Klâsik Türk şiirinde zâhirî ve bâtınî mitoslar
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 682202
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FETTAH KUZU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 632
Özet
Mitoloji en genel tanımıyla, ilk insanın yaratılış ve nesnelerin kökenini bilme arzusundan teşekkül etmiştir. İnanma ve ritüellerle yayılma alanı bulan mitoslar, girdikleri her kültürde o kültürün kendine has elbiselerini kuşanmaktadır. Bu bağlamıyla özellikle sanat eserindeki mitik örüntüler, sanatçının kendi kültürünün arketiplerine göre şekillenmektedir. Dolayısıyla Osmanlı coğrafyasında yaşayan, geniş bir kültür alt yapısına sahip şair de eserinde etkileşime girdiği kültürlerden almış olduğu motifleri kullanırken kendisine bigâne olmayan, kendi kültürel kodlarında taşıdığı motiflere yakın olan mitos ve motifleri tercih etmiştir. Bu çalışmada Sümer, Babil, Mezopotamya, Mısır, Hint, Yunan, Çin, Pers, Arap ve Türk mitolojilerinin mukayesesi yapılmış, tespit edilen müşterek motiflerin klasik Türk şiirindeki kullanımı ortaya konmuştur. Mitolojinin, nesnelerin kökenini bilme arzusu neticesinde teşekkül etmiş olması, anlatılardaki müşterekliği de kaçınılmaz kılmıştır. Hangi kültürde, hangi coğrafyada olursa olsun kişinin kendisine ve etrafında olup bitene karşı duyduğu merak, müşterek anlatı ve ritlerin teşekkül etmesine zemin hazırlamıştır. Hamasi –kadim- dönemdeki kahramanlıklarla övünüp, millî bilinci taze tutma güdüsü de mitolojik şahsiyetlerin isminin yaşatılmasını sağlamıştır. Klasik Türk şairinin mitolojik malzemeyi -büyük ölçüde- genelde Pers mitolojisinden özelde Şehnâme'den aldığı doğrudur. Ancak motiflerin müşterekliği incelendiğinde Şehnâme kahramanlarının yalnızca isimlerinin özgün ve millî kaldığı, hayatları etrafında teşekkül etmiş anlatıların diğer milletlerin mitolojileriyle müşterek bir yapıda oldukları görülecektir. Bu çalışmada bir nebze de olsa ortaya konmaya çalışılan bu husustur. Ezcümle klasik Türk şairinin mitolojik malzemesi kendi kültürel kodlarından gelen motiflerin şekillendirdiği, müşterek bir mitolojiden beslenmektedir. Bu çalışmada mitolojik anlatı veyahut şahsiyetlerin mukayeseli incelemesinden sonra referans olarak verilen beyitlerde, mitik hadise ya da şahsın ismen geçmesiyle yetinilmemiş, birebir mitik anlatı veya riti ihtiva eden beyitler tespit edilmeye çalışılmıştır. Ana metin içerisinde söylenenleri destekleyen beyitler ışığında klasik Türk şairinin mitolojik dünyası ortaya konmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Mythology, in its most general definition, consisted of the first human's desire to know the origin of creation and objects. Mythos, which spread through belief and rituals, wear the unique clothes of that culture in every culture they enter. In this context, especially the mythical patterns in the work of art are shaped according to the archetypes of the artist's own culture. Therefore, the poet, who lived in the Ottoman geography and had a wide cultural background, used motifs from the cultures he interacted with in his work, and preferred myths and motifs that were close to the motifs he carried in his own cultural codes. In this study, the comparison of Sumerian, Babylonian, Mesopotamian, Egyptian, Indian, Greek, Chinese, Persian, Arab and Turkish mythologies was made, and the use of common motifs in classical Turkish poetry was revealed. The fact that mythology was formed as a result of the desire to know the origin of the objects made the commonality in the narratives inevitable. No matter what culture or geography one is in, his curiosity about himself and what is going on around him has prepared the ground for the formation of common narratives and rites. The motive of keeping the national consciousness fresh by boasting about the heroism of the Hamasi –ancient- period also enabled the names of mythological figures to be kept alive. It is true that the classical Turkish poet took the mythological material - to a large extent - from Persian mythology in general and from Shahnameh in particular. However, when the commonality of motifs is examined, it will be seen that only the names of the Shahnameh heroes remain original and national, and the narratives formed around their lives have a common structure with the mythologies of other nations. This is the point that is tried to be revealed in this study, albeit to some extent. In short, the mythological material of the classical Turkish poet is fed from a common mythology shaped by motifs from their own cultural codes. In this study, after the comparative analysis of mythological narratives or personalities, couplets containing a mythical narrative or rite, which are not content with the mention of a mythical event or person by name, were tried to be determined in the couplets given as reference. In the light of the couplets that support what is said in the main text, the mythological world of the classical Turkish poet has been tried to be revealed.
Benzer Tezler
- Hâkânî Mehmet Bey Dîvânı'nda din ve tasavvuf
Religion and sufism in the Dîvân of Hâkânî Mehmet Bey
DİLEK YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULMECİT İSLAMOĞLU
- Divan şiirinde rind ve zahid portresi: Ahmet Paşa, Fuzuli, Baki, Nef'i, Nedim, Şeyh Galip Divanlarında
Rind and zahid within classic poetry
ÖZGÜR ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. FERİDUN GÜVEN
- 15. yüzyıl klasik Türk şiirinde ah kavramı
15th century classical Turkish poetry ah propositions
FATIMA ZEYNEP TAŞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKütahya Dumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATİLLA BATUR
- Klasik Türk şiirinde ev eşyaları
Household items in classical Turkish poetry
LEVENT SARIÇOBAN
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İÇLİ
- Klasik Türk şiirinde zâhid algısı üzerine eleştirel bir bakış
A critical outlook on the perception of ascetic in classical Turkish poetry
GAMZE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA BATUR