İran dış politikası ve Şii jeopolitiği: İran'ın Azerbaycan'a yönelik dini politikaları
Iran's foreign policy and Shia geopolitics: Iran's religious policies toward Azerbaijan
- Tez No: 921822
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA ATATORUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Uluslararası İlişkiler, International Relations
- Anahtar Kelimeler: İran Dış Politikası, Azerbaycan, Din, Şiilik, Foreign Policy of Iran, Azerbaijan, Religion, Shiism
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Avrupa Birliği Çalışmaları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Bu tez çalışması, İran İslam Cumhuriyeti'nin dış politikasında Şii İslam'ın nasıl bir araç olarak kullanıldığını ve bunun Azerbaycan ile ilişkiler üzerindeki etkilerini incelemektedir. 1979 İslam Devrimi sonrası İran, Şii İslam'ı hem iç hem de dış politikada birleştirici bir güç olarak kullanarak bölgesel nüfuzunu artırmayı hedeflemiştir. Şii nüfusa sahip olmasına rağmen laik bir yapıda olan Azerbaycan, bağımsızlığını kazandıktan sonra Batı yanlısı bir dış politika benimsemiş ve bu durum iki ülke arasında gerilimlere yol açmıştır. Özellikle Azerbaycan'ın İsrail ile geliştirdiği işbirliği, İran tarafından güvenlik tehdidi olarak görülmektedir. İran'ın Azerbaycan'daki Şii nüfusu dini ve kültürel faaliyetlerle etkileme çabaları, Azerbaycan tarafından ulusal güvenliğe bir tehdit olarak algılanmaktadır. Literatür taraması ve doküman analizine dayanan bu çalışmada, İran ve Azerbaycan arasındaki tarihi ve dini bağlar detaylı bir şekilde ele alınarak, İran'ın Şii İslam'ı dış politikasında nasıl kullandığı analiz edilmiştir. Sonuçlar, İran'ın dini ideolojiyi dış politika aracı olarak etkin bir şekilde kullanmaya çalıştığını, fakat Azerbaycan'ın ise laik devlet yapısını korumada kararlı olduğunu göstermektedir. Özellikle Azerbaycan'ın yabancı dini ve ideolojik unsurlar üzerindeki sıkı denetimi İran'ın Şiilik ile Azerbaycan'daki nüfuzunun artırmasının önünde engel teşkil etmektedir. Bu bağlamda, çalışma, bölgesel güç dengeleri ve uluslararası ilişkiler açısından iki ülke arasındaki ilişkilerin karmaşıklığını ve dini ideolojilerin siyasete yansımalarını anlamak için önemli bir katkı sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis examines how Shia Islam has been used as a tool in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran and its impact on relations with Azerbaijan. Following the 1979 Islamic Revolution, Iran aimed to increase its regional influence by utilizing Shia Islam as a unifying force in both domestic and foreign policy. Despite having a Shia population, Azerbaijan is a secular state that adopted a pro-Western foreign policy after gaining independence, leading to tensions between the two countries. Notably, Azerbaijan's collaboration with Israel is perceived by Iran as a security threat. Iran's efforts to influence the Shia population in Azerbaijan through religious and cultural activities are regarded by Azerbaijan as a national security challenge. Based on a literature review and document analysis, this study thoroughly examines the historical and religious ties between Iran and Azerbaijan and analyzes how Iran has employed Shia Islam in its foreign policy. The findings reveal that while Iran actively seeks to leverage religious ideology as a foreign policy tool, Azerbaijan remains resolute in preserving its secular state structure. In particular, Azerbaijan's strict control over foreign religious and ideological elements poses a significant obstacle to Iran's efforts to expand its influence through Shia Islam within Azerbaijan. In this context, the study provides valuable insights into the complexities of relations between the two countries in terms of regional power dynamics and international relations, as well as the political implications of religious ideologies.
Benzer Tezler
- İran'ın dış politikasında Şii mezhep faktörünün etkisi ve kullanımı: Jeopolitik bir değerlendirme
The effect and use of Shia sect factor in Iran's foreign policy: A geopolitical evaluation
SEYEDMOHAMMAD SEYEDI ASL
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ŞAHİN
- İran's foreign policy towards shiite groups in the Middle East: The case of Lebanon and Iraq
Ortadoğu'da Şii gruplara karşı İran'ın diş politikası; Irak ve Lübnan örneği
EMIN YOLCHIYEV
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Uluslararası İlişkilerYıldırım Beyazıt ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİROL AKGÜN
- Şii jeopolitiği ve İran dış politikası
Shiite geopolitics and Iran foreign policy
MEHMET BORA SANYÜREK
Doktora
Türkçe
2018
Uluslararası İlişkilerGazi ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CANAN ATEŞ EKŞİ
- Türkiye'nin güvenlik algılamaları açısından 1979 İslam Devrimi sonrası İran dış politikası
Iran?s foreign policy in Post-1979 Revolution on the perspective of Turkey?s security perceptions
MEHMET AKİF KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Uluslararası İlişkilerPolis AkademisiUluslararası Güvenlik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İDRİS BAL
- İran'ın dini jeopolitiği
Religious geopolitics of İran
CİHAN ÇİFCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Siyasal Bilimlerİstanbul Aydın ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ KATMAN