Dayatılmış engelli kimliği: Bir sosyal inşa süreci olarak engellilik
Imposed disability identity: Disability as a social construction process
- Tez No: 685285
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RECEP YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyal Hizmet, Social Work
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yalova Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Hizmet Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 321
Özet
Çalışma daha önce ele alınmamış bir konu olan Türk toplumunda engellilik olgusuna yüklenen anlamların engelli bireylerin kimlik tanımlamalarına olan yansımalarını keşfetmektedir. Engellilik olgusunun sosyal bir inşâ ürünü olduğu kabulünden hareket eden çalışma, toplumun engelliliğe yüklediği anlamların engelli bireylerin kişisel kimlik tanımlamalarına yansıması ve bu anlamlandırmalarla baş etme yollarını/çabasını Türkiye ölçeğinde incelemektedir. Bu açıdan çalışmanın amacı; (i) kültürel yapı, psikolojik yaklaşım ve kognitif kalıplardan kaynaklı toplumdaki engelli algısının engelli bireylere bir kimlik dayatıp dayatmadığı; (ii) toplumun engelliliğe yüklediği anlamların engelli bireylerin kişisel kimliklerini tanımlama süreçlerini etkileyip etkilemediği; (iii) Engelli bireylerin engellilik olgusuna yüklenen anlamlandırmalar karşısında kimliklerini koruma adına ne gibi baş etme yollarına müracaat ettikleri sorularına cevap vermektir. Bu nitel çalışmada veriler yarı yapılandırılmış mülakatlar yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi 14 görme, 14 ortopedik engelli ve 9 işitme engelli 37 katılımcıdan oluşturulmuştur. Araştırma örneklemi 21-57 yaş aralığında 20 kadın ve 17 erkek katılımcıdan oluşmaktadır. Mülâkatlarda katılımcılara 19 açık uçlu soru yöneltilmiştir ve araştırma bulguları 7 ana tema altında sunulmuştur. Temalar altında yer alan veriler (I.) engelli bireylerin kendi kimliklerine getirdikleri tanımlamaların toplumun tanımlamalarından farklılık gösterdiğini; (II.) engelliliğin engelli bireyler için temel bir kimlik tanımlayıcısı olmadığını ancak toplum için en önemli kimlik tanımlayıcısı olduğunu; (III.) engelliliğin katılımcılar ve toplum için aynı anlamları taşımadığını; (Iv.) dayatılan engelli kimliğinin katılımcıların duygu dünyalarında öfke, üzüntü, rahatsızlık, yorgunluk ve umutsuzluk gibi yansımalarının olduğunu; (V.) bilişsel düzeyde ise iş seçimi, beklentiler, eş seçimi, arkadaş seçimi gibi kararlarda etkili olduğunu; (VI.) dayatılan engelli kimliğinin bireylerin sosyal ilişkilerini, aidiyetlerini ve rollerini olumsuz etkilediğini;(VII.) engelli bireylerin dayatılmış kimlikle kendini ispat etme, dışadönük olma, çalışma ve üretme gibi çabalara girişerek mücadele ettiklerini göstermektedir. Araştırma şu sonuçları ortaya koymuştur. (i) Engelliliğe yüklenen anlamlar ve bu olguya verilen reaksiyon formları engelli bireyleri bir kimlik dayatmasıyla karşı karşıya bırakmaktadır. (ii) Bu kimlik dayatması engelli bireylerin kendi kimlik tanımlamalarını etkilemektedir. Bu çerçevede engelli bireyler özgün bireysel kimlikleri ile dayatılmış engelli kimliğini bir arada taşıma adına bir tür kimlik yönetimi stratejisi gözetmektedir. (iii) Engelli bireyler dayatılmış engellilik kimliğiyle baş etme adına bir dizi çaba içerisine girişmektedir ve bu çabalar dayatılan engelli kimliğinin varlığı konusunda bir bilince sahip olduklarını göstermektedir. (iv) Engelin görünürlük düzeyi ile dayatılmış engelli kimliğini üreten toplumsal algılara muhatap olma arasında pozitif bir ilişkiden söz etmek mümkündür.
Özet (Çeviri)
The study investigates the reflections of the meanings attributed to disability phenomenon in Turkish society on the identity definitions of the disabled individuals as an untackled topic. Assuming that the disability is a socially constructed phenomenon, the study examines the reflection of the meanings attributed to disability by society on the personal identity definitions of the disabled individuals, as well as ways/efforts for coping with such meanings in the scope of Turkey. In this respect, the study aims to answer the questions (i) Whether the social perception of disability stemming from cultural structures, psychological attitudes, and cognitive patterns impose an identity to disabled individuals; (ii) Whether the meanings attributed to disability by society influence disabled individuals' personal identity definition processes; (iii) What sort of ways disabled individuals apply for preserving their identities in the face of meanings attributed to disability phenomenon. In this qualitative study, the data was gathered by semi-structured interviews. The sample of the study was composed of 37 participants, including 14 visually disabled, 14 orthopedically disabled, and 9 deaf individuals. The study sample contained 20 women and 17 men participants between age of 21-57. The participants were asked 19 open-ended questions in the interviews and the findings of the research were presented within 7 main themes. The data presented under the themes shows (I.) disabled individuals' definitions of their identity differs from definitions of society; II. disability is not a primary identity reference for disabled individuals, whereas it is the primary identity reference for society; III. disability does not bear the same meaning for disabled individuals and society; Iv. imposed disability identity has some reflections such as anger, hurt, discomfort, fatigue, and hopelessness in the emotional world of the participants; V. it has cognitive effects on participants' some decisions such as job selection, expectations, mate selection, friend selection; VI. imposed disability identity has negatif effects on social relations, belongings and roles of the disabled individuals; VII. disabled individuals struggle with imposed identity by going into some efforts such as proving themselves, being extroverted, working and productivity. The study has suggested the following results. (i) The meanings attributed to disability and reaction forms to this phenomenon confront disabled individuals with an identity imposition. (ii) This identity imposition influences disabled individuals' their identity definitions. In this regard, disabled individuals follow a kind of identity management strategy in holding their own genuine personal identities and imposed disability identity together. (iii) Disabled individuals go into a range of efforts in order to cope with imposed disability identity and such efforts proves that they have a consciousness about the existence of imposed disability identity. (iv) It is possible to argue that there is a positive relationship between the visibility level of disability and encountering with social perceptions producing the imposed disability identity.
Benzer Tezler
- Engelli çocuğu olan annelerin sorunlarına toplumsal cinsiyet perspektifinden bakış: Konya örneği
A view from the gender perspective on the problems of mothers with disabled children: The case of Konya
BETÜL KURTÇA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiBartın ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİRGÜL KOÇAK OKSEV
- Sosyal politika kapsamında kamu kuruluşları tarafından bir dezavantajlı grup olarak engellilere yönelik verilen hizmetlerin etkinliği: Isparta ili örneği
The efficiency of services provided to disadvantaged groups of public institutions within the scope of social policy: The case of Isparta province
KÜBRA DEMİROK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURŞİT IŞIK
DOÇ. DR. MELTEM İNCE YENİLMEZ
- Zihin engelli çocukların aileleri tarafından fiziksel ihmal ve istismarı ile buna bağlı olarak ortaya çıkan davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Bolu ili örneği)
The Examination of relationship between physical abuse and neglect of mentally retarded children by their families and their behaviour problems accordingly (A sample study for Bolu)
EMİNE ERATAY
Doktora
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimAbant İzzet Baysal ÜniversitesiZihin Engellilerin Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. PINAR BAYHAN
- İşitme engelli öğrencilere programlı öğretim yöntemiyle matematik öğretimi
Mathematics throgh programmed teaching methods for hearing impaired children
TURGUT ŞEN
- Zihinsel ve fiziksel engelli çocukların rehabilitasyonunun yönetimi ve ailelerin rolü
Rehabiltation management of children with mental and physical disabilities and the role of parents
ÇİĞDEM KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Sağlık Kurumları YönetimiBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KAMİL USLU