Ankara ilinde halk sağlığı hizmeti veren birinci basamak sağlık merkezlerinden istenilen laboratuvar testlerinin preanalitik hatalara bağlı ret nedenlerinin araştırılması
İnvestigation of reasons for rejection due to preanalytical errors of laboratory tests required from primary health care centers providing public health
- Tez No: 665657
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYLİN BAYDAR ARTANTAŞ
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Biyokimya, Family Medicine, Biochemistry
- Anahtar Kelimeler: preanalitik hata, hemoliz, kalite indikatörleri, eğitim, birinci basamak sağlık hizmeti, preanalytical error, hemolysis, quality indicators, training, primary health care
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Giriş ve Amaç: Birinci basamak sağlık merkezlerinde kullanılan yönlendirilmiş araştırma uygulamalarının büyük çoğunluğunu laboratuvar testleri oluşturmaktadır. Bunların içinde de en çok klinik biyokimya testlerinin olduğu görülmektedir. Klinik biyokimya laboratuvar testlerinde süreç; analiz öncesi (preanalitik), analiz ve analiz sonrası(post-analitik) evre olarak üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Bu süreçte, hataların %65-70'i preanalitik evrede oluşur. Aile Sağlığı Merkez(ASM)'lerinde çalışan sağlık çalışanları preanalitik evrenin laboratuvar dışı sorumlulardır ve preanalitik evrenin etkileri konusunda farkındalıkları çok önemlidir. Bu çalışmada, Ankara'da birinci basamak sağlık hizmeti veren kuruluşlarda bir yıllık süreçte istenilen laboratuvar testlerinin preanalitik hatalara bağlı olarak ret sıklığını ve ret nedenlerini değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel tipte bir araştırmadır. Bu araştırma, Ankara'da bulunan Birinci Basamak Sağlık Merkezlerinde, 1 Ocak 2019-31 Aralık 2019 tarihleri arasında alınan kan ve idrar örneklerinin incelendiği, Halk Sağlığı Tıbbi Tahlil Laboratuvarı verileri analiz edilerek yapılmıştır. Veriler, laboratuvarın bilgisayar veri depolarından alınmıştır. Başka bir veri toplama yöntemi ve şekli kullanılmamıştır. İstatiksel değerlendirmeleri IBM SPSS ile yapılmıştır. Sürekli değişkenler için ortalama ve standart sapma, minimum ve maksimum değerler rapor edilmiş, kategorik değişkenler için frekans ve yüzde değerleri verilmiştir. İstatistiksel anlamlılık için Ki-kare Testi ve ANOVA analizleri kullanılmıştır. Bulgular: 2019 yılında, Ankara Halk Sağlığı Laboratuvarı (HSL)'nda toplam 3 046 194 tane numune değerlendirilmiş, 24 365 numune preanalitik hatalara bağlı reddedilmiş ve ret oranı %0,80 olarak saptanmıştır. Ret nedenleri sırasıyla“Serum Hemoliz”(%20,2)“Numune Pıhtılı”, (%18,5) ve“Numune Miktarı Yetersiz”(%18,5) olarak sıralanmaktadır. Numune(tüp) bazında en çok ret Sarı Kapaklı Tüp (%50,7) en az ret Talesemi Tarama Tüpünde görüldü (%0). Test gruplarına göre en çok ret %34 ile rutin biyokimyada görüldü. Aylara göre ise en çok reddin Ocak(%17,9), en az ise Haziran(%1,9) ayında gerçekleştiği saptandı. Sonuç: Bu çalışmada, Ankara ili birinci basamak laboratuvar testlerinin bir yıllık değerlendirmesinde preanalitik hatalara bağlı ret oranının, literatüre kıyasla daha yüksek olduğu saptanmıştır. Uluslararası Klinik Biyokimya ve Tıbbi Laboratuvar Federasyonunun belirlediği preanalitik süreç kalite indikatörlerinden, değerlendirilebilen kalite indikatörlerine göre tüm değerler kabul edilebilir aralıkta olduğu görülmüştür. Tüm kalite indikatörlerinin değerlendirilebilmesi için verilerin standardize edilmesi gerekmektedir. Bu şekilde preanalitik hataların daha net ortaya konulması ve gerekli müdahalelerin yapılması mümkün olacaktır. Preanalitik hataların ve buna bağlı retlerin azaltılması için hem laboratuarda hem de birinci basamak sağlık kuruluşlarında alt yapı ve eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Objective: Laboratory tests constitute the majority of directed research applications used in primary health care centers. Among these, it is seen that clinical biochemistry tests are the most common ones. The total test process of these tests consists of three parts as preanalytical, analytical and post-analytical phase. In this process, 65-70% of the errors occur in the preanalytical phase. Working healthcare professionals in primary health care centers are non-laboratory operators of preanalytical phase and their awareness of the effects of this phase is very important. In this study, it was aimed to evaluate the frequency of rejection and the reasons for rejection depending on the preanalytical errors of the laboratory tests requested in a one-year period in the institutions providing primary health care services in Ankara. Materials and Methods: It is a cross-sectional study. This research was conducted by analyzing the data of the Public Health Medical Analysis Laboratory, where blood and ürine samples taken between January 1, 2019 and December 31, 2019 in Primary Health Care Centers in Ankara. Data were taken from systematic computer data stores. No other data collection method or form was used. Statistical evaluations were made with IBM SPSS. Mean and standard deviation, minimum and maximum values are reported for continuous variables, frequency and percentage values are given for categorical variables. Chi-square Tests and ANOVA analyzes were used for statistical significance. Results: According to the analyzed data, a total of 3 046 194 samples were evaluated in Public Health Laboratory in 2019, 24 365 samples were rejected due to preanalytical errors and the rejecion rate was determined as 0.80 % of total samples. Reasons for rejections are listed respectively as“Serum hemolysis”(20.2%),“Sample clotted”(18.5%) and“Insufficient sample quantity”(18.5%). On the sample basis(tube), the highest rejection was seen in the Yellow Capped Tube(50.7%) and the least rejection was seen in the Thalesemia Scan Tube(0%). According to the test groups, the most rejection was seen in routine biochemistry with 34%. According to the months, it was determined that the most rejection occurred in January (17.9%) and the least in June(1.9%). Conclusion: In this study, it was found that the rate of rejection due to preanalytical errors in the one-year evaluation of primary care laboratory tests in Ankara was higher compared to the literatüre. It was observed that all values are within the acceptable range according to the quality indicators that can be evaluated from the preanalytical process quality indicators determined by the International Fedaration of Clinical Biochemistry and Clinical Laboratories. In order for all quality indicators to be evalueted, the data must be standardized. In this way, it will be possible to reveal preanalytical errors more clearly and to make the necessary interventions. In order to reduce preanalytical errors and related rejections, it is necessary to organize infrastructure and training activities both in the laboratory and in primary health care institutions.
Benzer Tezler
- İşçilerin iş sağlığı hizmetinden beklentileri ve işyeri hemşiresinin iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarındaki yeri
Başlık çevirisi yok
NURAN EMİROĞLU
- Bulaşıcı hastalıklarla ilgili bilgi, tutum ve davranış araştırması: Değişik sağlık hizmeti götürülen iki köyde
Başlık çevirisi yok
CEMİL CAHİT İŞVAR
Yüksek Lisans
Türkçe
1978
Sağlık EğitimiHacettepe ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DR. FETHİ TOKER
- Toplu beslenme sistemlerinde kalite yönetimi modelleme çalışması ve Ankara'daki toplu beslenme sistemlerindeki kalite çalışmalarının değerlendirilmesi
Quality management modeling study in mass nutrition systems and evaluation of quality studies in mass nutrition systems in Ankara
RÜMEYSA ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Beslenme ve DiyetetikAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK ÖZTAŞ
- Acil servis sağlık çalışanlarının yaşlı ihmal ve istismarına yaklaşımları, bilgi düzeyleri ve tutumları
Attitudes and knowledge of emergency medicine healt care professionals toward elder abuse and neglect
AYŞEGÜL GÜVEN CEBECİ
- Ankara ilinde seçilen orta ve yüksek öğretim düzeyinde eğitim veren sağlık meslek okullarındaki son sınıf öğrencilerin enfeksiyondan korunma konusunda bilgi düzeylerinin tesbiti araştırması
Başlık çevirisi yok
SÜHEYLA GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Halk SağlığıAnkara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERDA ÖZYURDA