Demans tanısı olan bireylere bakım veren aile üyelerine yönelik bilişsel davranışçı terapi temelli bir müdahalenin geliştirilmesi ve etkilerinin incelenmesi
Development of cognitive behavioral therapy based intervention for family caregivers of individuals with dementia diagnosis and investigation of its effects
- Tez No: 671433
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLAY DİRİK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Demans, bireyin günlük hayatını sürdürmesini etkileyen hafıza, dil, problem çözme ve diğer düşünme becerilerinde azalma ile karakterize sorunların ve durumların genel adıdır. Demans tanısı olan bireylerin büyük bir kısmına aile üyeleri tarafından bakım verilmektedir. Hem bir yakınlarının demans tanısı alması hem de bakım vermenin uzun saatler alması bakım verenler için pek çok problemi de beraberinde getirmektedir. Bakım verenler yüksek düzeyde bakım yükü, stres ve psikolojik semptom rapor etmektedirler. Ayrıca, bakım vermek bakım verenlerin sosyal desteklerini ve yaşam kalitelerini de olumsuz etkilemektedir. Bakım vermenin bu etkileri psikolojik müdahalelerin önemini arttırmaktadır. Bakım verenler de en çok psikolojik yardıma ihtiyaçları olduğunu ifade etmişlerdir. Psikolojik yardım kapsamında da Bilişsel Davranışçı Terapi'nin etkili olduğu belirtilmektedir. Bu çalışmanın amacı Bilişsel Davranışçı Terapi'den ve Stres Süreci Modeli'nden yola çıkarak demans tanısı olan bireylere bakım veren aile üyelerine yönelik Bilişsel Davranışçı Terapi temelli bir psikolojik müdahalenin geliştirilmesidir. Çalışmaya 35 demans tanısı olan bireye bakım veren aile üyesi katılmıştır. Katılımcılar seçkisiz olarak müdahale ve kontrol grubuna atanmışlardır. Müdahale grubundaki katılımcılar sekiz hafta boyunca haftada bir, bir saat, bireysel olarak, geliştirilen müdahaleyi almışlardır. Müdahale grubundaki katılımcılardan müdahale öncesinde ve sonrasında ölçümler alınmıştır. Kontrol grubundaki katılımcılardan ise sekiz hafta ara ile iki kez ölçüm alınmıştır. İkinci ölçümden sonra kontrol grubundaki katılımcılara bakım verme ve davranış yönetimi ile ilgili bilgi verilmiştir. Ölçümlerde katılımcılar Kişisel Bilgi Formu, Zarit Bakıcı Yükünün Kısaltılmış Versiyonu, Algılanan Stres Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği'nin Gözden Geçirilmiş Formu, Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği'nin Kısa Formu ve Müdahale Sonrası Değerlendirme ve Geri Bildirim Formu ölçeklerini tamamlamışlardır. Ana çalışma kapsamında müdahale ve kontrol grubunu karşılaştırmak için 2 (grup: müdahale grubu ve kontrol grubu) X 2 (zaman: müdahale öncesi ve müdahale sonrası) son faktörde tekrar ölçümlü karma ANOVA analizleri yapılmıştır. Müdahalenin demans tanısı olan bireylere bakım veren kişilerin psikolojik semptomlarını, stres düzeylerini ve bakım yüklerini azalttığı ve algıladıkları sosyal desteklerini ve yaşam kalitelerini ise artırdığı tespit edilmiştir. Geliştirilen müdahale programının demans tanısı olan bireye bakım verenlerin bakım yükü, algılanan stres, psikolojik semptom, depresyon, anksiyete, olumsuz benlik, somatizasyon, hostilite, algılanan sosyal destek, aileden algılanan sosyal destek, arkadaştan algılanan sosyal destek, özel bir insandan algılanan sosyal destek ve yaşam kalitesi üzerinde olumlu etkilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın bulguları, güçlü ve zayıf yönleri ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır. Ayrıca, gelecek çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Dementia is the general name of a group of problems and conditions characterized by a decrease in memory, language, problem solving and other cognitive skills that affect the daily life of the individual. Most of the individuals diagnosed with dementia are cared for by their family members. Both the diagnosis of dementia of a relative and the long hours of caregiving brings many problems to the caregivers. Caregivers report high levels of caregiver burden, stress, and psychological symptoms. In addition, caregiving negatively affects the social support and quality of life of caregivers. These effects of caregiving increase the importance of psychological interventions. Caregivers also stated that they needed psychological help the most. It is stated that Cognitive Behavioral Therapy is effective within the scope of psychological assistance. The aim of this study is to develop a cognitive behavioral therapy-based intervention for the caregivers of a person with dementia, based on cognitive behavioral therapy and the stress process model. Thirty-five family members caregiving for individuals with dementia participated in the study. Participants were randomly assigned to an intervention and a control group. Participants in the intervention group received the intervention individually, eight consecutive weeks, once a week for a hour. Measurements were taken from the participants in the intervention group before and after the intervention. Measurements were taken twice, with an interval of eight weeks, from the participants in the control group. After the second measurement, the participants in the control group were informed about caregiving and behavior management. In the measurements, participants completed Demographic Information Form, Shortened Version of Zarit Caregiver Burden Interview, Perceived Stress Scale, Brief Symptom Inventory, Revised Form of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support, World Health Organization Quality of Life – Short Form, and Intervention Evaluation and Feedback Form. Within the scope of the main study, 2 (group: intervention group and control group) X 2 (time: before intervention and after intervention) mixed ANOVA was applied to compare the intervention and control groups. It has been found that the intervention reduced the psychological symptoms, stress levels and burden of care for caregivers of individuals with dementia and increases perceived social support and quality of life. It is concluded that the newly developed intervention program has positive effects on caregiver burden, perceived stress, psychological symptoms, depression, anxiety, negative self concept, somatization, hostility, perceived social support, perceived social support from family, perceived social support from a friend, perceived social from a special person, and quality of life of the caregivers of a person with dementia. The findings, strengths and weaknesses of the study were discussed in the light of the relevant literature. Also, suggestions were made for future studies.
Benzer Tezler
- Şizofreni tanılı bireye bakım veren aile üyelerinin hasta kaynaklı şiddet deneyimleri: Nitel çalışma
Patient-related violence experiences of family members caring for people with schizophrenia: qualitative research
MEHMET CİHAD AKTAŞ
Doktora
Türkçe
2020
Hemşirelikİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaRuh Sağlığı ve Psikiyatri Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA YASEMİN KUTLU
- Demans hastalarına bakım verenlerin yas süreçlerinin olumlu ve olumsuz sağlık değişkenleri üzerindeki yordayıcı etkisi
Grief process as a predictor of positive and negative health variables in dementia patient caregivers
MERVE ERBAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HANİFE ÖZLEM SERTEL BERK
- Demans hastasına primer bakım verecek çocuğun belirlenmesinde'seçilmiş çocuk' kavramı
Determination of the 'chosen child' concept in providing primary care for a patient with dementia
FATMA TUĞRA KARAARSLAN TÜRK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
NörolojiAnkara ÜniversitesiNöroloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE PETEK BİNGÖL
- Alzheimer-demanslı yaşlıya bakım veren aile bireylerinin yaşam kalitesinin değerlendirilmesi
Evaluation of life quality of family members taking care of Alzheimer-dementia patients
ÖZLEM BOSTANCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
GeriatriAnkara ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE ÖZMETE
- Alzheimer hastalarında tamamlayıcı ve alternatif tedavi kullanım sıklığı ve nedenleri
Frequency and reasons of use of complementary and alternative treatment in alzheimer patients
ŞEYMA GÜLSÜM ŞENCAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN KORUCU