Yenikapı 16 batığının fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmalarının değerlendirilmesi ve koruma önerisi
Evaluation of physical, chemical, and biological degradation of Yenikapı 16 shipwreck and the conservation proposal
- Tez No: 671809
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NAMIK KILIÇ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Arkeometri, Sanat Tarihi, Archeology, Archaeometry, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Yenikapı Batıkları, 2004-2013 yılları arasında İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından gerçekleştirilen kurtarma kazılarıyla gün yüzüne çıkartılmıştır. Kazılarda ele geçen 37 batıktan 27 adedinin belgeleme çalışmaları ile 31 adedinin konservasyon ve analiz çalışmaları İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını Koruma Anabilim Dalı tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu tez çalışmasının konusunu oluşturan Yenikapı (YK) 16 batığı, Bizans donanmasında kullanılan kürekli bir savaş gemisi olduğundan batık grubu içerisinde ayrı bir öneme sahiptir. MS 8-9. yy'a tarihlendirilen YK 16 batığının ortaya çıkarıldığında bozulmaya uğradığı tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında, yaşanan bozulmanın boyutunu ve nedenlerini incelemek amacıyla çeşitli analiz çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bu sebeple, batığın ahşap elemanlarından alınan örnekler üzerinde fiziksel bozulma derecesini tanımlayabilmek için maksimum su içeriği (Umax), yoğunluk ve ahşap madde kaybı analizleri yapılmıştır. Yapılan hesaplamalarda batığa ait ahşap elemanların maksimum su içeriği %336-1467 arasında; yoğunluk değerleri 0,07-0,25 g/cm3 arasında; ahşap madde kaybı ise %84-842,85 arasında bulunmuştur. Bunun dışında örnekler üzerinde SEM ile görüntüleme yapılarak ahşabın hücre yapısında meydana gelen deformasyon ve fiziksel hasarlar belirlenmiştir. Alınan örnekler üzerinde FT-IR analizi ile ahşabın kimyasal yapısını oluşturan selüloz, hemiselüloz ve lignin yapılarının degradasyona uğradığı tespit edilmiştir. Yaşanan kimyasal bozulmayı anlamak amacıyla uygulanan XRF analizi ile ahşabın bünyesindeki demir, sülfür, kalsiyum vd. elementlerin varlığı ortaya çıkarılmıştır. Uygulanan tüm bu enstrümental analizler sonucunda batığa ait ahşap elemanların geçirmiş olduğu değişimlerin kapsamlı bir incelemesi yapılmıştır. Ayrıca kimyasal yapıyı daha detaylı kavramak amacıyla düzenli pH ölçümleri gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucunda YK 16 batığına ait ileri derecede bozulmaya uğramış ahşap elemanlar için melamin formaldehit; nispeten daha iyi durumda olan ahşap elemanlar için ise PEG ön-emdirmeli vakumlu dondurarak kurutma yöntemi kullanılarak konservasyonun tamamlanması önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
The Yenikapı Shipwrecks were unearthed during salvage excavations between 2004-2013 by the Istanbul Archeological Museums. Documentation of 27 shipwrecks and conservation and analyses of 31 shipwrecks have been carried out in Istanbul University, Division of Conservation of Marine Archaeological Objects. The Yenikapı (YK) 16 shipwreck, which is the subject of this thesis study, has a special significance in the shipwrecks group since it is a galley that is thought to be used in the Byzantine navy. When the waterlogged woods of the YK 16 shipwreck dated to the 8-9th century AD were uncovered, it was found that they were degraded and not to be in good condition. Within the scope of the study, various analyses were carried out to investigate the extent and causes of the degradation. For this reason, maximum water content (Umax), density, and wood substance loss calculations were performed to determine the degree of physical degradation of the samples taken from the shipwreck. In the calculations, the maximum water content of the samples were found to be between %336-1467; density values were between 0.07-0.25 g/cm3; values of the wood substance loss were between %84-842.85. In addition, deformations occurring in the cell structure of wood and physical damages were determined by imaging on the samples with the SEM analysis. It was determined that the cellulose, hemicellulose, and lignin sections, constituting the chemical structure of the wood, were degraded by FT-IR analysis on the samples. Furthermore, the presence of iron, sulfur, calcium, etc. elements in the wood was detected with the XRF analysis in order to determine the chemical degradation. As a result of all these instrumental analyses, a comprehensive examination of the changes in the waterlogged woods of the shipwreck was carried out. In addition, pH measurements were performed regularly to understand the chemical structure better. As a result of the evaluation of the data obtained, it has been decided to complete the conservation by using melamine formaldehyde for the highly degraded woods and the PEG pre-impregnated vacuum freeze-drying method for those woods which are relatively in better condition.
Benzer Tezler
- Yenikapı 16 batığının 3 boyutlu dijital modelleme çalışması
3D digital modeling of Yenikapı 16 shipwreck
HİLAL SÜMEYYE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. IŞIL ÖZSAİT-KOCABAŞ
- Yenikapı Metro ve TEİAŞ arkeolojik kazılarından açığa çıkarılan İznik seramiklerinin değerlendirilmesi
Assessment of the İznik tiles revealed at the Yenikapı Metro and TEİAŞ archaeological excavations
HASAN BİNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA İLKNUR KOLAY
- Yenikapı batıklarında sülfür ve demir analizi, dağılımı ve ahşaplardan uzaklaştırılması
Sulphur and iron analysis together with their distribution in woods and their removal from the woods of Yenikapı shipwrecks
ASLI GÖKÇE KILIÇ
Doktora
Türkçe
2017
Arkeometriİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UFUK KOCABAŞ
- Sabûhî Ahmed Dede'nin İhtiyârât-ı Sabûhî adlı mesnevî şerhi (I.-III. cilt) (inceleme-tenkitli metin-sözlük)
Sabuhi Ahmed Dede's commentary on masnevi titled İhtiyarat-i Sabuhi (Volume I.-III.) (analysis-critical text-glossary)
EMRE TÖRE
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ERDOĞAN
- Platanus occıdentalıs L. (Platanaceae) gövde kabuklarının biomonitor özellikleri
Biomonitor characteristics of Platanus occidentalis L. (Platanaceae) stem barks
UMUT ÇETİNKAYA