Supra-subduction zon (SSZ) tipi çok fazlı ergime istemlerinde iz element ve OS izotop davranışlarının modellenmesi: Torid kuşağı ofiyolit komplekslerinden örnekler
Modeling of trace element and OS isotope behaviors in supra-subduction zone (SSZ) type multi-phase melting systems: Examples from tauride belt ophiolite complexes
- Tez No: 668868
- Danışmanlar: PROF. DR. ERCAN ALDANMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mineraloji Petrografi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 178
Özet
Güney Türkiye (Kızıldağ ve Mersin) ve Kuzey Kıbrıs'taki Kretase yaşlı ofiyolitlerin manto ve kabuk kayaçlarına ait jeokimyasal özellikleri, yay önü yayılması sırasında kısmi ergimenin doğası ve ilksel manto fazlarında reaktif işlemlerin olası etkilerini gözlemlemek için incelenmiştir. Peridotitlerin 187Os/188Os oranları 0,1171-0,1266 aralığında değişmektedir ve yitim başlangıcından önceki eski ergiyik tüketilimini yansıtan bir manto bölgesini temsil eden Os izotopik değerleri göstermektedir. Numunelerin, okyanusal üst manto değerlerine (187Os/188Os ~0,127) kıyasla 187Os/188Os'ca tüketilmiş olması, dalan diliminin dehidrasyonu sırasında radyojenik 187Os taşınmasının kısıtlı olduğu sığ bir yay önü mantosunu temsil ettiğini göstermektedir. İnceleme alanı olan üç bölgede de manto kayaçlarının tüm kayaç Al2O3 ve MgO içeriklerinin kısmi ergime modelleri, düşük Ti içerikleri ve spinellerin yüksek Cr# (0,47-0,75) değerleri bu kayaçların yaklaşık %16 ila 20 arasında değişen orta-yüksek ergime dereceleriyle oluşmuş kısmi ergime kalıntıları olduklarını göstermektedir. Peridotitlerin majör ve iz element jeokimyasal özellikleri, oksidasyon düzeyini arttıran sulu bazaltik ergiyiklerle etkileşim yoluyla önemli derecede modal ve kimyasal bileşim modifikasyonuna maruz kaldıklarına işaret etmektedir. Tüketilmiş harzburjitlerde hafif ve orta NTE'lerce zenginleşmiş klinopiroksenler ve yüksek modal olivin içerikleri, yaygın ergiyik-katı reaksiyonel işlemlerinin etkilerini göstermektedir. Bileşimsel olarak ilksel yay toleyitlerine benzeyen etkileşen ergiyikler, muhtemelen yay önü yayılmasının erken aşamalarında manto kamasının astenosferik alt kısmından türemiş ve sonrasında açık sistem reaktif ergiyik akışı yoluyla yukarıya göç etmişlerdir. Yukarıya doğru hareket eden ergiyikler üstteki litosferik mantoda değişken derecelerde tüketilmiş harzburjitlerle reaksiyona girerek daha fazla ergimeye neden olmuşlardır. Bu ikinci aşama ergime, hem yaygın bir şekilde reaktif harzburjitlerin/dunitlerin oluşumuna hem de yerel olarak, olivin ve klinopiroksence doygun ergiyiklerle etkileşimin katkısını içeren sığ ergiyiklerle reaksiyonların sonucunda yeniden zenginleşen harzburjitlerin oluşumuna yol açmıştır. Ortopiroksen çözünümü reaksiyona giren ergiyiğin silika bakımından zenginleşmesine ve uyumsuz elementlerce seyrelmesine neden olarak bileşimsel olarak yay önü bazaltı (FAB) ve boninite benzer son ergiyiklerin oluşumuna yol açmıştır.
Özet (Çeviri)
The geochemical characteristics of mantle and crustal rocks from the Cretaceous ophiolites of Southern Turkey (Kızıldağ and Mersin) and Northern Cyprus were investigated to observe the nature of partial melting and possible effects of reactive processes of primary mantle phases during fore-arc extension. 187Os/188Os ratios of the peridotites range between 0.1171-0.1266 and preserve a record of ancient melt depletion that took place prior to subduction initiation. When compared to the 187Os/188Os values of oceanic upper mantle (187Os/188Os ~0.127), the depleted nature of the samples characterizes a shallow fore-arc mantle where transport of radiogenic 187Os was limited during slab dehydration. Partial melting models of whole rock Al2O3 and MgO contents, low Ti compositions and high Cr# of spinels (0.47-0.75) show that the peridotites from all three ophiolite suites have experienced moderate to high degrees of partial melting (16-20%). Major and trace element geochemistry of peridotites suggest that they have undergone significant modal and chemical compositional modification through interaction with oxidizing hydrous basaltic melts. The existance of LREE-MREE enriched residual clinopyroxene and high abundances of modal olivine in the depleted harzburgites indicate the effects of extensive solid-melt interaction. Interacting melts which are similar in compositions to primitive arc tholeiites were probably originated from the sub-lithospheric lower part of the mantle wedge and migrated upward by open system reactive flow during early stages of fore-arc extension. During their upward migration, these melts reacted with variably depleted harzburgites of the overlying lithospheric mantle and led to further melting. This second stage reactive melting resulted in the formation of both common reactive harzburgites/dunites and locally refertilized harzburgites through interaction with olivine saturated and olivine + clinopyroxene saturated melts, respectively. The dissolution of orthopyroxene caused the reacted melt to have enriched in silica and diluted in incompatible elements leding to the generation of final melts which are similar in composition to fore arc-basalt (FAB) and boninite.
Benzer Tezler
- Üst manto ergime proseslerinde platin grubu elementlerin davranışı
The behaviour of platinum group elements during melting proceses in the upper mantle
NECLA KÖPRÜBAŞI
Doktora
Türkçe
2007
Jeoloji MühendisliğiKocaeli ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ERCAN ALDANMAZ
- Hazar gölü (Sivrice-Elazığ) güneyinin petrografik ve petrolojik özellikleri
Petrographical and petrological features of the south of the Hazar lake (Sivrice-Elazığ)
AYŞE DİDEM KILIÇ
Doktora
Türkçe
2005
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. EMİN ERDEM
- Kızıldağ (Hatay, G Türkiye) ofiyolitinin petrolojisi: Yitim zonunda meydana gelen ergiyik-kayaç etkileşimi ilişkili metazomatik olaylar
Petrological characteristics of Kızıldağ (Hatay, SW-Turkey) ophiolite, melt-rock interaction and metasomatizm effects in a supra-subduction zone setting
AHMET DÜNDAR ŞEN
Doktora
Türkçe
2022
Jeoloji MühendisliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM UYSAL
- Cretaceous island arc initiation in the troodosophiolite, Cyprus
Başlık çevirisi yok
ELİF DİLEK BİLGİN
- Helete (Kahramanmaraş) bölgesinde yer alan tektonomagmatik birimlerin jeokimyası ve tektonik önemi
Geochemistry and tectonic significance of the tectonomagmatic units in the helete (Kahramanmaraş) region
NUSRET NURLU
Doktora
Türkçe
2016
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN PARLAK
