Türk anayasa yargısında somut norm denetimi: konusu, şartları ve işleyişi
Concrete review of norm in Turkish constitution jurisdiction: its subject, conditions and functioning
- Tez No: 668419
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERDAR NARİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Anayasa Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 275
Özet
Varlık sebebi anayasaya uygun bir kamu düzeni temin etmek olan anayasa yargısının esas işlevi, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini korumak amacıyla kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimini gerçekleştirmektir. Anayasaya uygunluğun yargısal denetimi çeşitli şekillerde gerçekleştirilmektedir. Bunlardan biri de def'i veya itiraz yolu olarak da ifade edilen somut norm denetimidir. İlk uygulaması 19'uncu yüzyılın başlarında ABD'de gerçekleşmiş olan somut norm denetiminin Türkiye'de uygulanmaya başlaması, 1924 Anayasası dönemindeki birkaç istisna dışında 1961 Anayasası ile söz konusu olmuştur. 1982 Anayasası'nın da yer verdiği somut norm denetiminin konusunu kanunlar, olağan dönem cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve 2017 Anayasa değişikliği öncesi yürürlüğe girmiş ve hâlen yürürlükte olan olağan dönem KHK'ları oluşturmaktadır. Somut norm denetimine, bakılmakta olan bir davada uygulanacak normlar hakkında, tarafların veya mahkemenin anayasaya aykırılık iddiasında bulunmasıyla başvurulabilmektedir. Tarafların ileri sürdüğü anayasaya aykırılık iddiasını ciddi bulan veya re'sen anayasaya aykırılık iddiasında bulunan mahkeme, aykırılık iddiasını Anayasa Mahkemesi'ne göndermekte ve davayı geri bırakmaktadır. Beş ay içerisinde aykırılık iddiası hakkındaki kararın gelmemesi hâlinde, mahkeme mevcut mevzuata göre davaya devam etmekte; ancak, dava hakkında kesin karar verilene kadar aykırılık iddiası hakkındaki kararın gelmesi hâlinde, mahkemenin Anayasa Mahkemesi kararına uyması gerekmektedir. İşin esasına girilerek verilen ret kararının Resmi Gazete'de yayımlanmasının üzerinden on yıl geçmedikçe, aynı kanun hükmü hakkında somut norm denetimine tekrar başvurmak mümkün olmamaktadır. Anayasa Mahkemesi'nin somut norm denetimi neticesinde verebileceği kararlar esas itibariyle iptal ve ret kararlarından ibaret olmak birlikte; Anayasa Mahkemesi, içtihatlar yoluyla yürürlüğün durdurulması kararı gibi yeni karar türleri oluşturmuştur.
Özet (Çeviri)
The primary purpose of constitutional jurisdiction, which exists to ensure a public order that is in accordance with the constitution, is to carry out the judicial review of the constitutionality of laws in order to protect the fundamental rights and freedoms of individuals. Judicial review of constitutionality is carried out in various ways. One of them is concrete norm control, which is also referred to as exception or plea of unconstitutionality. Concrete norm control was applied for the first time during the 19th Century in United States, and, with a few exceptions during the period of the 1924 Constitution, it was implemented in Turkey with the 1961 Constitution. 1982 Constitution also included provisions regarding concrete norm control, and its subject consists of laws, ordinary period presidential decrees and decree-laws, which came into force before the amendments of the constitution in 2017 and still in force. Concrete norm review can be applied upon the allegation of unconstitutionality by the parties or the court about the norms to be applied in a case under consideration. The court which considers the unconstitutionality claim by any one of the parties serious or claims unconstitutionality ex officio will direct the claim of unconstitutionality to the Constitutional Court and adjourn the case. If no decision is reached regarding this claim of unconstitutionality in five months, the court will recommence the case in accordance with the existing legislation. However, if a decision is reached regarding the unconstitutionality before the court reaches a final decision about the case, the court is obliged to follow the decision of the Constitutional Court. Unless ten years have passed since the publication of the a limine decision of rejection in the Official Gazette, it is not possible to apply again to the concrete norm control on the same legal provision. The decisions that the Constitutional Court can take as a result of the concrete norm review are essentially limited to cancelation and rejection. However, the Constitutional Court has established new types of decisions, such as the suspension of enforcement decision through case law.
Benzer Tezler
- Türk Anayasa yargısında somut norm denetimi
Concrete review of norm in Turkish Constitution jurisdiction
ABDULLAH ÖMEROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Hukukİstanbul Bilgi ÜniversitesiHukuk Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LAMİ BERTAN TOKUZLU
- Anayasa yargısında bireyesel başvuru yolu
Individual application in the Consititutional jurisdiction
UMNIYAH ASGHAR YOUSIF
- Türk Anayasa yargısında somut norm denetiminde 'Uygulanacak olan kural' kavramı
The concept of 'A quo that the law or the decree having the force of law to be applied' in contention of unconstitutionality in the Turkish Constitutionality review
ASLI DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
HukukÇankaya ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEM DURAN UZUN