İran'ın dini jeopolitiği
Religious geopolitics of İran
- Tez No: 684767
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ KATMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Uluslararası İlişkiler, Political Science, International Relations
- Anahtar Kelimeler: Ahmedinecad, Dini Jeopolitik, Jeopolitik, Hamaney, Humeyni, İran Devrimi, 1979 İslam Devrimi, Rejim İhracı, Rafsancani, Şiilik, Ahmedinecad, Export of Revolution, Geopolitics, Hamaney, Humeyni, Iranian Revolution, Islamic Revolution of 1979, Rafsancani, Religious Geopolitics, Shi'ism
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler ve İstihbarat İncelemeleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Bu çalışmada Ortadoğu'nun dini jeopolitiğinde kendine has ve oldukça önemli bir yeri olan İran'ın dış politikası, dini jeopolitik perspektifinde incelenecektir. Bunun için öncelikle jeopolitik kavramı ve jeopolitik teoriler incelenerek dinin ve inanç sistemlerinin jeopolitik üzerindeki etkileri ele alınacaktır. Vaka olarak İran İslam Cumhuriyeti seçilerek dini jeopolitik incelenecektir. Kavramsal ve teorik çerçevede jeopolitik ele alındıktan sonra tarihsel çerçevede Kaçar Hanlığı ve Şah Rıza Pehlevi Dönemi genel olarak incelenmiştir. İran dış politikasına etki eden unsurların ele alınmasından sonra ise 1979 Devrimi ile başlayan süreçte Şii İslam anlayışının İran İslam Cumhuriyeti'nin dış politikasına etkileri, Humeyni dönemi ayrı bir başlıkta incelenmiş olmakla beraber diğer kısımlar cumhurbaşkanlarının görevde oldukları dönemler baz alınarak incelenmiştir. Devrim sonrası İran'ın dış politikasına;“Batı karşıtlığı”,“rejim güvenliği”ve“rejim ihracı”kavramları etki etmiştir. İran'ın özellikle devrim ihracı gayreti Müslüman ülkelerde tedirginliğe sebep olmuş ve bu durum İran'ı İslam ülkelerinden uzaklaştırarak yalnızlaştırmıştır. ABD ise bölge ülkelerindeki nüfusunu İran korkusunu canlı tutarak arttırmıştır. Humeyni döneminde uluslararası arenada yalnızlığa itilen İran, bu durumun sıkıntılarını Irak savaşında ziyadesiyle hissetmiştir. Humeyni'nin ölümünden sonra Rafsancani ve Hatemi dönemlerinde dışa açılma konularında İran'ın daha istekli olduğu söylenebilir. Hatta Hatemi döneminde Humeyniciliğin bitmeye başladığı dahi konuşulmuştur. Ancak Ahmedinecad dönemi ile bu algı, rejimin hala aynı sertlikte devam ettiğini göstermiştir. Devrimden sonra İran, Şiiliğin devlet dini olduğu ve devletin Şii İslami ilkelere göre yönetileceği cumhuriyet rejimli bir ülke haline gelmiştir. Humeyni dönemindeki yönetim, dış politika hedeflerini İslamcılık üzerine kurduğunu açık şekilde ifade etmiştir. Dini jeopolitiğin hem itikat ve zihniyet (yani manevi), hem de strateji (yani maddi) boyutları bulunmaktadır. Dolayısıyla, dini inanç ve tasavvurların uluslararası ilişkilerde önem kazanması halinde küresel siyasette dini jeopolitiğin konumu ve oynadığı rol de önem kazanacaktır. Ortadoğu'da din; kişilerin, devletlerin, toplumların davranışlarında oldukça etkili bir unsur olarak ülkelerin dış siyasetlerini etkilemektedir. İran özelinde ise Şii mezhebi ve İslam dini İran millet ve devlet kimliklerini teşkil eden unsurlardandır. Bu açıdan bakıldığında mezhep ve din İran'ın küresel, bölgesel ve ulusal siyasetinde İran'a temsil gücü ve meşruiyet kazandırmaktadır denilebilir.
Özet (Çeviri)
In this study, foreign policy of Iran, which is unique and significant element of religious geopolitics in the Middle East, will be evalutaed in terms of religious geopolitics. In order to do that, first, concept of geopolitics and geopolitical theories will be explained and the impact of religion and belief systems on geopolitics will be evaluated. Religious geopolitics will be analysed in the case of Islamic Republic of Iran. After conceptual and theoretical framework on geopolitics, Qajar Dynasty and Shah Reza Pehlevi period will be evaluated in the historical framework. Following the discussion on the factors on Iranian foreign policy, the impacts of Shia Islam on the foreign policy of the Islamic Republic of Iran began with the 1979 Revolution will be analysed in terms of periods of Presidents. Devrim sonrası İran'ın dış politikasına;“Western hostility”,“security of the regime”and“export of the regime”have impacts on Iranian foreign policy after revolution. Especially the efforts of export of the regime has restlessness in the Musim countries and has distanced and alienated Iran from Islamic countries. On the other hand, The United States of America (USA) has increased its influence on the regional countries via keeping fear of Iran. Being alienated in international arena during Humeyni period, Iran has felt such problems in Iraq War excessively. After the death of Humeyni, in the periods of Rafsancani and Hatemi, it can be argued that Iran is more willing on foreign expansion. Moreover during Hatemi period, it is even argued that Humeynism is almost over. But during Ahmedinecad period, such perception reflects that regime keeps with the same strictness. Iran after revolution has become a country where Shia is state religion and state is ruled by Shia Islam rules under republic regime. During Humeyni period, governance has announced openly that foreign policy goals have neen oriented on Islamism. Religious geopolitics have both theology and mentality (non-material) and strategic (material) aspects. Thus, if religious and belief and visions becomes more important in international relations, the place and role of religious geopolitics in global politics will also be more important. Religion in the Middle East influences the foreign policies of the states as a very important element on the behaviours of individuals, states, societies. In the case of Iran, Shia sect and Islam as religion are founding elements of Iranian national and state identities. In this perspective, it can be argued that sect and religion gives representative power and legitimcy to Iran in the global, regional and national politics of Iran.
Benzer Tezler
- Şii jeopolitiği ve İran dış politikası
Shiite geopolitics and Iran foreign policy
MEHMET BORA SANYÜREK
Doktora
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN ATEŞ EKŞİ
- Beşeri coğrafya açısından Suriye ve Yemen'deki iç savaşlarda İran'ın rolü
The role of Iran in the civil war of Syria and Yemen in terms of antropogeography
BEHÇET TİRYAKİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiOrtadoğu Coğrafyası ve Jeopolitiği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL KURT
- İran'ın jeopolitik doktrini ve İslam dünyasındaki etkisi
Iranian geopolitical doctrine and its impact on the Islamic world
FIRAS MOHAMMED AHMED ELIAS
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET SEYFETTİN EROL
- İran'ın dış politikasında Şii mezhep faktörünün etkisi ve kullanımı: Jeopolitik bir değerlendirme
The effect and use of Shia sect factor in Iran's foreign policy: A geopolitical evaluation
SEYEDMOHAMMAD SEYEDI ASL
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ŞAHİN
- Türkiye'nin güvenlik algılamaları açısından 1979 İslam Devrimi sonrası İran dış politikası
Iran?s foreign policy in Post-1979 Revolution on the perspective of Turkey?s security perceptions
MEHMET AKİF KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerPolis AkademisiUluslararası Güvenlik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İDRİS BAL