Bedensel belirti bozukluğu riskinin klinik sağlık psikolojisi perspektifinden incelenmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması
A scale development study on the investigation of the risk of somatic symptom disorder from a clinical health psychology perspective
- Tez No: 658110
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2020
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 341
Özet
Bedensel Belirti Bozukluğu'nun (BBB) da içinde olduğu klinik somatizasyon durumlarına ilişkin bakış açısı son yıllarda önemli bir dönüşüm içerisindedir. Bu dönüşüm sürecinde yaşanan köşe taşlarının başında da APA tarafından 2013 yılında yayımlanan DSM-5 ile alana kazandırılan yenilikler yer almaktadır. Bu yenilikçi bakış açısıyla DSM-5'in yayınlanmasından önceki yaklaşık 30 yıla hâkim olan Somatoform Bozukluk (SMB) ve Somatizasyon Bozukluğunun (SB) semptomların tıbben açıklanamamaları üzerinden yürüttüğü“düalist”ve“etiyolojik”anlayıştan ve bu anlayışın hastaları değerlendirme yöntemlerinden vazgeçilmiş, onun yerine gerek klinik pratikte gerekse akademik anlamda bu vakaların görece daha“biyopsikososyal”bir anlayışla ele alınmasını sağlayacak BBB anlayışı getirilmiştir. Bu doğrultuda uluslararası literatürde dahi ortaya konulan klinik somatizasyon çalışmalarına bakıldığında bu çalışmaların DSM-5'in alana getirdiği yeni yaklaşıma ayak uyduramadığı ve söz konusu hastaların özellikle psikolojik boyutunu temsil eden BBB tanısının“bedensel belirtiler ya da bunlara eşlik eden sağlıkla ilgili kaygılarla ilişkili aşırı düzeyde düşünceler, duygular ya da davranışların”varlığını sorgulayan B kriterinin değerlendirilmesini ve ele alınmasını kolaylaştıracak ölçme araçları ve yöntemleri konusunda yetersiz kaldığı görülmektedir. Bu bilgiler ışığında söz konusu çalışmada klinik somatizasyon alanının hali hazırdaki en önemli sorunlarının başında gelen BBB tanılı hastaların psikolojik açıdan tespit edilmesi problemine (Henningsen ve ark., 2007) katkı sunacak, Türk kültürüne özgü bir klinik somatizasyon ölçeği olarak“Bedensel Belirti Bozukluğu Değerlendirme Ölçeği”(BBBDÖ) isimli bir ölçüm aracının geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada BBBDÖ'nün yapı geçerliği kapsamında açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, ölçüt bağımlı geçerliği ve ayırt edici geçerliği; güvenirliği kapsamında ise Cronbach Alfa iç tutarlılık katsayısı ile test-tekrar test güvenirliği değerlendirilmiştir. Ölçeğin açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, ölçüt bağımlı geçerliği ve Cronbach Alfa iç tutarlılık güvenirliği beş farklı sağlık kuruluşunun yedi farklı birimine ayaktan başvuran 314 BBB hastasından elde edilen veriler üzerinden yürütülmüştür. Ek olarak BBBDÖ'nün ayırt edici geçerliği BBB grubundaki 40 BBB hastasıyla yaş, eğitim ve cinsiyet açısından bire bir eşleştirilen 40 sağlıklı katılımcının oluşturduğu toplamda 80 kişilik, BBBDÖ'nün test-tekrar test güvenirliği ise üniversite öğrencilerinden oluşan 73 kişilik örneklemler üzerinden gerçekleştirilmiştir. Her üç örneklemdeki katılımcılara da Bilgilendirilmiş Onam Formu, Psikososyodemografik Soru Formu, Genel Sağlık Tarama Formu, Hasta Sağlık Anketi-Somatik, Anksiyete ve Depresif Belirtileri Ölçeği, Bedensel Duyumları Abartma Ölçeği, Semptom Yorumlama Anketi, Whiteley İndeksi, Hastalık Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği, Eysenck Kişilik Anketi-Gözden Geçirilmiş Kısaltılmış Formu ve Bedensel Belirti Bozukluğu Değerlendirme Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular BBBDÖ'nün DSM-5 BBB tanısının psikolojik özelliklerinin tanımlandığı B kriterinde olduğu gibi üç faktörlü bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) ile yürütülen Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) sonuçlarıyla da doğrulanan bu faktörlerin“Bilişsel Faktörler”,“Duygusal Faktörler”ve Davranışsal Faktörler“ olarak isimlendirilmesine karar verilmiştir. BBBDÖ'nün bağlantılı olarak görülen diğer ölçeklerle ilişkisi incelendiğinde yeterli ölçüt bağımlı geçerlik kriterlerini sağladığı görülmüştür. BBB'li ve sağlıklı katılımcıları ayırt edebildiği de gözlenen BBBDÖ'nün güvenirlik çalışmasında ise faktörlerinin iç tutarlılık ve test-tekrar test katsayılarının sırasıyla ”Bilişsel Faktörler Alt Ölçeği“ için .93 ve .83, ”Duygusal Faktörler Alt Ölçeği“ için .90 ve .77 ve ”Davranışsal Faktörler Alt Ölçeği" için .89 ve .76 olduğu ortaya konmuştur. Sonuçlar BBBDÖ'nün BBB hastalarının psikolojik özelliklerinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek Türk kültürüne özgü geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğuna işaret etmektedir. Bu bağlamda ölçeğin BBB hastalarının klinik ve akademik anlamda tespit edilmesine katkı sunacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Perspectives on clinical somatization situations, including Somatic Symptom Disorder (SSD), have been in an important transformation in recent years. One of the cornerstones of this transformation process is the innovations brought to the field with the DSM-5 published by APA in 2013. With this innovative point of view, Somatoform Disorder (SMD) and Somatization Disorder (SD), which dominated nearly 30 years prior to the publication of DSM-5, are based on the medical inability to explain“dualist”and“etiological”understanding and methods of evaluating patients of this understanding have been abandoned, instead, SSD understanding has been introduced, which will ensure that these cases are handled with an understanding relatively more“biopsychosocial”in both clinical practice and academic sense. Accordingly, when we look at the clinical somatization studies presented even in the international literature, it is observed that these studies have not been able to keep up with the new approach introduced by the DSM-5, and the diagnosis of SSD, which especially represents the psychological dimension of the patients in question, has been inadequate in terms of measurement tools and methods to facilitate the evaluation process of B criterion questioning the existence of“excessive thoughts, feelings and behaviours related to the physical symptoms or accompanying health concerns.”In the light of this information, it was aimed to develop a measurement tool named“Scale for Assessment of Somatic Symptom Disorder”(SASS), as a clinical somatization scale specific to Turkish culture that will contribute to the problem of psychologically identifying patients with SSD (Henningsen et al., 2007), which is one of the most important problems in the field of clinical somatization. In this study, exploratory and confirmatory factor analyzes, criterion-dependent validity and discriminant validity within the scope of the construct validity of SASS; Cronbach Alpha internal consistency coefficient and test-retest reliability were evaluated within the scope of reliability. Exploratory and confirmatory factor analyzes, criterion validity and Cronbach's alpha internal consistency reliability of the scale were conducted on the data obtained from 314 SSD patients who presented to seven different units of five different health institutions. Moreover, the discriminant validity of the SASS was performed on a total of 80 participants, who were matched with 40 SSD patients in the SSD group and 40 healthy participants in terms of age, education, and gender, and the test-retest reliability of the SASS was performed on a sample of 73 university students. Informed Consent Form, Psychosiodemographic Question Form, General Health Screening Form, Patient Health Questionnaire-Somatic, Anxiety and Depressive Symptoms Scales, Somatosensory Amplification Scale, Symptom Interpretation Questionnaire, Whiteley Index, Scale for the Assessment of Illness Behaviour, Eysenck Personality Questionnaire-Revised Abbreviated Form and SASS were administered to all participants. The data showed that the SASS has a three-factor structure, as in the B criterion in which the psychological characteristics of the DSM-5 SSD diagnosis are defined. These factors, which were confirmed by the results of the Confirmatory Factor Analysis (CFA) conducted with the Structural Equation Model (SEM), were decided to be named“Cognitive Factors,”“Emotional Factors,”and Behavioral Factors. When the relationship of the SASS with other scales seen in connection was analyzed, it was noticed that it met the criteria for sufficient criterion dependent validity. In the reliability study of the SASS, which was observed to be able to distinguish between SSD and healthy participants, the internal consistency of its factors and the test-retest coefficients were respectively revealed to be for the“Cognitive Factors Subscale”.93 and .83, for“Emotional Factors Subscale”.90 and .77, and for the“Behavioral Factors Subscale”.89 and .76. The results indicate that the SASS is a valid and reliable scale specific to Turkish culture that can be used in the assessment of the psychological characteristics of SSD patients. Within this context, it is thought that the scale will contribute to the clinical and academic determination of SSD patients.
Benzer Tezler
- Bedensel belirti bozukluğu olan hastalarda epigenetik değişiklikler, duygu tanıma ve ifade becerisi ile travmatik yaşantıların ilişkisi
Relationship between traumatic life events and epigenetic changes, recognition and expression of emotions in patients with somatic symptom disorder
ŞAHABETTİN ÇETİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
PsikiyatriPamukkale ÜniversitesiPsikiyatri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLFİZAR VARMA
- Üniversite öğrencilerinde somatizasyon düzeyi, bilişsel duygu düzenleme stratejileri ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between somatization level, cognitive emotion regulation strategies and excellence in university students
EZGİ SUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN EMREM BEŞTEPE
- Bedensel belirti bozukluğu ve oksidatif stres
Somatic symptom disorder and oxidative stress
ESRA KABADAYI ŞAHİN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
PsikiyatriYıldırım Beyazıt ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ÇAYKÖYLÜ
- Bedensel belirti bozukluğunda algılanan ebeveyn tutumları ve savunma düzeneklerinin incelenmesi
Investigation of perceived parental attitudes and defense mechanisms in somatic symptom disorder
SEDA BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR ARSLANTÜRK
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon polikliniğine başvuran fibromiyalji tanılı hastalarda bedensel belirti bozukluğu sıklığı ve D tipi kişilik özelliği ile birlikteliği
Frequency of body symptom disorder and combination with type d personality feature in patients with fibromyalgia diagnosed by physical therapy and rehabilitation polyclinic
TUĞBA YALVAÇ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriNecmettin Erbakan ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZMİYE KAYA