Yeniden kullanılan endüstri tesislerinde yeni işlev ile yapı alt sistemlerinde görülen müdahaleler arasındaki ilişkinin Türkiye'deki örnekler üzerinden incelenmesi
Examining the relationship between new function in reused industrial facilities and interventions in building sub-systems on the case of Turkey
- Tez No: 682090
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FETHİYE ECEM EDİS
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 259
Özet
18. yüzyılda İngiltere'de sanayi ve teknoloji alanında yaşanan gelişmeler; sosyal, ekonomik, mimari ve kültürel alanlarda birçok değişime neden olmuştur. Endüstri Devrimi olarak adlandırılan bu önemli gelişmelerle birlikte; el ve insan gücüyle yapılan üretimin yerini makineler almaya başlamıştır. Böylece değişen ve gelişen üretim teknolojisi ve üretim hacmi nedeniyle mevcut üretim tesisleri yetersiz hale gelmiş ve yenileri inşa edilmiştir. Özellikle 1950'lerde Endüstri Devrimi'ne benzer şekilde, teknoloji alanında görülen ilerleme nedeniyle mevcut endüstri tesislerinin birçoğu âtıl hale gelmiştir. Endüstri tesisleri, dönemlerine ait barındırdıkları üretim ve yapım teknolojisi, mimari, ekonomik, sosyal ve kültürel hayata dair bilgi birikimi nedeniyle korunmalı ve gelecek nesillere aktarılmalıdır. Endüstri mirası kapsamında değerlendirilen bu tesislerin yeniden kullanımı; sürekli kullanım ve bakımının sağlanması ile içerdiği bilgi birikiminin muhafaza edilmesi ve gelecek nesillere aktarılabilmesi için uygun bir yöntem olarak görülmektedir. Yeniden kullanım çalışmaları sırasında, özellikle tarihi yapılarda yapının özgün halinin korunması ve yapılan müdahalelerin geri alınabilir olması önem taşımaktadır. Bu sebeple yeni bir yapı inşa etmekten farklı olarak; yeniden kullanım sürecinde hem korunması gereken yapı hem de yeni işlevin gereksinimleri söz konusudur. Diğer bir deyişle yeniden kullanım sürecinde; mevcut yapı, yeni işlev, yeni işlevin gerektireceği müdahaleler, hasar durumu, zaman, bütçe vb. birçok değişken yer almaktadır ve bunlardan kaynaklı karar verme sürecinde çeşitli belirsizlik ve riskler yer almaktadır. Tüm bu değişkenler nedeniyle her projenin kendine özgü bir süreci olsa da benzer işlevlere gerçekleşen dönüşümlerde benzer müdahalelerin uygulandığı bilinmektedir. Diğer bir deyişle mevcut örnekleri, tasarımcıya yol gösterecek sistematik bir düzen içerisine getirerek, bahsedilen belirsizlik ve risk unsurlarını minimum seviyeye indirmek ve karar verme sürecine destek olmak mümkündür. Ancak mevcut örneklerin bir arada yer aldığı bir yol haritası eksikliği söz konusudur. Çalışma kapsamında, karar verme sürecinde yer alan belirsizlik ve risk unsurlarını minimum seviyeye indirmek amacıyla; yeniden kullanım çalışmaları sırasında seçilen işlev ile yapı alt sistemlerinde uygulanan müdahalelerin ilişkisi sorgulanarak, tasarımcıya yol gösterebilecek bir veri tabanı oluşturulması hedeflenmiştir. Bu kapsamda; yazın taraması, uygulama çalışması ve bu çalışmadan elde edilen bulguların değerlendirilmesi ana adımlarından oluşan tez çalışması, yedi bölüm altında açıklanmıştır. İlk bölümde, çalışmanın amaç ve kapsamı ile kullanılan yöntem ve tez çalışmasının planı anlatılmıştır. Kısaca, çalışmanın kapsamı, Türkiye'deki gıda ve dokuma üretim ile maden işleme iş kollarından; kültür merkezi, müze ve eğitim işlevine uyarlanan tesisler olarak belirlenmiştir. Yöntem olarak literatür taramasının yanında, belirlenecek tesislere ait yazılı kaynaklar, projeler ve yerinde yapılan gözlemlerden elde edilen bilgilerin analizi ve değerlendirmesine dayanan bir uygulama çalışması gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. İkinci bölümde, Endüstri Devrimi ve devamında Avrupa'da görülen teknolojik gelişmeler ile bu gelişmelerin yapı ve yapım teknolojisine etkileri incelenmiştir. Endüstri Devrimi ile birlikte görülen gelişmelerin Türkiye'ye etkileri ise Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri üzerinden ayrı ayrı ele alınmıştır. Her iki dönemde de gerçekleştirilen endüstrileşme çabaları, dönemin genel siyasi, ekonomik ve toplumsal yapısıyla birlikte ele alınmıştır. Yazın çalışmasına paralel olarak 15. yüzyıldan 1980 yılına kadar Türkiye sınırları içinde inşa edilmiş olan endüstri tesisleri listelenmiş ve yazın çalışmasından elde edilen bilgiler ışığında incelenmiştir. Üçüncü bölümde, öncelikle tarihi yapı kavramı ve bu yapılarda görülen hasar, uygulanan koruma teknikleri ve tarihi yapıların yeniden kullanımı incelenmiştir. Daha sonra koruma kavramı endüstri tesisleri özelinde ele alınmış ve endüstri mirası, endüstri arkeolojisi ve endüstri mirasının yeniden kullanımına değinilmiştir. Yeniden kullanım süreci daha detaylı olarak ayrıca ele alınmış ve farklı araştırmacıların sürece dair önerdikleri karar verme, tasarım, uygulama ve mevcut örnekleri inceleme yaklaşımlarına yer verilmiştir. Son olarak önceki bölümde oluşturulan Türkiye'deki endüstri tesisleri araştırmasından, yeniden kullanılanlar ele alınmış ve yazın çalışmasından elde edilen bilgiler ışığında incelenmiştir. Dördüncü bölümde, endüstri tesislerinde seçilen işlev ile yapı alt sistemleri arasındaki ilişkiyi incelemek ve değerlendirmek amacıyla; yazın çalışmasından elde edilen bilgiler ışığında geliştirilen 'yeniden kullanım değerlendirme yaklaşımı' ele alınmıştır. Yazın araştırması doğrultusunda oluşturulan ve yapılan örnek çalışma sonucunda rafine edilen değerlendirme yaklaşımının adımları; yapıların bilgilerinin yer aldığı künyeler, hasar tespit puanlama sistemi ile yapı, eleman ve bileşen ölçeğindeki müdahale seçim kartları ile birlikte anlatılmıştır. Daha sonra, yeniden kullanım sürecinde tasarımcıların karar verme sürecini kolaylaştırmak amacıyla değerlendirme yaklaşımı sonucunda geliştirilen karar destek veri tabanının olası kullanımlarına değinilmiştir. Beşinci bölümde, geliştirilen değerlendirme yaklaşımı yardımıyla örnek bir çalışma yapılmıştır. Bu kapsamda ikinci bölümde oluşturulan Türkiye'deki yeniden kullanılan endüstri tesisleri listesinden, en sık görülen üretim iş kolu ve yeni işlevlerden olan; dokuma ve gıda üretim ile maden işleme iş kollarından, kültür merkezi, müze ve eğitim işlevlerine uyarlanan 22 adet tesisin, 96 adet bloğu ele alınmıştır. Kesinleştirilen künyeler yardımıyla yapıların mevcut durumlarına ilişkin genel bilgiler ve seçim kartları yardımıyla yapılan müdahalelerin analizleri sonucunda elde edilen bilgiler verilmiştir. Daha sonra; yapıların mevcut durumlarına ilişkin bilgiler, hasar tespit puanlama sistemi yardımıyla tespit edilen hasar boyutları ile yapı, eleman ve bileşen ölçeğinde yapılan müdahalelerin analizleri sonucunda elde edilen bilgiler değerlendirilerek istatistiksel verilere dönüştürülmüştür. Altıncı bölümde, önerilen yeniden kullanım değerlendirme yaklaşımı ve karar destek veri tabanının, yeniden kullanım süreci içindeki kullanılabilirliği tartışılmıştır. Daha sonra yapılan örnek çalışmadan elde edilen bulgular değerlendirilmiş ve farklı araştırmacıların elde ettiği sonuçlarla karşılaştırılmıştır. Son olarak ileride yapılabilecek olası çalışmalar ve önerilen değerlendirme yaklaşımı ile karar destek veri tabanının geliştirilmesi gereken noktalarına değinilmiştir. Yedinci bölümde ise yazın araştırması, geliştirilen değerlendirme yaklaşımı ve bu yaklaşım ile yapılan örnek çalışmanın süreci ile elde edilen verilerin genel bir değerlendirmesi yapılmıştır. Türkiye'deki yeniden kullanılan endüstri tesisleri üzerine; geliştirilen 'yeniden kullanım değerlendirme yaklaşımı' ile yapılan örnek çalışma doğrultusunda elde edilen bulgular kısaca aşağıdaki gibidir; • Yeniden kullanım sırasında uygulanan müdahale miktarını, seçilen yeni işlevin yanı sıra; yapının mevcut durumu, hasar boyutu, taşıyıcı sistem türü, tescil durumu vb. özelliklerin de etkilediği görülmüştür. • Yapı ölçeğinde müdahale stratejilerinden; öncelikle mevcut yapının değerlendirilmesi, daha sonra ek alana ihtiyaç duyulduğunda ise yapıyla ilişkili ya da bağımsız ek yapılması durumlarının tercih edildiği görülmüştür. • Eleman ölçeğinde, yeni işlevin gereksinimlerini karşılamak amacıyla genellikle ekleme müdahalelerinin tercih edildiği; en çok iç bölme duvarlar, düşey iskelet sistem elemanları ve sirkülasyon sistemlerinde değişim yapıldığı tespit edilmiştir. • Bileşen ölçeğinde yapılan müdahalelerin ise seçilen yeni işlevden bağımsız olarak; yapının hasar boyutu ile ilgili olduğu gözlemlenmiştir. • Kültür merkezi işlevine uyarlanan tesislerde kullanım alanını artırmak amacıyla yapıyla ilişkili ek yapıldığı; müze işlevine uyarlananlarda ise aynı amaç doğrultusunda asma kat eklendiği görülmüştür. Eğitim işlevine uyarlanan tesislerde; işlev altında yer alan akademisyon odaları ve sınıflar gibi görece daha küçük alanları oluşturmak amacıyla mekânsal bölümlenmelerin yapıldığı ve gün ışığından yararlanmak için cephelerde düzenlemeler yapıldığı görülmüştür. Sonuç olarak, en yüksek müdahale miktarının; eğitim işlevine, daha sonra kültür merkezine, son olarak ise müzeye uyarlanan tesislerde olduğu belirlenmiştir. Kısaca, yapılan örnek çalışma sonucunda; yeniden kullanım sırasında uygulanan müdahalelerin seçilen işleve bağlı olarak değişebildiği gözlemlenmiştir. Bu kapsamda geliştirilen değerlendirme yaklaşımı ve karar destek veri tabanının çalışmanın ana amacını karşıladığı söylenebilir. Ancak daha doğru sonuçlar elde edebilmek için incelenen örneklerin sayısının arttırılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bunun yanında; geliştirilen değerlendirme yaklaşımı sadece endüstri tesisleri için değil, diğer bina türleri için de kullanılabilir niteliktedir. Ancak bu durumda bazı sınıflama ve seçim kartlarının geliştirilmesi ve değiştirilmesi gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Özet (Çeviri)
In the 18th century, developments in industry and technology in England, caused many changes in social, economic, architectural and cultural fields. With these developments which are called the Industrial Revolution, machines have been replaced the production made by hand and manpower. Due to changes and developments in the production technology and capacity, existing production facilities became insufficient and new ones were constructed. Especially in the 1950s, many of the existing facilities have became idle because of the second breakpoint in the field of technology similar to the Industrial Revolution. Industrial facilities which became idle but historcially important since reflecting their periods' production and construction technology, economic, social and cultural life, should be preserved and passed to the future generations. The reuse of the industrial facilities, which are considered within the industrial heritage is seen as a suitable method to ensure continuous use and maintenance, and to preserve and transfer their knowledge about production process and periods to the future. During the reuse process of the historical building, it is important to preserve the original state and make reversible interventions. For this reason, unlike construction of a new building, both the existing building which should be preserved, and requirements of the new function have to be considered. In other words, in the reuse process; there are different parameters such as, existing building, new function, interventions required by new function, damage level, time, budget, etc. Due to these parameters, there are various risks and uncertainties in the decision process of new function and interventions. Although each reuse project has its own unique process due to these different parameters, it is also observed that similar interventions can be done in the case of adaptation to the same function. In other words, it is possible to minimize the aforementioned risks and uncertainties and accelerate the decision-making process by examining existing examples. However, there is a lack of road map that includes existing reused examples into a systematic order. Within the scope of the study, it was aimed to create a database that can guide the architect by examining the relationship between the new function and interventions in the existing reused buildings in order to minimize the risks and uncertainties in the reuse process. In this context, the thesis study consisted of literature review, sample study and the assessment of the findings obtained from the study, as the main research stages, and the thesis consists of seven chapters. In the first chapter, the aim, scope, method, and the plan of the thesis study were explained. In summary, since it was found appropriate to examine similar original and new functions, the scope of the study was determined as the facilities adapted from food and textile production, and mine processing to cultural center, museum and education. In addition to the literature review, performing on application study and evaluation of its findings were decided. In the second chapter, the Industrial Revolution and technological developments, and aftermath effects of these developments on building and construction were examined through industrial facilities. The effects of the Industrial Revolution on Turkey were discussed in two parts as Ottoman and Republic periods. The industrialization efforts carried out during both periods were discussed together with the general political, economic and social structure of the periods. Parallel to the literature study, industrial facilities which were constructed within the current borders of Turkey from the 15th century as the beginning of the industrialization in Ottoman period to 1980 were listed and examined in the light of the information gathered through literature review. In this list of industrial facilities in Turkey, there are information about construction year, location, production field and current status of 643 industrial facilities. When industrial facilities were evaluated according to their current situation, 35% of them still exist, 47% of them nonexistent, and no clear information is not available on 18%. Among the existing facilities, 22% of them continue their original function, 4% of them were abandened and 9% of them were reused with different functions. In the third chapter, first off all, literature review about historical buildings and conservation terms were given. Damages in the historical buildings, conservation techniques applied in line with damages, and especially reuse of the historical buildings were then examined. After that, the conservation concept was discussed in terms of industrial facilities. In this context, the information in literature, regulations and principles about industrial archaeology, industrial heritage and reuse of industrial facilities were mentioned. The reuse process was then explained considering the different perspectives such as decision-making, design, construction, and analysis approaches suggested by different researchers. Finally, the reused industrial facilities in Turkey listed in the previous stage were discussed and examined in more detail in the light of information gathered by literature review. Information on 55 reused industrial facilities, including their name, production field and construction year about condition before reuse, new name and function, reuse year, team/architectural office/institution involved in reuse process were given in this list of the reused industrial facilities in Turkey. When the reused industrial facilities were evaluated according to their original production field and new function, it is seen that food and textile production, and mine processing facilities were mostly reused and cultural center, museum, and education functions were generally preferred for the new function. In the fourth chapter, the proposed 'evaluation approach of reused buildings' was explained which was developed in order to examine the relationship between new functions and interventions in building sub-systems. The stages of the evaluation approach, which was developed initially considering the outputs of the literature research and refined as a result of sample study, were exampled together with the building record cards about facilities, damage level rating system and intervention selection cards in the scale of building, element and component. After that, the decision support database created as a result of the evaluation study and its possible uses were explained. The proposed evaluation method consists of three stages; (i) collection of information about buildings to be examined, (ii) analysis of interventions that were made to adapt the building to new function, and (iii) evaluation of the findings. In the first stage general information about the building covering time period before and during its reuse process should be collected and enregistered into building record card of the building. Additionally, damage level should be determined to use in the evaluations. In the second stage, the interventions at the scale of building, element and component should be determined by means of intervention selection cards and enregistered into building record card of the building. In order to be used in the evaluation stage, magnitudes of the interventions should be calculated for each element (i.e. masonry structural wall, vertical skeletal structural member, wall opening, floor, roof, non-loadbearing external wall, circulation and non-structural internal wall systems). In the third stage, the information obtained in the first two stages should be evaluated within themselves and with each other to create statistical data. The data which was obtained as a result of using the proposed 'evaluation approach' on the selected industrial facilities, is converted into a database in order to facilitate the decision-making process of the designers during reuse. The database consists of three parts as; building record cards, statistical data and a decision-support tool that includes most of the information from evaluation process and offers the possibility of filtering. There are two possible usage options of the database as; assessment of the options for selection of new function for specific building and assessment of the intervention for specific function. For both, the decision-support tool needs to be filtered according to criteria such as new function, construction year, structural system, etc. Function or intervention decisions can be made by examining the building record cards and statistical data for selected examples from the decision-support tool. In the fifth chapter, the sample study that has been made by using the proposed 'evaluation approach of reused buildings' is explained. In this context, from the list of reused industrial facilities in Turkey that is given in the second chapter, 96 blocks of 22 facilities that were adapted from food and textile production, and mine processing to cultural center, museum and education were selected, considering their commonality to increase the number of examples. With the refined building record cards, damage level rating system and selection cards, general information about the current situation of the facilities was given, and the interventions that are made to adapt facilities to their new function were analyzed. Interventions in building, element and component scale were also given in the building record card for each facility. The statistical data obtained through the assessment of all information and analyses is provided in this chapter as well. In the sixth chapter, the proposed 'evaluation approach of reused buildings' and the usability of the decision support database in the reuse process were discussed. Then the findings obtained from sample study were evaluated and compared with the studies of different researchers. Finally, the possible future studies, and the points that need to be developed in the proposed approach and database were mentioned. In the seventh chapter, the general results and conclusion of the research study is given, which are shortly as follows; • The example study on industrial facilities in Turkey showed that in addition to the selected function, damage level, registration status and type of the structural system also affect the magnitude of interventions. • In the building scale, it was seen that firstly the existing structures were reused and only when an additional space is needed, attached/detached additional buildings are constructed. • In the element scale, it has been observed that generally addition type of interventions was made in the investigated buildings, and changes were made mostly in internal partition walls, vertical skeletal structural members and circulation systems. • Component scale interventions observed to be mostly related with the damage level of the facility independent from the new function. • In cultural centers, it was observed that generally attached additional buildings were constructed to increase the usage area, while mezzanine floors were added in the museum function for the same reason. In the education function, addition of spatial partitions to organize the academic staffs' rooms and classrooms, and addition of wall openings to get daylight were observed to be too common. As a result, the highest magnitude of intervention was determined to be in education function, followed by cultural center and museum functions, respectively. However, it was also concluded that the number of sample industrial facilities should be increased in order to obtain more accurate results. In summary, the data obtained as a result of the sample study made by the proposed 'evaluation approach of reused buildings', showed that the interventions can be changed depending on the selected new function. Considering this, it can be said that the proposed 'evaluation approach of reused buildings' and developed 'decision-support database' provide the main purpose of the study. The developed evaluation approach can be used not only for industrial facilities but also for other types of buildings. However, in this case, some of the classifications and selection cards should be improved or changed with further studies. Additionally, further studies can be done to integrate this evaluation approach and resulting database into 'Building Information Modelling (BIM)' software as a module to examine other parameters such as time, budget, material, etc. in the reuse process beside the magnitude of interventions.
Benzer Tezler
- SLAB ısıtma fırınlarında enerji verimliliğine yönelik uyarlamalı ve model öngörülü kontrol
Adaptive nonlinear model predictive control for energy efficiency in SLAB reheating furnaces
DENİZ KAVAK
Doktora
Türkçe
2024
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiKontrol ve Otomasyon Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAPRAK YALÇIN
- Üretim sistemlerinde çekme tipi esaslı iç lojistik sistemi tasarımına yönelik bütünleşik bir metodoloji önerisi: Beyaz eşya sektöründe bir uygulama
An integrated methodology proposal for towing type based internal logistics system design: An application in the household appliances sector
TUBA TOPUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMRE ÇEVİKCAN
- Kıyılarda yer alan eski endüstri alanlarının değerlendirilmesi: Paşabahçe cam fabrikası için yeniden kullanım önerisi
Benefitting former industrial places in coastal areas: A reuse suggestion for Paşabahçe glass factory
AHMET GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Tersane yerleşimi optimizasyonu ve simülasyonu
Shipyard layout optimization and simulation
SALİM TAMER
Doktora
Türkçe
2023
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiGemi İnşaatı ve Gemi Makineleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BARIŞ BARLAS
- Paşalimanı (Aloni) adası şaraphane yapıları için koruma ve yeniden kullanım önerileri
Conservation and reuse proposals for Pasalimani (Aloni) island winery buildings
TUĞÇE CANER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UMUT ALMAÇ