Abdülhak Dihlevî ve hadisçiliği
Abd al-Ḥaqq al-Dehlawī and his methodology in hadith
- Tez No: 950845
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖZŞENEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyografi, Din, Biography, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Hadis Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 307
Özet
IX/XV. asırdan itibaren Hint Altkıtası'nda hadis ilminde dikkat çeken bir canlanma söz konusu olmuştur. Bölgede yaygınlaşan medreselerde geleneksel hadis eğitimi varlığını günümüze kadar sürdürmüştür. Hadis ilminin Hint Altkıtası'na taşınıp tedris ve talim faaliyetlerinde önemli yer edinmesi konusunda öncülük eden âlimlerin başında Ebü'l-Mecd Abdülhak b. Seyfeddin el-Buhârî ed-Dihlevî (958-1052/1551-1642) gelmektedir. Yazdığı eserlerle ve yetiştirdiği talebelerle bulunduğu bölgede hadis ilminin canlanmasına vesile olan Abdülhak Dihlevî'nin ülkemizde tanınması ve yazdığı eserlerin incelenerek hadis ilmine ve hadis şerh literatürüne katkısının belirlenmesi önem arz etmektedir. Abdülhak Dihlevî, yaşadığı dönem ve coğrafyada yürüttüğü hadis talim ve tedris faaliyetleri yanında, kaleme aldığı eserlerle de hadis ilmine ve hadis yorumuna önemli katkılar sağlamış bir âlimdir. Delhi'de doğan ve yetişen Abdülhak Dihlevî, 996-999/1588-1590 yılları arasında Mekke'de Ali el-Müttakî'nin talebesi Abdülvehhab el-Müttakî'nin ders halkasına katılmış ve elde ettiği hadis birikimi ülkesine taşımıştır. 94 yıllık bereketli bir ömür süren Abdülhak, dönemin ilim merkezi olan Delhi şehrinde 52 yıl hadis talim ve tedris faaliyetlerinde bulunarak hadis ilminin bölgede yayılmasına öncülük etmiştir. Abdülhak, bir kısmı hadis eseri olan altmış kadar eser yazmıştır. Fîrûzâbâdî'nin (ö. 817/1415) Sifru's-sa'ade'si üzerine et-Tariku'l-kavîm fi şerhi's-Sırati'l-müstakim adlı bir şerh yazmış, bölgede yaygın olarak okutulan Hâtib Tebrizî'nin (ö. 502/1109) Mişkâtü'l-Mesâbîh'i üzerine Farsça Eşi''atü'l-lema'ât ve Arapça Lema'âtü't-tenkîh adlı şerhleri yazarak hadis şerh geleneğine katkı sunmuştur. Ayrıca Fethu'r-Rahmân fî isbâti mezhebi'n-Nuʿmân adlı müstakil eserinde ahkam hadislerinin şerhini yaparak fıkıh ilmi ile hadisi cem'etmiştir. Bu tezde Abdülhak Dihlevî'nin hayatı, eserleri ve yaşadığı dönemin incelenmesi, hadis ilmine, hadis usulüne, hadis şerh literatürüne ve Hanefi hadis anlayışına katkısının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca hadis silsilesi üzerinden hadis icazet ağının ortaya çıkarılması da hedeflenmiştir. Dihlevî'nin hadis ilmi açısından en önemli eseri olan Lema'âtü't-tenkîh adlı eseri; şerh metodu, metin tahlili ve rivayetlerin anlaşılma ve yorumlanması yönünden ayrıca incelenmiş, önceki Mişkât şerhleriyle mukayese edilerek Dihlevî'nin farklılaştığı yönler belirlenip sonraki şerhlere etkisi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çalışmada literatür tarama yöntemi kullanılarak veriler toplanmış ve tasvirî tahlil yapılarak hedeflenen sonuçlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Ayrıca gerektiği yerlerde karşılaştırmalar yapılarak Abdülhak Dihlevî'nin Hanefî Hadis anlayışını bölgede savunduğu ve hadisleri mutasavvıfların bakış açısıyla yorumladığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca şerhlerinin mukaddimelerinde hadis usulüne dair muhtasar bilgiler vererek bölgede hadis usulünün medreselerde okutulmasına öncü olduğu görülmüştür. Ancak hadis usulüne dair ciddi bir yenilik yapmadığı, önceki geleneği sürdürdüğü görülmüştür.
Özet (Çeviri)
From the 9th/15th century onwards, there was a notable revival in the study of hadith in the Indian subcontinent. Traditional hadith education, which became widespread in the region's madrasas, has continued to the present day. Among the scholars who played a pioneering role in introducing hadith studies to the Indian subcontinent and establishing a significant presence in teaching and learning activities is Abū al-Majd ʿAbd al-Ḥaqq ibn Sayf al-Dīn al-Bukhārī al-Dihlawī (958-1052 AH/1551-1642 CE). Through his writings and the students he trained, ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī contributed to the revival of hadith studies in his region. Recognizing him in our country and examining his works to determine his contributions to hadith scholarship and the hadith commentary literature is of significant importance.ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī was a scholar who, in addition to his teaching and instructional activities in hadith during his era and in his geographical region, made significant contributions to hadith scholarship and interpretation through his writings. Born and raised in Delhi, ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī joined the study circle of ʿAbd al-Wahhāb al-Muttaqī, a student of ʿAlī al-Muttaqī, in Mecca between 996-999 AH/1588-1590 CE, and brought the hadith knowledge he acquired back to his country. Living a fruitful life of 94 years, ʿAbd al-Ḥaqq led hadith teaching and instructional activities in the scholarly center of Delhi for 52 years, pioneering the spread of hadith knowledge in the region.ʿAbd al-Ḥaqq authored around sixty works, some of which are on hadith. He wrote a commentary titled al-Ṭarīq al-qawīm fī sharḥ al-ṣirāṭ al-mustaqīm on al-Fīrūzābādī's (d. 817 AH/1415 CE) Sifr al-saʿāda. He contributed to the hadith commentary tradition by writing Persian Ashīʿat al-lamaʿāt and Arabic Lamaʿāt al-tanqīḥ commentaries on Khaṭīb al-Tibrīzī's (d. 502 AH/1109 CE) Mishkāt al-Maṣābīḥ, which was widely taught in the region. Additionally, in his independent work Fatḥ al-Raḥmān fī ithbāt madhhab al-Nuʿmān, he provided commentary on aḥkām (legal) hadiths, integrating the sciences of fiqh (jurisprudence) and hadith. This thesis aims to examine ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī's life, works, and the era he lived in, and to determine his contributions to hadith scholarship, hadith methodology, the hadith commentary literature, and the Ḥanafī understanding of hadith. It also seeks to uncover the hadith authorization network through the hadith transmission chain. ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī's most significant work in terms of hadith scholarship, Lamaʿāt al-tanqīḥ, has been specifically analyzed regarding its commentary method, textual analysis, and the understanding and interpretation of narrations. By comparing it with previous Mishkāt commentaries, the aspects where ʿAbd al-Ḥaqq Dihlawī diverged have been identified, and his influence on subsequent commentaries has been explored. The study employed a literature review method to collect data and conducted descriptive analysis to achieve the targeted outcomes. It has also been concluded that ʿAbd al-Ḥaqq al-Dihlawī defended the Ḥanafī understanding of ḥadīth in the region and interpreted ḥadīths from the perspective of the Ṣūfīs through comparative analyses where necessary. Furthermore, it has been observed that by providing concise information on the methodology of ḥadīth in the introductions of his commentaries, he played a pioneering role in the teaching of ḥadīth methodology in the madrasas of the region. However, it has also been noted that he did not introduce any significant innovations in ḥadīth methodology, but rather followed the earlier tradition.
Benzer Tezler
- Pakistan ve Hindistan'da Şah Veliyullah el Dehlevi'den (Ö. 1176/1762) günümüze kadar hadis çalışmaları
Başlık çevirisi yok
HALİD ZAFERULLAH DAUDİ
Doktora
Türkçe
1994
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMED SAİD HATİBOĞLU
- Abdülhak Hamit Tarhan'ın şiirlerinin ana yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller bakımından incelenmesi
The research of Abdülhak Hamit Tarhan?poems which is founded axulary verbs with compound verbs
FATMA AYKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU
- Abdulhak Hamit Tarhan'ın piyeslerindeki fikir motifleri
Thought motifs in Abdulhak Hamit's plays
İSMAİL SÜPHANDAĞI
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HÜSEYİN ÇELİK
- Abdülhak Şinasi Hisar'ın Çamlıcadaki Eniştemiz adlı eserindeki cümle tipleri üzerine bir inceleme
Başlık çevirisi yok
OSMAN ESİN
Doktora
Türkçe
1997
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET YELTEN
- Abdülhak Hâmid'in eserlerinde millî ve felsefî unsurlar
National and philosophical elements in the Hâmid's works
REFİKA ALTIKULAÇ DEMİRDAĞ
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. BİLGE ERCİLASUN