Anadolu ağızlarında eskicil söz varlığı
The archaic words which survive in Anatolian dialects
- Tez No: 678346
- Danışmanlar: PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 763
Özet
Bu çalışmada standart dilde olmayan fakat Anadolu ağızlarında bugüne kadar varlığını korumuş olan eskicil söz varlığı ortaya konulmuştur. Çalışmamızda incelediğimiz sözcükler Eski Türkçe (Orhon, Uygur ve Karahanlı) ve Orta Türkçe (Harezm, Kıpçak, Çağatay, Eski Anadolu Türkçesi) Türkçe söz varlığını kapsamaktadır. Çalışmamıza konu olan eskicil söz varlığının tespiti için öncelikle TDK tarafından yayımlanan Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü adlı çalışma A'dan Z'ye taranarak Türkçe kökenli eskicil sözcükler tespit edilmiştir. Derleme Sözlüğü dışında özellikle birçoğu 1990'lardan sonra yayımlanan kitaplar ve YÖK ulusal tez merkezinde kayıtlı yüksek lisans, doktora tezi olarak hazırlanmış ağız çalışmaları ve bunların sözlük bölümleri gözden geçirilmiş, elde edilen bulgular köken bilgisi sözlükleriyle karşılaştırılarak incelenmiştir. Çalışma beş ana bölümden oluşur. İlk bölüm olan Giriş bölümünde çalışmamızın yöntemi, amacı ve kapsamı belirtilerek Türkiyede Halk Ağzından Derleme Sözlüğü ve eskicillik konularını açıklayan bilgilere yer verilmiştir. İkinci bölümde taranan kaynakları gösteren tablolar bulunmaktadır. Üçüncü bölüm çalışmamızın ana kısmını oluşturan İnceleme kısmıdır. Bu bölümde, Derleme Sözlüğü ve ağızlarla ilgili yapılmış yeni yayınlar tarandıktan sonra elde edilen sözcükler incelenirken her bir maddebaşı için başta Türkçenin en eski sözlüğü olan Dîvânu Lugâti't-Türk olmak üzere An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Uigurisches Wörterbuch, Old Turkic Word Formation, Drevnetyurkskiy Slovar', Andreas Tietze'nin Tarihî Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati ve Hasan Eren'in Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü gibi kaynaklar kullanılmıştır. Dördüncü bölümde çalışmamız ile ulaştığımız bulgular Sonuç kısmında ifade edilmiştir. Beşinci bölümde tespit ettiğimiz sözcüklerin dizinini gösteren tablo yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
In this study, the word existence of archaic, which is not in the standard language but has preserved its existence in Anatolian dialects until today, has been presented. The words we examined in our study include Old Turkish (Orkhun, Uigur and Qaraqhanid) and Turkish vocabulary before the 16th century (Khwarezm, Kypchak, Chagatai and Old Anatolian Turkish). Working with our archaic vocabulary subject for the detection of the first scanning operation from the dialects in Turkey published by the TDK Türkiye'de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü, archaic words have been checked from A to Z. Apart from the Derleme Sözlüğü, especially the books, most of which were published after the 1990s, and dialect studies prepared as master's and doctoral thesis registered in the YÖK national thesis center and their dictionary sections were reviewed.The study consists of five main parts. In the introduction part, which is the first part, information expressing the method, purpose and scope of our study is included. New dialect studies made outside the Derleme Sözlüğü shows with a table in the second part.The third part is the review part, which forms the main part of our study. In this section, while examining the words obtained after scanning the Derleme Sözlüğü and new publications on dialects, for each clause, Dîvânu Lugâti't-Türk, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Uigurisches Wörterbuch, Old Turkic Word Formation, Drevnetyurkskiy Slovar', Andreas Tietze's Tarihî Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugati and Hasan Eren's Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü was used in Turkish etymological dictionary of the language. In the fourth part, the findings we have reached with our study are given in the conclusion part. The fifth is the table showing the index of the words we have identified.
Benzer Tezler
- Anadolu ağızlarında çekim edatları ve çekim edatı olarak kullanılan isimler
Postpositions at Anatolian dialects and nouns used as postpositions
BAHTİYAR BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. NESRİN SİS
- Anadolu ağızlarında ünlemler ve fonksiyonları
Exclamations and their functions at Anatolian dialects
NİYMET BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESRİN SİS
- Anadolu ağızlarında yabancı kelimeler
Foreign words in Anatolian dialects
BİROL İPEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AHAT ÜSTÜNER
- Anadolu ağızlarında kalıp sözler ve kullanım özellikleri
Static words in Anatolian dialects and how use them
SERDAR BULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİM KÜÇÜK