Geri Dön

Türkiye'de tüketim kültürü ve yurttaşlık

Consumer culture and citizenship in Turkey

  1. Tez No: 677852
  2. Yazar: NERMİN KILIÇ AKOĞLAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ESTER RUBEN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
  6. Anahtar Kelimeler: Tüketim Kültürü, Tüketimcilik, 1950'li Yıllar, Modern Yurttaş, Consumer Culture, Consumerism, 1950s, Modern Citizen
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 262

Özet

Tüketim kültürü olgusu, kapitalizmin tarihsel gelişimi içerisinde, yapısal dönüşümleri ve üretim tarzındaki gelişmeler sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın ana sorunsalı, kapitalist üretimdeki gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan ve şekillenen, İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde ABD'den dünyaya yayılan tüketim kültürünün Türkiye'deki gelişimi sürecinde siyasi iktidarın ne şekilde ve nasıl bir rol oynadığıdır. Bu bağlamda Türkiye'de tüketim kültürünün gelişimi sürecinde siyasi iktidarın rolünün 1950'li yıllara odaklanan bir incelemeyle ortaya konulması amaçlanmaktadır. Tüketim kültürünün yayılabilmesinin temel şartlarını geniş bir pazarın yaratılması ve tüketimcilik niteliklerine sahip tüketici kitlenin varlığı oluşturmaktadır. Çalışmanın perspektifi hem Türkiye'deki sosyo-politik duruma hem de uluslararası kapitalist sistemin İkinci Dünya Savaşı sonrası aşamasına odaklanmaktadır. Türkiye'de tüketim kültürünün gelişimini çok boyutlu uluslararası etkileşimler, takip edilen iktisat politikaları ve bunlara eşlik eden hâkim söylem belirlemiştir. Bu çerçevede çalışma Türkiye'de tüketim kültürünün gelişme sürecindeki iç ve dış politik etkenleri bir arada okumasının yanında söylemlerin incelenmesiyle fikir odaklı bir analiz sunmaktadır. Çalışmada öncelikle tüketim kültürü ve tüketimciliğe dair kavramsal çerçeve sunulmuş, kuramsal yaklaşımlara yer verilmiş ve tüketim kültürünün gelişiminin tarihsel bağlamı ortaya konulmuştur. Türkiye'de tüketim kültürünün gelişimi modernleşme ve kapitalistleşme sürecine paralel bir süreç olarak değerlendirilmiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde Amerikan hegemonyasının ABD'nin ilişki kurduğu ülkelerde modernleşme ve kalkınma anlayışlarının şekillenmesinde belirleyici olması bağlamında ABD ile ilişkilerin seyrine yer verilmiştir. Çalışmada önerilen kuramsal çerçeveye göre, siyasi iktidarın modern yurttaş anlayışı tüketim kültürünün gelişimindeki rolünü ortaya koymakta çözümleyici bir araç işlevi görmektedir. Bu bağlamda Demokrat Parti (DP) döneminde modernleşme ve kalkınmaya dair egemen söylemde içerilen ideal modern yurttaş anlayışına dair somut veriler sunduğu düşüncesinden hareketle Adnan Menderes'in konuşmaları incelenmiştir. Menderes'in kalkınma, refah ve medeniyete tüketim artışı ile ulaşılacağına ve yurttaşların hayat standartlarının yükseltilmesine dair konuşmalarında somutlaşan yönlendirici nitelikteki söylemlerinin tüketim kültürüne katılımı destekleyici unsurlar içerdiği görülmüştür.

Özet (Çeviri)

The phenomenon of consumer culture has emerged as a result of structural transformations and developments in the mode of production within the historical development of capitalism. The main question of this study is in what way and how the political power played role in the consumer culture, which emerged and was shaped depending on the developments in the capitalist production and which spread from the USA to the world after the 1945 period, in the development process in Turkey. In this context, it is tried to reveal the development process of consumer culture in Turkey through an examination focusing on the role of political power in the 1950s. The basic conditions for the spread of consumer culture are the creation of a wide market and the existence of consumer group with consumerist qualities. The study focuses on both the socio-political situation in Turkey and the international capitalist system after the World War II. The development of consumer culture in Turkey has been established by international and multi-dimensional interactions, economic policies followed, and the accompanying dominant discourse. In this framework, the study offers an idea-oriented analysis by examining discourses as well as dealing with the internal and external political factors together in the development process of consumer culture in Turkey. In the study, first, the conceptual framework of consumer culture and consumerism is presented. Then, theoretical approaches are included, and the historical context of the development of consumer culture revealed. The development of consumer culture in Turkey is a parallel process of modernization and capitalizition. In the study, the course of the relations between the USA and Turkey is mentioned in the context of the determination of American hegemony in shaping the understanding of modernization and development in the countries with which the USA had relations in the period after the war. According to the theoretical framework suggested in this study, the modern citizen understanding of the political power reveals its role in the development of consumer culture and serves as an analytical tool. In this context, Menderes' speeches are analyzed as they provide concrete data on the ideal-modern understanding of citizenship in the dominant discourse on modernization and development in the DP period. It is seen that Menderes' guiding discourse, which were concretized in his speeches on the fact that development, prosperity and civilization could be reached with an increase in consumption and on raising the living standards of citizens, include elements that support participation in the consumer culture.

Benzer Tezler

  1. Küresel tüketim kültürü ve Türkiye

    Global consumer culture and Turkey

    ÖZGE MUMCU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Siyasal BilimlerAnkara Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GENCAY ŞAYLAN

  2. Suriyeli mültecilerin Türkiye medyasındaki sınıfsal temsili

    Class representation of Syrian refugees in Turkish media

    FERAY ARTAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    GazetecilikAnkara Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MÜZEYYEN AYTÜL KASAPOĞLU

  3. Türkiye'de yayıncılık politikası: Ekonomik ve siyasal boyutlarıyla Türkiye'de televizyon yayıncılığı

    Broadcasting policy in Turkey: Economic and political dimensions of broadcasting in Turkey

    DİLEK BEYBİN KEJANLIOĞLU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Radyo-TelevizyonAnkara Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EROL MUTLU

  4. Tüketim kültürü olgusu bağlamında Türkiye'de yayımlanan tüketici dergilerinin incelenmesi

    Analysing consumer magazines published in Turkey in the context of consumer culture phenomenon

    ÖZLEM TANYEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Gazetecilikİstanbul Üniversitesi

    Gazetecilik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜVEN BÜYÜKBAYKAL

  5. Tüketim kültürü ve Ramazan ayı televizyon reklâmları

    Culture of consumption and television advertisments in the month of Ramadan

    MEHPARE YAĞLICI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Radyo-TelevizyonErciyes Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SEMRA ÇEVİK