Tanzimat bürokratlarının eğitimsel dönüşüme etkisi
The impact of Tanzimat bureaucrats on educational transformation
- Tez No: 678448
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMİYET SEZER FEYZİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Bu çalışmanın amacı Tanzimat dönemi bürokratlarının Osmanlı eğitimine etkilerini analiz etmektir. Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın ilk olarak bürokrasinin kavramsal çözümlemesi yapılmış, Tanzimat döneminden önce Osmanlı devletinde bürokrasinin işleyişi ve genel görünümü ele alınmıştır. Birinci bölümde ise Tanzimat döneminde bürokrasinin değişimi ve eğitime olan etkileri analiz edilmiştir. İkinci bölümde, Tanzimat döneminde eğitim politikasındaki değişim bürokratların katkılarıyla birlikte işlenmiştir. Üçüncü bölümde ise Tanzimat bürokratlarının eğitim sisteminin yasal temellerini dönüştürücü etkisi çözümlenmiştir. Dördüncü bölümde Tanzimat dönemi eğitiminin yönetsel temellerine ilişkin uygulamalara Tanzimat bürokrasisinin etkileri farklı başlıklar altında verilmiştir. Beşinci bölümde ise Tanzimat döneminde açılan yeni eğitim kurumları ve Tanzimat bürokratlarının katkıları incelenmiştir. Çalışma bir bütün olarak Tanzimat döneminde eğitimin politik, yasal, yönetsel temellerine ek olarak yeni eğitim uygulamalarını Tanzimat öncesinde başlayıp sonrasında süren yeniliklere Tanzimat bürokratlarının etkisini kanıtlara dayalı olarak sunmuştur. Tanzimat öncesinde başlayan eğitimle ilgili yeniliklere bürokratlar öncülük etmişlerdir. Lale devrinde biçimsel olarak başlayan değişimlere elçiler, yurt dışına öğrenim görmek üzere gönderilen subaylar ve sivil öğrenciler ile yabancı uzmanlar ivme kazandırmışlardır. Tanzimat bürokratları eğitimle ilgili yenilikleri aniden değil tedrici olarak uygulamaya koymuşlardır. İlk olarak batıdaki eğitim anlayışını yerinde incelemişler ve Osmanlı devletine tanıtmışlardır. Sefaretnameler, layihalar ve kişisel raporlar burada kaynak olarak kullanılmıştır. İkinci evrede ise Avrupa'da oluşturulmuş olan eğitim kurumlarının benzerlerini kurma, yönetim, organizasyon ve yasal temellere dayalı olarak kurmaya çalışmışlardır. Tanzimat bürokratları bu evrede bir yandan eğitim kurumlarını oluşturmuş, diğer yandan yönetmeliklerini ve programlarını oluşturmuşlardır. Böylece batılı tarzda eğitimin Osmanlı devletinde tanıtılması ve eğitim anlayışının uygulanmasına öncü olmuşlardır. Üçüncü evrede ise Osmanlı toplumuna özgü eğitim kurumları oluşturmuşlardır. Başta Fransa olmak üzere Avrupa'daki sefaretlerde görev yapan bürokratlar ve öğrenim almak üzere batıya gönderilen öğrenciler Avrupa'daki bilimsel, eğitimsel gelişmeleri yakından izlemişlerdir. Geri döndüklerinde askeri okullarda görev almış bazıları da Bâb-ı Âlî'de bürokrat olmuşlardır. Mustafa Reşid Paşa (1800-1858), Sadık Rifat Paşa (1807-1858), Mustafa Sami Efendi (öl.1851), Mehmed Emin Ali Paşa (1815-1871), Keçecizade Fuat Paşa 1828-1910), Safvet Paşa (1814-1883), Sadullah Paşa (1838-1891) gibi bürokratlar eğitim konusunda önemli görüşler ileri sürmüşlerdir. Ebubekir Râtıb Efendi'nin (1750-1799) yazmış olduğu“Viyana Sefaretnamesi”başka bir deyişle“Büyük Layiha”olarak bilinen Tuhfetü's-Sefâre fî Ahvâl-i Asâkiri'n-Nasârâ ve'l-İdâre'de eğitimle ilgili düşünceleri doğrudan aktarması bakımından büyük önem taşır. Bu görüşler daha Sadık Rifat Paşa, Mustafa Sami Efendi tarafından da dile getirilmiştir. Tanzimat bürokratlarının eğitim politikasında en önemli etkisi“dünyevi”ya da“göreceli laik”diyebileceğimiz bir eğitim politikasını oluşturmaya öncülük etmeleridir. Eğitim politikasının temel bileşeni reform yaparak devleti zor durumdan kurtarabilecekleri düşüncesini topluma yaymak biçiminde özetlenebilir. Pozitivizm'in temele dayanağı olan organik dayanışma kavramını kullanarak Avrupa'da ortaya çıkan Osmanlıyı olumsuz etkileyen milliyetçilik akımına karşı koymak için“Osmanlılık”ideolojisini kullanmışlardır. Tazimat bürokratları eğitim kurumlarının oluşturulmasını, eğitimle ilgili yasal temellerin hazırlanmasına da katkıda bulunmuşlardır. Devletin bekasını sürdürmeyi sağlayacağını düşündükleri eğitim kurumlarını hızla oluşturmuşladır. Rüşdiyeler, Sultaniler ve Mekteb-i Mülkiye gibi kurumlar buna örnek verilebilir. Eğitim sisteminin laikleşmesini sağlamak ve ulemanın etkisinden kurtarmak için eğitim kurumlarını merkezi bir birime (nezaret) bağlama çabalarıyla birlikte yönetsel alanda laik anlayışın ilk izleri belirmiştir. 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi bu ideolojinin resmî belgesi olarak kabul edilebilir. Osmanlı devletine tanıtan başta Reşid Paşa olmak üzere bütün Tanzimat bürokratları ilerleme ve gelişme (ittihat ve terakki) kavramları üzerinden ele almışlardır. Tanzimat döneminde bürokrasinin eğitime en önemli katkılarından hukuk kültürünü eğitim alanına temel alınması olmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to analyze the impact of the bureaucrats of the Tanzimat period on Ottoman education. First, the conceptual analysis of bureaucracy was made, and the state and activities of bureaucracy in the Ottoman state before the Tanzimat period was discussed. The study consists of five main parts. In the first part, the changing way of bureaucracy in the Tanzimat period and its effects on education are analyzed. In the second part, the change in education policy during the Tanzimat period is elicited with the contributions of bureaucrats. In the third part, the transformative effect of the Tanzimat bureaucrats on the legal foundations of the education system is analyzed. In the fourth chapter, the effects of the Tanzimat bureaucracy on the practices related to the administrative foundations of the education of the Tanzimat period are given under different headings. In the fifth chapter, the contributions of the new educational institutions opened during the Tanzimat period and the Tanzimat bureaucrats are examined. The study presented the effects of the Tanzimat bureaucrats on the reforms that started before the Tanzimat period and continued after, in addition to the political, legal and administrative foundations of education in the Tanzimat period. Bureaucrats pioneered educational innovations that started before the Tanzimat period. Ambassadors, officers and students sent to study abroad, and foreign experts have augmented the formal changes that started in the Tulip era. Tanzimat bureaucrats implemented innovations in education gradually, not suddenly. First, they examined the western education understanding on personally and introduced it to the Ottoman state. Correspondences and official reports of ambassadors, petitions and personal reports are used here as a source. In the second phase, they tried to establish similar educational institutions in Europe, based on management, organization, and legal foundations. At this stage, the Tanzimat bureaucrats, on the one hand, formed educational institutions, on the other hand, they formed their regulations and programs. Thus, they pioneered the introduction of western-style education in the Ottoman state and the implementation of education understanding. In the third phase, they established educational institutions specific to the Ottoman society. Bureaucrats appointed to the European embassies, especially in France, and students sent to the west have closely followed the scientific and educational developments in Europe. When they returned, some of them had served in military schools and became bureaucrats in the Sublime Porte. Bureaucrats like Mustafa Reşid Pasha (1800-1858), Sadık Rifat Pasha (1807-1858), Mustafa Sami Efendi (died 1851), Mehmed Emin Ali Pasha (1815-1871), Keçecizade Fuat Pasha 1828-1910), Safvet Pasha (1814- Sadullah Pasha (1838-1891) made important contributions on western education. Tuhfetü's-Sefâre fî Ahvâl-i Asâkiri'n-Nasârâ ve'l-İdâre, which was written by Ebubekir Râtıb Efendi (1750-1799), known as the“Vienna Sefaretname”, in terms of directly conveying the ideas about education is of great importance. Similar views were also expressed by Sadık Rifat Pasha and Mustafa Sami Efendi. The most important effect of the Tanzimat bureaucrats in education policy is that they pioneered the formation of an education policy that we can call“modern”or“relatively secular”. The basic component of education policy can be summarized as spreading the idea that they can save the state from the difficult situation by reforming the society. By using the concept of organic solidarity, which is the basis of positivism, they used the ideology of“Ottomanism”to counter the nationalism movement that adversely affected the Ottoman Empire that emerged in Europe. These bureaucrats also contributed to the establishment of educational institutions and the preparation of legal foundations for education. They quickly established educational institutions that they thought would ensure the survival of the state. Institutions such as Junior High Schools, Sultani and Mekteb-i Mülkiye were opened. In order to ensure the secularization of the education system and to free from the influence of the ulema, the first traces of secular understanding in the administrative field have emerged with the efforts to connect educational institutions to a central unit (supervision). The Regulations of Education of the General Directorate of 1869 can be regarded as the official document of this ideology. All of the Tanzimat bureaucrats, especially Reşid Pasha, who introduced them to the Ottoman state, dealt with the concepts of progress and development (development and progress). During the Tanzimat period, one of the most important contributions of the bureaucracy to education was to take legal culture as a basis for education.
Benzer Tezler
- Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirmenin tarihî sosyal ve felsefi temelleri (1923-2018)
Historical social and philosophical foundations of teacher training in the Turkish education system (1923-2018)
FAİK BENLİ
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitimin Kültürel Temelleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN HALUK ERDEM
- Tanzimat sürecinde Osmanlı Devleti'nin hukuk değişimi ve Namık Kemal'in hukuk anlayışı
The change of law Ottoman State in Tanzi̇mat process and Namık Kemal's law thought
RIDVAN DEĞİRMENCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
HukukYıldırım Beyazıt ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ŞAFAK BALI
- Mahmud Nedim Pasha's critique of the tanzimat bureaucracy: State modernization, political strife, and great power intervention
Mahmud Nedim Paşa'nın tanzimat bürokrasisi eleştirisi: Devlet modernleşmesi, siyasi mücadele, büyük devletlerin müdahalesi
UYGAR AYDEMİR
- Mahmud Nedim Paşa'nın bürokraside gerçekleştirdiği büyük tenkihat: 7 Eylül 1871-31 Temmuz 1872
Mahmud Nedim Pasha's big austerity on bureaucracy: 7 September 1871-31 July 1872
SEVİL SADIKOĞLU
- Osmanlılık fikri ve Genç Osmanlılar Cemiyeti
The Idea of being Ottoman and the Young Ottomans Assuciation
NEVİN YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
TarihGazi ÜniversitesiTürkiye Cumhuriyeti Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET AKİF TURAL
