Algılanan ana baba davranışları ile ergenin kimlik stili arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaç doyumunun aracı rolü
The mediator role of the basic psychological needs satisfaction in the relationship between perceived parenting behaviors and adolescents' identity style
- Tez No: 673350
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAHİDDİN ÖĞÜLMÜŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Basit tanımı“Ben kimim?”sorusuna verilen yanıt olan kimlik kavramı (Hortaçsu, 2007), kimi önemli kuramcılar tarafından yaşamın asıl teması olarak ele alınmıştır (Erikson, 1968) Kimliğe ilişkin bilgilerin işlemlenmesinde ve problem çözmede bireysel farklılıkları açıklayan bir kavram olan kimlik stilleri (Berzonsky, 1989) üçe ayrılmaktadır: Kaçınma yönelimli, bilgi yönelimli ve norm yönelimli kimlik stilleri. Bu araştırmada, kimlik stilleri üzerinde belirleyici bir faktör olarak algılanan anababa davranışları ele alınmıştır. Alanyazında var olan anababalık ve kimlik stilleri arasındaki ilişkinin altında yatan mekanizmaların açıklanması için Öz-Belirleme Kuramında (Ryan ve Deci, 2000) tanımlanan üç temel psikolojik ihtiyacın (özerklik, ilişki ve yetkinlik) doyumu kavramından faydalanılmıştır ve kuram çerçevesinde bir model testi gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, algılanan anababa davranışları (özerklik desteği ve katılım) ile kimlik stili arasındaki ilişkide temel psikolojik ihtiyaç doyumunun aracı rolünün incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda, ilişkisel tarama deseninde bir araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma grubunu Ankara, Başkent ve Gazi üniversitelerinde öğrenim görmekte olan 323 sayıda üniversite öğrencisi oluşturmaktadır (Yaş: X̄=19,37 ss=1,09). Katılımcılar Demografik Bilgi Formu, Anne-Baba Algısı Ölçeği, Psikolojik İhtiyaçların Doyumunda Denge Ölçeği ve Kimlik Stilleri Ölçeği-5'i içeren çevrimiçi bir formu doldurmuştur. Toplanan veriler, SPSS ve LISREL yazılımlarında çözümlenmiştir. Algılanan anababalık ve kimlik stillerinde sosyo-demografik farkları görmek için t testi ve ANOVA; model testi için yapısal eşitlik modellemesinden faydalanılmıştır. Analizler sonucunda algılanan anababalıkta cinsiyet farklılıkları; norm yönelimli kimlik stilinde ise kırsal-kentsel bölge arası farklılıklar bulunmuştur. Öz-Belirleme Kuramına dayalı model ise doğrulanmıştır. Anne davranışları, kimlik stillerinin üçünü de temel psikolojik ihtiyaç doyumu aracılığıyla yordamaktadır. Ancak, baba davranışlarının dolaylı etkileri anlamsız bulunmuştur. Model uyum iyiliği değerleri iyi ve mükemmele yakın sınırlar içerisindedir. Destekleyici anababalık uygulamaları (özerklik desteği ve katılım) ile kimlik stilleri (kaçınma, bilgi, norm) arasındaki ilişki Öz-Belirleme Kuramı çerçevesinde açıklanabilmektedir. Bulguların ardından sonuçlar tartışılmış ve araştırma çıktıları doğrultusunda sonraki çalışmalar için araştırmacılara ve uygulamalar için gençlerle çalışan uzmanlara önerilerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Identity, which can be simply defined as the answer to the question“Who am I?”(Hortaçsu, 2007), is considered to be the main theme of life by some important theorists (Erikson, 1968). Identity styles, the concept that explain the individual differences in information-processing and problem solving about identity, are divided into three categories: Diffuse-avoident, informaton, and norm oriented identity styles (Berzonsky, 1989). In the current study, perceived parenting behaviors are considered as an important factor on identity styles. To explain the underlying mechanisms in the relationship between parenting and identity styles, three basic psychological needs (autonomy, relatedness and competence) defined in Self-Determination Theory (Ryan & Deci, 2000) are taken into account and a Self-Determination Theory based model is tested. Thus, the main purpose of the present study is to examine the mediating role of basic psychological needs in the relationship between perceived parenting behaviors (autonomy-support and involvement) and identity styles. In accordance with this purpose, a correlational study is administered. Study sample is consisted of 323 college students from Ankara University, Başkent University, and Gazi University (Age: X̄=19,37 sd=1,09). Participants filled an online form including demographic informations, Perception of Parents Scale (POPS), Balanced Measure of Psychological Needs (BMPN) Scale, and Identity Styles Inventory-5. Data is analyzed using SPSS and LISREL softwares. T test and ANOVA are performed in order to examine the perceived parenting and identity styles in different socio-demographic groups. For the model test, Structural Equation Modeling is administered. The results revealed perceived parenting differences in gender groups and norm oriented identity style differences in urban and rural areas. The model based on Self-Determination Theory is largely supported by the data. Mothers' behaviors predicted all of the three identity styles with the mediation of basic psychological needs satisfaction. However, indirect effects of the fathers' behaviors found to be insignificant. Goodness of fit indices of the model are within perfect and good ranges. So, the relationship between supportive parenting practices (autonomy-support and involvement) and identity styles (diffuse-avoidant, informative, and norm orientation) can be explained within Self-Determination Theory perspective. After the findings, the results are discussed. And suggestions, based on the findings are made for the researchers and the practitioners who work with young people for their future work.
Benzer Tezler
- Ebeveyn davranışları, mahremiyet ihlali ve ergenin psikolojik uyumu arasındaki ilişkilerin kendini belirleme kuramı çerçevesinde incelenmesi
An investigation of parent behavior, privacy invasion, and adolescent' psychological adjustment within the framework of self determination theory
DURDANE GÜMÜŞTEN
- Liseli ergenlerin anne-baba tutumlarını algılamaları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
MÜGE AKBAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURDER ERTURAN
- The relationship of parental psychological control and autonomy support with adolescent anxiety: The role of different self constructs
Ebeveyn psikolojik kontrolü ve özerklik desteğinin ergen kaygısı ile ilişkisi: Farklı benlik yapılarının rolü
HATİCE ŞEN ASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikolojiTED ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. MELİKE SAYIL
- Conceptions of parental authority and the roles of parent-adolescent conflict and parental control behaviors on adolescent adjustment
Ebeveyn otoritesinin kavramsallaştırılmasının, ebeveyn-ergen çatışmasının ve ebeveyn kontrol davranışlarının ergenin uyumu üzerindeki rolü
AYLİN EVRANKAYA
- Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerin algıladıkları anne baba tutumları ile uyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
The Examination of the relationship between perceptive parental behaviours and adaptation degrees of gifted and non-gifted adolescents
NEVBAHAR KARAKUŞ ATABAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN KULAKSIZOĞLU