Kırşehir ili el dokuması halılarındaki teknik, desen ve kompozisyon özelliklerinin incelenmesi
An analysis of the characteristics of technique, pattern and composition in Kırşehir hand-knotted carpets
- Tez No: 354688
- Danışmanlar: PROF. DR. FERİHA AKPINARLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Kırşehir ili, el dokuması halı, el sanatları, dokuma, tezgah, kompozisyon, Kırşehir, hand-knotted carpet, crafts, weaving, loom, composition
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 348
Özet
Bu araştırmanın amacı; Kırşehir ilinde var olan el dokuması halıları belgelemek ve özelliklerini ortaya koymaktır. Kırşehir il merkezinde özel arşivlerden, müzeden ve satış yerlerinden halılar belirlenmiş, Kırşehir il merkezi araştırma kapsamında ulaşılabilen eski ve yeni örneklerden oluşan 116 adet el dokuması halı örneklem olarak alınmıştır. Bu gruptaki halıların teknik, renk, desen, motif ve kompozisyon özelliklerinin en iyi şekilde belirlenmesi için birçok açıdan fotoğrafları çekilerek kaydedilmiştir. Bu doğrultuda örneklem grubundan elde edilen yargısal bilgilerin düzenli kayıt altına alınması için halı bilgi formu geliştirilmiştir. Yöre halılarının özelliklerine ait genel bir değerlendirilme yapılabilmesi için, tablolar elde edilmiş, frekans analizleri yapılmış ve ilgili bölümde verilmiştir. Kırşehir ilinde el dokuması halı üretiminin yapılmadığı tespit edilmiştir. İncelenen eski örneklerde 1910-1950 yılları arasında ıstar tezgâhlarında, atkısı, çözgüsü ve ilme iplikleri yün olarak üretilmiştir. Son dönem örnekler germe tip tezgahlar da üretilmiş, çözgüsü pamuk, atkı ve ilmesi ise yün olarak dokunmuştur. Halılar genellikle 5mm hav yüksekliğinde, 27x33 orta kalitede dokunmuştur. Kullanım alanlarına göre farklı ende ve boyda dokuma yapılmış, namazlık, minder, yastık ve seccade tipi ürün çeşitlerini tercih edilmiş, minder ve yastıklar madalyonlu, namazlık ve seccade halıları ise mihraplı kompozisyonlu şeklinde dokunmuştur. Zemin renklerinde genellikle kırmızı, zemin deseninde ve bordürde kahverengi ve tonları kullanılmıştır. Bu halılarda, geometrik, bitkisel, sembolik ve nesneli bezemeler yoğun olarak kullanılmıştır. Yöreye ait olarak köşelerini süsleyen bitkisel bezemelerden salkım söğüt motifi, sembolik bezemelerden top motifleri, müftü topu, ayna, arapeli, havabaşı, gelinağlatan, ev, bahçe ve elma motifleri, özellikle Mucur halı yastığında görülen el, ayak motifleri, figürlü bezemelerden ejder ve sinek motifleri kullanılmıştır. Örneklem olarak alınan halıların eski örnekler ile günümüze yaklaşan örnekleri arasında yozlaşma tespit edilmemiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to document the hand-knotted carpets in Kırşehir and to present their characteristics. Carpets were detected from special archives, the museum and carpet sellers and 116 old and new hand-knotted carpets which were found within the context of the research made in the city center of Kırşehir were taken as the sample. The carpets in this group were photographed from many different angles and recorded so that their technique, color, motif and composition characteristics could be determined in the best way. Accordingly, a carpet information form was developed to record the judgmental information from the sample group regularly. For a general evaluation of the characteristics of the carpets of the region; tables were formed, frequency analysis was performed and they were presented in the relevant section. It has been found out that hand-knotted carpets are not produced in Kırşehir. The old samples which were analyzed were knotted between the years 1910-1950 on ıstar and their woofs, warps and pile yarn were woven from wool. Recent samples were knotted on vertical looms and their wraps were woven from cotton while their woofs and piles were woven from wool. Carpets were generally woven of 5mm pile height, 27 x33 medium quality. They were woven in different widths and lengths depending on their area of use; prayer rugs, cushion and pillow types were preferred; cushions and pillows were woven with patterns of medallion and prayer rugs were woven with patterns of mehrab. Red was generally used for background color while brown and its shades were used for patterns and borders. Geometrical, plantal, symbolic patterns and patterns depicting objects were intensively used in these carpets. For plantal patterns decorating the corners of the carpet, weeping willow motif was used; for symbolic decorations, ball motifs, müftü topu, mirror, arapeli, havabaşı, gelinağlatan, house, garden and apple motifs were used; especially Mucur carpet pillows used hand and foot motifs and dragon and fly motifs. No deterioration was found between the old examples and more recent examples of the carpets taken as samples.
Benzer Tezler
- Geleneksel keçe uygulayımı ile özgün hediyelik ve turistik eşya tasarımları
Unique gift and touristic goods desins with traditional felt application
TUĞBA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
El SanatlarıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SEMA ETİKAN
- Kırşehir ili Mucur ilçesi halk kültüründe yer alan geleneksel eşya
Kirsehir province Mucur district in folk culture located in the traditional ware
SERPİL SEYİTGAZİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. FİLİZ NURHAN ÖLMEZ
- Kırşehir ili Kaman ilçesinde beş şişle örülen yün çoraplar
Wool socks knitted with five bottles in Kırşehir province Kaman district
ZELİHA PİRİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HORİYE ÇIRAKOĞLU
- Kırşehir ili'nde geçmişten bugüne çeyiz geleneği
Dowry tradition of Kirşehir from the past to the presedent
FERDA TUFAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıSelçuk ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAN SEMEN ERSÖZ UZAR
- Kırşehir ili oniks taşı işlemeciliği üzerine bir araştırma
A study on the industry of onyx stone in Kırsehir
SEVİM SEÇKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
El SanatlarıGazi ÜniversitesiDekoratif Ürünler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELDA ÖZDEMİR