IX/XV. asır Osmanlı toplumunda Halvetîlik ve Halvetîler
Khalwatiyya and khalwatis in the IX/XV th. century Ottoman society
- Tez No: 670188
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA KÜÇÜK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tasavvuf Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 300
Özet
VIII/XIV. asrın sonlarında Ömer Halvetî tarafından, Azerbaycan'da kurulan Halvetiyye Tarîkatı, İslam coğrafyasının en yaygın tarîkatlarından biridir. Halvetiyye Tarîkatı'ndan, pek çok kol ve şûbe zuhur etmiştir. Hakk ve sünnî bir tarîkat olarak değerlendirilen bu tarîkat, kurucusu hayatta iken yaygınlık ka-zanmasa bile, tarîkatın öne çıkan şahsiyetleri ve onların halîfeleri vasıtasıyla İslam dünyasının pek çok noktasına ulaşmayı başarmıştır. Halvetiyye Tarîkatı'nın yaygınlık kazandığı yerlerden biri de Osmanlı Devleti'nin hâkimiyet sa-hası içinde bulunan Anadolu'dur. Bu tarîkatın, Osmanlı Anadolusu'nda yayılması, yoğunluklu olarak Şeyh Sadreddîn Hıyavî'nin halîfeleri ve yine onun bir başka halîfesi olan Yahyâ-yı Şirvânî'nin halîfeleri vasıta-sıyla olmuştur. Dolayısıyla Halvetiyye'nin, Anadolu'ya sistematik bir biçimde iki şeyhin dört halîfesi vasıtasıyla geldiğini söylemek mümkündür. Bunlar: Şeyh Sadreddîn Hıyavî'nin halîfesi Pîr İlyas Amas-yavî; Yahyâ-yı Şirvânî'nin halîfelerinden olan Alâeddîn Rûmî, Pîr Muhammed Bahâeddîn Erzincânî ve Habîb Karamânî'dir. Halvetiyye Tarîkatı'nı Osmanlı Anadolusu'na getiren şahsiyetlerin yanında tarîkatın Anadolu'da yayılmasını sağlayan önemli Halvetîler de vardır. Bunlardan bir kısmı kol kuracak kadar tesirli iken bir kısmı eserler yazmak suretiyle tasavvuf kültürünün yerleşmesine katkı sağlamış, diğer bir kısmı da bulun-dukları bölgeyi ihyâ ve irşad ile tarîkatın yaygınlık kazanmasında önemli bir rol oynamıştır. Tarîkatın, Osmanlı Anadolusu'nda yayılmasını hızlandıran en önemli etmen İstanbul'a ulaşması-dır. İlk olarak Fatih Sultan Mehmed zamanında Alâeddîn Rûmî vasıtasıyla İstanbul'da görülen Halvetiy-ye'nin yaygınlaşması, II. Bayezid zamanında İstanbul'a giden Cemâl Halvetî ile farklı bir boyut kazanmış-tır. Kırktan fazla şûbesiyle Osmanlı Anadolusu'nda en yaygın tarîkatlardan biri olan Halvetiyye, sa-dece halk arasında değil, devlet erkânı nezdinde de hüsnükabul görmesiyle müstesna bir yere sahiptir. Bu tarîkat, IX/XV. asırda üç ve takip eden asırda bir olmak üzere bünyesinden çıkan dört ana kol ile adeta Osmanlı toplumunun tasavvufî hayatına yön vermiştir.
Özet (Çeviri)
VIII / XIV. The Khalwatıyya Order, which was founded in Azerbaijan by Ömer Halvetî at the end of the century, is one of the most common sects of the Islamic geography. This sect, which is regarded as a true and sunni sect, although it did not become widespread while its founder was alive, it managed to reach many points of the Islamic world through the prominent personalities of the sect and their caliphs. One of the places where the Khalwatıyya Order became widespread is Anatolia, which is within the domination area of the Ottoman State. The spread of this sect in Ottoman Anatolia was mainly through the caliphs of Sheikh Sadreddin Hıyavî and another of his caliphs, Yahyâ-yi Şirvânî. Therefore, it is pos-sible to say that Khalwatıyya came to Anatolia systematically through the four caliphs of two sheikhs. These are: Pîr İlyas Amasyavî, the caliph of Sheikh Sadreddin Hıyavî; Alâeddîn Rmî, who is one of the caliphs of Yahyâ-yı Şirvânî, Pîr Muhammed Bahâeddîn Erzincânî and Habîb Karamânî.. In addition to the personalities who brought the Khalwatıyya Sect to Ottoman Anatolia, there are also important Khalwatıs who helped spread the order in Anatolia. While some of them were influential enough to establish branches, some of them contributed to the settlement of Sufism culture by writing works. The most important factor accelerating the spread of the sect in Ottoman Anatolia is its arrival in Istanbul. The spread of Khalwatıyya, which was first seen in Istanbul during the reign of Sultan Mehmed the Conqueror, through Alâeddîn Rumi, II. It gained a different dimension with Cemâl Halvetî, who went to Istanbul during the time of Bayezid. Khalwatıyya, which is one of the most common sects in Ottoman Anatolia with its more than forty branches, has an exceptional place not only among the people but also in the eyes of the state officials. This sect, IX / XV. With its four main branches, three in a century and once in the following century, it guided the mystical life of the Ottoman society.
Benzer Tezler
- Molla Gürani ve El-Kevseru'l-Cari adlı Buhari şerhi
Molla Gurani and his annotation (sharh) on Bukhari?s Al- Kevsar al- Cari?
SELİM DEMİRCİ
- Konya dışındaki müze ve kütüphanelerde bulunan Selçuklu ve Selçuklu üslubunu taşıyan cild kapakları (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
AHMET SAİM ARITAN
Doktora
Türkçe
1992
Sanat TarihiSelçuk ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. BEYHAN KARAMAĞARALI
- Sehâvî'nin ed-Dav'ü'l-Lâmi' adlı eseri bağlamındaıx./xv. asır Kahire'sinde bilgi ve toplum
Knowledge and society in 15th century cairo:with special reference to al-Sakhawi's al-Daw al-Lami´
BÜŞRA SIDIKA KAYA
Doktora
Türkçe
2017
Tarihİstanbul Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAVUZ YILDIRIM
- Türkiye'nin tanıtımı
Başlık çevirisi yok
ELİF ASUDE TUNCA
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Halkla İlişkilerMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN FUAT ÇELEBİOĞLU
- Kitabu'l Müsâyere çerçevesinde İbn-i Hümâm'ın itikadi ve siyasi görüşleri
The creedal and political views of Ibn Humâm in the framework of Kitabu'l Müsayere
MUHAMMET TÜTÜNCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET RAŞİT BATUR