Derviş Hasan Mehdî'nin Esrâr-ı Hikmet adlı eseri (İnceleme - metin)
Derviş Hasan Mehdi's work titled Esrar-ı Hikmet
- Tez No: 660506
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KARADOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 724
Özet
Esrar-ı Hikmet ya da Hikâyet-i Ebu Ali Sina ve Biraderi Ebu'l-Haris, İbni Sina'nın hayatını efsanevi tarzda anlatan hikâyelerin XVI. yüzyılda Derviş Hasan Medhî tarafından derlenerek III. Murad'a takdim edilen mensur eserlerin ilkidir. Esrar-ı Hikmet, hem edebî değeri olan hem de o dönemde halkın konuştuğu sanat ve süsten uzak gündelik dilin özelliklerini yansıtan bir eserdir. Eser genel olarak incelendiğinde, Türkçenin doğal söyleyişine uygun sözcük, sözcük tamlamaları, deyim ve atasözleriyle zenginleşmiş, akıcı ve masalsı bir anlatımı olduğu söylenebilir. Dönemin gündelik söyleyişini yansıtan oldukça yalın diliyle ve büyük bir kısmı günümüze ulaşan söz varlığıyla dikkatleri çeken Esrar-ı Hikmet, halkın İbni Sina'nın tıp bilgisine olağanüstü vasıflar kazandırarak İbni Sina'yı hayalinde nasıl şekillendirdiğini ve Lokman Hekim mertebesine çıkardığını da ortaya koymaktadır. Bu tez çalışmasında, Esrar-ı Hikmet adıyla tanınan eserin daha önce alanda çalışılmamış ve tanıtımı dahi yapılmamış olan Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi yazmalar bölümünde, 36104 numarayla kayıtlı bir nüshasının alanyazına kazandırılması için kapsamlı ve diğer çalışmalara da ışık tutacak nitelikte, yapı ve dil bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, hikâyelerin oluşumu, yazarın hayatı, diğer kaynaklarının incelenmesi; nüshanın çeviri yazıya aktarımı, sözlük-dizin ile şahıs ve yer adları dizininin hazırlanması; ses, şekil ve cümle bilgisi kapsamında incelemesi yapılmıştır. Esrar-ı Hikmet üzerinde yapılan diğer çalışmaları da dikkate aldığımızda metnin yeni varyantlarının ortaya çıkması ve sahaya kazandırılması gereklidir. Şu ana kadar çalışılan varyantlardaki hikâyelerin çoğunun yapı unsurları, dil ve üslup bakımlarından ayrışması dikkat çekicidir. Türk hikâyeciliği İslamiyet öncesine kadar dayanır ancak hikâyelerin çoğu kütüphanelerde incelenmeyi beklemektedirler. Bu tez ile mensur hikâyeler üzerine yapılacak araştırmalara da katkıda bulunulacaktır.
Özet (Çeviri)
Esrar-ı Hikmet or Hikâyet-i Ebu Ali Sina and his Brother Ebu'l-Haris are the first of the stories that tell the life of Ibni Sina in a legendary style, compiled by Dervish Hasan Medhi in the XVI. century and presented to III. Murad. Esrar-ı Hikmet is a work that has both literary value and away from art and ornaments reflects the characteristics of the everyday language spoken by the public at that time. When the work is examined in general, it can be said that it has a fluent and fairy-tale expression, enriched with words, word phrases, idioms and proverbs suitable for the natural pronunciation of Turkish. Esrar-ı Hikmet draws attention with his plain language reflecting the daily discourse of the period and with his vocabulary, most of which has reached today and it also reveals how the people gave Ibni Sina extraordinary qualifications to medical knowledge and and brought him to the level of Lokman Hekim. In this thesis, it is aimed to examine the structure and language a copy known as Esrar-ı Hikmet, which has not been studied in the field before and has not even been introduced registered at Ankara University Faculty of Theology Library manuscript with number 36104. In this context, it was examined within the scope of the formation of the stories, the life of the author, examination of other sources; transferring the copy to translation, preparing dictionary-directory and directory of person and place names; sound, form and sentence information. Considering the other studies on Esrar-ı Hikmet, new variants of the text should be revealed and brought to the field. It is noteworthy that most of the stories in the variants studied so far differ in terms of structural elements, language and style. Turkish storytelling dates back to pre-Islam, but most of the stories are waiting to be examined in libraries. With this thesis, it will also contribute to research on prose stories.
Benzer Tezler
- Mehdi Divanı: İnceleme - transkripsiyonlu metin
Başlık çevirisi yok
NEZİHE SEYHAN
Doktora
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN BİLGİN
- Derviş Hasan Medhî'nin Esrâr-ı Hikmet'i(Metin-inceleme)
Dervi̇ş Hasan Medhî's Esrâr-i Hi̇kmet (Text-analysis)
DUYGU DİKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜ FATİH ÜLKEN
- Ziyâeddin Seyyid Yahyâ'nın Gencîne-i Hikmet'i (metin-inceleme)
Ziyâeddin Seyyid Yahyâ's gencîne-i hikmet (text-analyze)
SENGÜL ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜ FATİH ÜLKEN
- Derviş Hasan Medhî ve Terceme-i Şeh-Nâme adlı eseri (1b-110a varaklar arası) (inceleme-tenkitli metin)
Dervish Hasan Medhi and his book named Terceme-i Şeh-Name(1b – 110a between sections)(examination – text of criticism)
KEREM AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİLİZ KILIÇ