Ali b. Derviş Bâyezid-i Tirevî'nin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri
Ali b. Darwish Bayazid-i Tirawi's life, works and sûfî thought
- Tez No: 767517
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Ali b. Derviş Bâyezid-i Tirevî, 8/15. asrın son çeyreği ve 9/16. asrın ilk yarısında Osmanlı topraklarında yaşamış bir mutasavvıftır. Ali Efendi, ilk tasavvufî eğitimini Halvetî şeyhi olan babası Bâyezîd-i Rûmî'den almıştır. Sonrasında Zeyniyye tarîkatının Vefâiyye kolu şeyhi Ebu'l-Vefâ Muslihuddîn Mustafa'ya intisâp edip tasavvufî eğitimini tamamlamıştır. Zeyniyye-Vefâiyye'den icâzet aldıktan sonra Tire'de irşad faaliyetlerini yürütmüştür. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde 16. asrın siyasî ve tasavvufî durumu hakkında bilgiler ve Ali Efendi'nin hayatı, tasavvufa intisâbı ve eserleriyle ilgili tespit edilen bilgilerden oluşmaktadır. İkinci bölümde ise kendisinin tasavvufî görüşleri incelenip ortaya konulmaktadır. Onun tasavvufî görüşleri değerlendirilirken kendinden önceki sûfîlerle karşılaştırılarak aralarındaki benzerlik ve farklılıklar belirtilmiştir. Bunun yanı sıra Ali Efendi'nin görüşleri açıklanırken günümüz kaynaklarından da istifâde edilmiştir. Ali Efendi'nin tasavvuf anlayışı genel olarak kendinden önceki Zeyniyye-Vefâiyye şeyhlerinin görüşleriyle örtüşmektedir. Ancak onun; seyr-u sülûk mertebeleri, uzlet ve halvet, riyâzet, sâlikin kıyafeti, fakr, tevhid ve varlık anlayışı gibi hususlarda kendine has bazı görüşleri olduğu da görülmüştür. Mesela halvete girmiş bir sâlikin yiyeceği yemeğin oranının tespiti veya sabır konusunda bir tasnif oluşturması onun kendine has fikirleri arasında zikredilebilir. Yine İbnü'l-Arabî'nin görüşlerinden çokça etkilendiği anlaşılan Ali Efendi'nin varlık ve bilgi anlayışı konusundaki görüşleri tarîkat ricâlinin fikirlerinden farklılaşmaktadır. Örneğin Zeynüddîn el-Hâfî'nin vahdet-i şuhûd düşüncesini savunduğu bilinmesine rağmen Ali Efendi'nin vahdet-i vücûd düşüncesine yakınlık gösterdiği anlaşılmaktadır. Ali Efendi'nin değindiği bir diğer konu ise seyr-u sülûk mertebeleridir. Bu konuda hem Zeyniyye hem de Halvetiyye şeyhlerinin eserlerine bakıldığında her iki tarafın da düşünce yapısını yansıttığı görülmüştür. Ancak kendi düşüncelerini de içerisinde aktarmaktadır ki bunlardan birisi iki âlem arasındaki berzah âlemini de değerlendirmesidir.
Özet (Çeviri)
Ali b. Darwish Bayazid-i Tirawî is a sûfî who lived in Ottoman lands in the last quarter of the 8th/15th and the first quarter of the 9th /16th century. Ali Efendi received his first tasawwuf education from his father, Bayazid-i Rumi, who was the Khalwatî sheikh. Afterwards, he joined Abu'l-Vafâ Muslihuddin Mustafa, the sheikh of the Vafâiyya branch of the Zayniyya sect and completed his tasawwuf education here. After getting permission from Zayniyya-Vafâiyya, he carried out guidance activities in Tire. This study consists of two parts. In the first part, information about the political and tasawwuf situation of the 16th century was given, and the information about Ali Efendi's life, his involvement in Sufism and his works were given. In the second part, Ali Efendi's tasawwuf views are examined and presented. While evaluating his Sufi views, similarities and differences were noted by comparing them with the previous Sufis. In addition, while explaining Ali Efendi's views, today's sources were also used. Ali Efendi's understanding of tasawwuf generally coincides with the views of the Zayniyya sheikhs before him. But it has also been determined that he has some unique views on issues such as the levels of seyr u sulûk, seclusion, riyâzet, the dress of the sufî, poverty, tawhid and the understanding of existence. For example, determining the ratio of food to be eaten by a sufi in seclusion or forming a classification about patience can be mentioned among his unique ideas. Again, the views of Ali Efendi, who was determined to be greatly influenced by the views of Ibn al-Arabi, on the understanding of existence and knowledge differ from the opinions of the religious orders. For example, although it is known that Zaynuddin al-Khafî supported the idea of unity of existence, it is understood from his works that Ali Efendi was close to the idea of unity of existence. Another subject that Ali Efendi mentioned is the degrees of seyr u sulûk. When we look at the works of the Zayniyya dignitaries and the works written by the Khalwatiyya sheikhs on this subject, it is seen that both sides reflect the mentality. However, he also conveys his own thoughts, one of which is to evaluate the realms of barzakh between the two realms.
Benzer Tezler
- İstanbul II.Bayezıt Hamamı restorasyon projesi (2 cilt)
Bayezıt Hamamı (The double bath of Bayezıt)
SEDAT YILBIRT
- Ahmed b. Hasan b. Ahnef'in Kitabu Baytarname tercümesi (nceleme-metin-dizin-tıpkıbasım) (vr.39b-79a)
Başlık çevirisi yok
ABDULKADİR ÇABLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Resimli nasihatnâmeler: Ali Çelebi'nin Hümâyûnnâmesi
Illustrated nasihatnames: Ali Chelebi's Hümâyûnnâme
ŞEBNEM PARLADIR
Doktora
Türkçe
2011
Sanat TarihiEge ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BOZKURT ERSOY
PROF. DR. ZEREN TANINDI
- Planlar, raporlar ve müzakere süreçleriyle Kıbrıs sorunu
The Cyprus problem through plans, reports and negotiation processes
BETÜL AYDINYÜZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENOL KANTARCI
- Derviş Mukîmî'nin Vahdet-nâme-i İlâhî'si (metin-inceleme-dizin)
Dervish Mukîmî's Vahdet-nâme-i İlâhi (text-examination-index)
İBRAHİM UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSRAFİL BABACAN