матуридиликке карата айтылган сын пикирлерге жооп берүү менен Матуридий мазхабынын мазхаб катары калыптануусуна өтө чоң салым кошкон. Абул Муин ан-Насафинин Табсиратул Адилла, ат-Тамхид, Бахрул-Келам, Шарху Тилаватул Куран аттуу илиий эмгектери бар. Табсиратул Адилла келам багытында жазылган көлөмдүү эмгеги болуп саналат. Бул эмгекте эпистомология, ааламдын жаралуусу, Аллахтын бар болуусу жана сыпаттары жөнүндө баяндалат. Бул изилдөөдө Абул Муин ан-Насафинин келамга байланышкан эң маанилүү эмгеги Табсиратул Адилладагы акыл жана акылга байланышкан терминдер каралган. Абу Мансур аль-Матуриди сыяктуу Абул Муин ан-Насафи дагы эмгектеринде акыл жана акылга таяндырылган далилдерге өзгөчө орун берет. Табсиратул Адилланын биринчи бөлүмүндө эпистомологиянын аныктамасынан кийин адамдын таанып билүүсүнүн мүмкүнчүлүгү жөнүндө сөз болот. Таанып билүүнүн түрлөрү (туюмдар, кабарлар жана аклы) каралып, акылга таяндырылган далилдерге/ индукция же дедукция басым жасалат. Табсиратул Адилла Накылга жана акылга таяндырылган далилдерди колдонуу менен келам методун жарата алды. Акылга таяндырылган далилдердин баяндалуусунда акыл жана акылга байланышкан терминдер жөнүндө маалымат бергенге аракет жасалды. Диплом үч бөлүмдөн турат. Биринчи бөлүмдө дин, мазхаб жөнүндө жалпы маалымат берилет. Уланысында Батыш жана Ислам аалымдарынын акыл жөнүндөгү пикирлери жана Матуридиликте акылдын маанилүүлүгү жөнүндө баяндалат. Экинчи бөлүмдө Табсиратул Адилланын автору Абул Муин анНасафинин жеке жашоосу, устаттары, окуучулары, жазган эмгектери жана изилдөөчүлөрдүн Абул Муин ан-Насафиге карата айткан пикирлери жөнүндө маалымат берилет. Үчүнчү бөлүмдө болсо, алгач акыл сөзүнүн сөздүк мааниси уландысындаТабсиратул Адилладагы акыл жөнүндө маалыматтар, келам темаларындагы акылга таяндырылган далилдер жана акылга байланыштуу магрифат, идрак, тафаккур, фахм, зека, тааммул, рай, басират, луб жана зихин деген терминдеринин эмгекте колдонулуусу каралат. Изилдөөнүн жыйынтыгында Табсиратул Адилладан алынган маалыматтар жөнүндө акылдын табияты жөнүндө Абул Муин ан-Насафинин жеке көз караштары, Матуридиликте кээбир келамга байланышкан темаларда акылдын жетишээрлик деңгээлде далил болуусу, пайгамбарлык, мукаллиддин ыйманы, Аллахтын ирадасы жана руятуллах темаларындагы далилдерде акылды талдап чыгуу. Түйүндүү сөздөр: Абул Муин ан-Насафи, акыл, Матуридилик, ма
Benzer Tezler
- Ebu'l-Muîn en-Nesefi'ye göre haberi sıfatlar
Reported attributes according to Ebu'l-Muîn en-Nesefi
ABDULHEKİM AĞIRBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELİM ÖZARSLAN
- Ebû'l-Muîn en-Nesefî'nin iman ve tekfir anlayışı
Abu'l-Mu'in al-Nasafi's understanding of iman and takfir
ŞAFAK ÇATAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İBRAHİM HAKKI İNAL
- Ebu'l-muîn en-Nesefî bağlamında Mâturîdî gelenekte Mu'tezile karşıtlığı
Mu'tazila opposition in Māturīdi tradition in the context of Abū Mu'īn al-Nasafī
FATIMA RUMEYSA YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN AYDINLI
- Ebu'l-Muin en-Nesefî ve İslam mezhepleri tarihindeki yeri
Abu'l-Muine the Nasafi and place in the history of Islamic sects
ZEKERYA SARIBULAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET KESKİN
- Ebûl-mu'în en-Nesefî'nin Tabsıratü'l Edille adlı eserinde yer alan hadislerin tahrici
The evaluations of hadiths which take place in Ebu'l Mu'în en-Nesefi's Tabsiratü'l Edille
ADİLE SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ATEŞ