Geri Dön

El dokuması halılarda bereket anlamı taşıyan motiflerin incelenmesi ve tekstil tasarımında kullanımı

Investigation of motif that carry the meaning of abundance on handwoven carpet and their use in textile design

  1. Tez No: 681719
  2. Yazar: İLAYDA ÇATALKAYA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. H. FERİHA AKPINARLI
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: El Sanatları, Güzel Sanatlar, Tekstil ve Tekstil Mühendisliği, Crafts, Fine Arts, Textile and Textile Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2021
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tekstil Tasarımı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 278

Özet

Motifler, içerdiği anlamlar ile kültür taşıyıcı olarak birçok alanda yer almış ve nesilden nesile aktarılmıştır. Bu alanlardan biri de Halı sanatıdır. Çalışmanın konusu, kültürel zenginliği olan Türk halılarında kullanılan bereket anlamı içeren motiflerin incelenmesi ve tekstil tasarımında kullanılması olarak seçilmiştir. Araştırmanın modeli belgesel tarama olarak belirlenmiştir. Araştırmanın evrenini Anadolu'da dokunan el dokuması halılar, araştırmanın çalışma evrenini ise belirli dönemlerde farklı araştırmacılar tarafından yürütülen saha araştırmalarında bulgulanan bereket anlamı taşıyan motiflerin yer aldığı el dokuması halılar oluşturmaktadır. Örneklem grubunda; Ankara Etnografya müzesinde, Ankara Vakıf Eserleri müzesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan 5 ciltlik El Dokuması Halılar kataloğunda ve çeşitli makale ile tezlerde alan araştırmaları sonucunda bulgulanan, üzerinde bereket anlamı taşıyan motifler içeren el dokuması halılar seçilmiştir. Araştırmanın birinci bölümünde; örneklem olarak seçilen 80 adet el dokuması halının; Yapıldığı yöre, üretim yılı, ürün cinsi, boyutları, kullanılan iplik türü, renk, teknik, bezeme ve kompozisyon özelliklerini derlemek için bilgi formları oluşturulmuştur. Tüm veriler doğrultusunda şu sonuçlar elde edilmiştir; İncelenen halılarda sembolik, figürlü, geometrik ve bitkisel bezemelerde, 13 farklı motifin bereket anlamında kullanıldığı tespit edilmiştir. Halı dokumacılığında kullanılan bereket anlamı taşıyan motifler; ejder, ejder-anka, koçboynuzu, yılan, balık, el, pıtrak, hayatağacı, bereket, elibelinde, buğday, nar ve yıldız motifleridir. Kullanılan motiflerin ağırlıklı olarak 18. ve 19. yüzyıllarda dokunduğu tespit edilmiştir. İncelenen halılarda belirlenen 13 adet bereket anlamı taşıyan motifin, 159 farklı çeşidi saptanarak, çizimleri Corel Draw programında yapılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümündeki tasarım aşamasında seçilen motifler, esin kaynağı olarak yer almış ve bereket teması ile kullanılmıştır. Tamamlanan tasarımların tekstil tasarım alanında kullanılması amaçlanarak, tasarımların tekstil yüzeylerine giydirme işlemi Photoshop programında yapılmıştır. Seçilen tasarımlar etiket dokuma ve dijital baskı tekniği ile üretilmiştir.

Özet (Çeviri)

Motifs have taken place in many areas as a cultural carrier with the meanings they contain and have been transferred from generation to generation. Carpet art is one of these fields. The subject of the study has been chosen as the examination of the motifs with the meaning of abundance used in Turkish carpets, which have cultural richness, and their use in textile design. In the sample group; Hand-woven carpets with motifs bearing the meaning of abundance, which were found as a result of field research in the Ankara Ethnography museum, the Ankara Foundation Works museum, the 5-volume Hand-Woven Carpets catalog published by the Ministry of Culture and Tourism, and various articles and theses, were selected. In the first part of the research; Information forms were created to compile the characteristics of 80 hand-woven carpets selected as a sample. The frequencies and percentages of the data specified in the information forms were taken and presented in tables. In line with all the data, the following results were obtained; It has been determined that 13 different motifs are used in the meaning of abundance in the symbolic, figured, geometric and herbal decorations of the examined carpets. Motifs with the meaning of abundance used in carpet weaving; dragon, dragon-phoenix, ram horn, snake, fish, hand, hook and look, tree of life, abundance, elibelinde, wheat, pomegranate and star motifs. It has been determined that the motifs used were mainly woven in the 18th and 19th centuries. 159 different types of motifs, which have the meaning of abundance, were determined on the carpets examined, and their drawings were made in the Corel Draw program. The motifs selected during the design phase in the second part of the research were used as a source of inspiration and were used with the theme of abundance. With the aim of using the completed designs in the field of textile design, the dressing process of the designs on the textile surfaces was made in the Photoshop program. Selected designs are produced with label weaving and digital printing technique.

Benzer Tezler

  1. El dokuması halı tezgâhına inovatif yaklaşım

    An innovative approach to the hand wovencarpet looms

    İHSAN AKKUŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    El SanatlarıSüleyman Demirel Üniversitesi

    Geleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı

    PROF. DR. FİLİZ NURHAN ÖLMEZ

  2. Kırşehir ili el dokuması halılarındaki teknik, desen ve kompozisyon özelliklerinin incelenmesi

    An analysis of the characteristics of technique, pattern and composition in Kırşehir hand-knotted carpets

    PELİN VAHABOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    El SanatlarıGazi Üniversitesi

    El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FERİHA AKPINARLI

  3. Ağrı ili Doğubayazıt ilçesi el dokuması halı geleneği

    Ağrı city Doğubayazit county hand weaving carpet tradition

    HANİFE YARMACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    El SanatlarıGazi Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. FATMA NUR BAŞARAN

  4. Muğla ilinde el dokuması halıcılık ve üretilen halıların bazı teknolojik özellikleri üzerinde bir araştırma

    A Research on the handwoven carpet making and some technological properties of handwoven carpets produced in Muğla province

    SEMA ETİKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Ev EkonomisiAnkara Üniversitesi

    Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ARLI

  5. Uygun renk, ışık ve sürtünme haslığı değerlerine sahip bitkisel boyalar ile boyanmış ilmelik yün halı ipliklerinde en az kopma mukavemeti kaybına yönelik boyama yönteminin geliştirilmesi

    The development of dyeing method regarding the least breaking strength loss in woolen carpet yarns, dyed by natural dye with suitable color the fastnesses of light and abrassion values

    MERAL AKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    BotanikAnkara Üniversitesi

    Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEYNEP ERDOĞAN