Muslihuddin Mustafa Efendi'nin Târîh-i Ahterî adlı eserinin tahkik ve değerlendirilmesi
Editorial critique and evaluation of Muslihiddin Mustafa Efendi's work: Târîh-i Ahterî
- Tez No: 679290
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN HÜSEYİN ADALIOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 544
Özet
Yazma eserler üzerinde yapılan tahkikli neşir çalışmaları, kültür tarihimiz açısından son derece önemlidir. Eski eserlerin kayıtlı olduğu kütüphanelerimizde özellikle Osmanlı devrine ait çok sayıda telif veya istinsah edilmiş eser bu şekilde tahkikli olarak neşredilmeyi bekliyor. Biz de çeşitli kütüphanelerde nüshaları bulunan Muslihuddin Mustafa Efendi'nin Siyer ile alakalı Târîh-i Ahterî adlı İslam tarihi eserini tahkikli olarak neşretmeyi düşündük. Ahterî mahlası ile anılan müellifimiz Muslihuddin Mustafa Efendi (ö. 968/1560-61), Afyon'da doğmuş, ilköğrenimini burada tamamlamış, sonra da Kütahya'daki Haliliye Medresesinde tekmil-i nusah ederek icazet almış ve aynı medresede müderris olmuştur. XVI. yüzyılda Anadolu Beylerbeyiliği'nin merkezi olan Kütahya'da, temel İslâmî ilimlerin birçok dalında eserler telif etmiş çok yönlü bir İslam âlimidir. Ahterî-i Kebîr adlı meşhur bir sözlük telif eden müellifin kabri Kütahya'da Karadonlu Dergâhı hazîresindedir. Osmanlı Devleti'nin her yönden gelişme devri olan II. Bayezid (1481-1512), Yavuz Sultan Selim (1512-1520) ve Kanûnî Sultan Süleyman (1520-1566) dönemlerinde yaşamıştır. Ahterî, Arap dili ve edebiyatı, fıkıh, peygamberler tarihi, hadis ve ahlak alanlarında; Ahterî-i Kebîr, Câmi'u'l-Mesâil, Târih-i Ahterî / Risâletün fî Beyâni Ahvâli Ba'zi'l-Enbiyâ, Hâmilü'l-Muhâdarât/Câmiü'l-Muhâdarât, Tercemetü'l-Ehâdîsi'l-Erbeîn, Câmi'u'l-Lisân ve Şerhun alâ Risâleti'l-Kefevi fi'l-Edeb isimlerinde çeşitli eserler kaleme almıştır. O, ilmî yönden sahip olduğu çok yönlü kişiliğine ve bu ilimlerdeki yeterliliğine rağmen sadece sözlüğü ile meşhur olmuş, diğer alanlarda yazdığı eserler hak ettiği şekilde araştırmacıların ilgisini çekmemiştir. Tezimizde, müellifin Hz. Muhammed (s.a.v)'in hayatını konu edinen Târîh-i Ahterî isimli kitabının edisyon kritiği (tahkiki) yapılarak eserin içeriğiyle ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Bu eser, Hz. Âdem (a.s)'dan Hz. Muhammed (s.a.v)'e kadar olan bazı peygamberleri, Hz. Muhammed (s.a.v)'in hayatını, Hulefâ-yi Râşidîn'i, Ehli Beyt'i ve dört mezhep imamını ele almaktadır. Çalışmada, Muslihuddin Mustafa Efendi, döneminin genel özellikleri, hayatı, eserleri, Târîh-i Ahterî'nin muhtevası ve eserin tahkikinde takip edilen metot gibi kısımlar Türkçe, eserin nüshaları üzerinde yapılan tahkik ve metin inşâsı Arap harfleri ile yazılmıştır. Bu çalışma ile XVI. yüzyılda kaleme alınmış bir siyer kitabının farklı nüshalarını tanıtmak ve eser üzerinde tahkikli bir çalışma yaparak günümüz siyer çalışmalarına katkı sağlamayı amaçlıyoruz.
Özet (Çeviri)
In terms of cultural history, publications studies with editorial critique on manuscripts are highly significant. In libraries where ancient works are registered, many compilations or copied works, especially from the Ottoman period, await publication in this way with editorial critique. In this sense, it was thought that the Islamic historical work named Târîh-i Ahterî, which is related to Siyer, by Muslihuddin Mustafa Efendi, whose copies are found in various libraries, could be a publication with editorial critique. The author Muslihuddin Mustafa Efendi (d. 968 / 1560-61), who is known with the pseudonym Ahterî, was born in Afyon, completed his primary education here, and then he was approved by tekmil-i nusah (to read and complete all the lessons that must be followed in the madrasah) in the Haliliye madrasah in Kütahya and became a mudarris (a teacher) in the same madrasah. He is a versatile Islamic scholar who wrote works in many branches of basic Islamic sciences in Kütahya, the centre of the Anatolian Governorship in the 16th century. The grave of the one who authored the famous Ahterî-i Kebîr dictionary is in the Karadonlu Lodge graveyard in Kütahya. He lived in the periods of Bayezid II (1481-1512), Yavuz Sultan Selim (1512-1520) and Kanûnî Sultan Süleyman (Suleiman the Magnificent) (1520-1566), which was the period of development of the Ottoman Empire in all aspects. Ahterî wrote various works such as Ahterî-i Kebîr, Câmiu'l-Mesâil, Târih-i Ahterî/Risâletün fî Beyâni Ahvâli Ba'zi'l-Enbiyâ, Hâmilü'l-Muhâdarât/Câmiü'l-Muhâdarât, Tercemetü'l-Ehâdîsi'l-Erbeîn, Câmi'u'l-Lisân ve Şerhun alâ Risâleti'l-Kefevi fi'l-Edeb in the fields of Arabic language and literature, fiqh, history of prophets, hadith and ethics. Despite his sophisticated personality and proficiency in these sciences, he became famous only for his dictionary and his works in other fields did not attract the attention of researchers as he deserved. In the present study, the editorial critique of the book of the author named Târîh-i Ahterî, which is about the life of Prophet Muhammed (PBUH), was made and evaluations were made regarding the content of the work. This work deals with some of the prophets from Prophet Adam to Muhammad (PBUH), the life of the Prophet Muhammad (PBUH), Hulefâ-yi Râşidîn, Ahli Beyt, and the imams of four sects. The study consists of two main parts, Arabic and Turkish. The Turkish part consists of an introduction and three chapters, which includes information about the life of Muslihuddin Mustafa Efendi, general characteristics of his period, his works, the content of Târîh-i Ahterî and the method followed in editorial critique. In the Arabic part, editorial critique was made by writing the work in Arabic letters. In the present study, editorial critique and text construction made on the copies of the work, with Arabic letters, the life of Muslihuddin Mustafa Efendi, the general characteristics of his period, the author's works, the content of the Târîh-i Ahterî and the method followed in the investigation of the work were written in Turkish. Also, it is of intention to introduce different copies of a work written in the 16th century and to contribute to today's Siyer studies by making an editorial critique on the work.
Benzer Tezler
- Ali b. Derviş Bâyezid-i Tirevî'nin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri
Ali b. Darwish Bayazid-i Tirawi's life, works and sûfî thought
MEHMET ZAHİT ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK
- Muslihuddîn Mustafâ Sürûrî Şerh-i Dîvân-ı Hâfız (İnceleme-metin-sözlük)
Muslihuddîn Mustafâ Sürûrî Sharh of Hâfiz's Diwan (Analysis-text-glossary)
MUSTAFA ATİLA
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RAMAZAN SARIÇİÇEK
DOÇ. DR. ŞERİFE YALÇINKAYA
- Muslihuddin Mustafa Sürûrî ve tefsir metodolojisi açısından Yusuf sûresi tefsiri
Muslihuddin Mustafa Sururi's and his commentary method of the surat Yusuf
HATİCE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞÜKRÜ MADEN
- Osmanlı âlimi ve dîvan şairi Muslihuddin Mustafa es- Sürûrî'nin hayatı ve 'tefsir-i Sûre-i Yûsuf' adlı eserinin incelenmesi
Ottoman scholar and dîvan poetry Muslihiddin Mustafa es- Sururi's life and the study of 'tefsir-i Sûre-i Yûsuf'
NAZİFE GÖKSU
Yüksek Lisans
Arapça
2017
BiyografiAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YASİN PİŞGİN
- Muslihuddin Mustafa b. Şabân es-Surûrî ve Şerhu'l-Kâfiye adlı eserinin edisyon kritiği
Muslihuddin Mustafa b. Shaban al-Sururi and critical edition of his work named Sharh al-Kafiyah
MEHMET BEŞİR BULUT
Doktora
Arapça
2022
DilbilimSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL CAN