Bir akıl yürütme yöntemi olarak analojinin değeri
The value of analogy as a reasoning method
- Tez No: 685495
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL KÖZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Analojik akıl yürütme, verdiği olumsal (zannî) sonuç neticesinde, zorunluluk ve kesinlik üzerine kurulu klasik mantıkta kabul edilmekle birlikte pek rağbet görmemiş, çoğu zaman standart mantık metinlerinde endüktif / varsayımsal akıl yürütmenin çok zayıf bir türü olarak telakki edilmiş, hatta uygulama alanı daha çok retorik ve poetik alanla sınırlandırılmıştır. Form olarak her insanda bulunan ve diğer akıl yürütme türlerine nazaran en çok kullanılan bir çıkarım türü olan analojik akıl yürütme, bu özelliği sayesinde, özellikle eski medeniyetlerde, düşünce sistemlerinin oluşmasında bir hayli etkili olmuştur. Bunun yanı sıra Rönesans'la birlikte değişen değerler, algılar ve yargılar, analojiye karşı bakış açısını da değiştirmiş, oluşan yeni dünya görüşünde analojiye karşı ilgi de artmıştır. Özellikle 19. Yüzyılda bilişsel psikoloji, eğitim, hukuk, bilim felsefesi, dil felsefesi ve yapay zeka gibi alanlarda oluşmaya başlayan paradigma değişikliği sayesinde analojik akıl yürütme, teorik kavramların anlaşılması ve teoriler/vakalar arasındaki anlam farkı problemlerinin çözümü için çok önemli bir araç olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Günümüzde de analojik akıl yürütmeyle ilgili bilimsel çalışmalar, özellikle hukuk, yapay zekâ ve eğitim alanlarında gün geçtikçe artmaktadır. Ülkemizde analoji ile ilgili eğitim alanında bir hayli çalışma yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Ancak klasik mantık alanında, akıl yürütme türlerinden biri olan analoji ile ilgili yeterli miktarda çalışma bulunmamaktadır. Bu durum bizi analojik akıl yürütme ile ilgili çalışmaya sevk etmiştir. Analojinin eklektik yapısı sebebiyle yapılan çalışma, mantık biliminin sınırlarını aştığı için çift yönlü bir inceleme alanı oluşturmayı gerektirmiştir. Tezimizi girişin ardından, analojik akıl yürütmenin tarihte ve günümüzde geçirdiği evreleri ele aldığımız birinci bölüm, pür mantık açısından ne olduğunu, formlarını, diğer akıl yürütme türleriyle benzerliklerini ve farklılıklarını içeren ikinci bölüm ve pratikte ne ifade ettiğini ve kazanımlarını ele aldığımız multidisipliner bir üçüncü bölüm oluşturmuştur. Dolayısıyla, birinci bölüm ve ikinci bölümde teorik bir çerçevede meseleye geniş bir bakış açısı getirilirken, üçüncü bölümde daha pratik düzlemde meselenin dünü, bugünü ve yarını, mantıkçı bakış açısına ilaveten, bilim tarihçisi, hukukçu ve eğitimci perspektifiyle değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Analogical reasoning, as a result of its contingent (hypothetical) result, although accepted in classical logic based on necessity and certainty, has not been very popular, it is often considered as a very weak type of inductive / hypothetical reasoning in standard logic texts, and even its field of application is more rhetorical. and it is bordered by the poetic area. Analogical reasoning, which is a type of inference found in every human being as a form and is the most used type of inference compared to other types of reasoning, has been quite effective in the formation of thinking systems, especially in ancient civilizations, thanks to this feature. In addition, with the Renaissance, changing values, perceptions and judgments have also changed the perspective towards analogy, and the interest in analogy has increased in the new world view that has been formed. Especially in the 19th century, thanks to the paradigm change that started to occur in areas such as cognitive psychology, education, law, philosophy of science, language philosophy and artificial intelligence, it started to be considered as a very important tool for analogical reasoning, understanding theoretical concepts and solving the difference of meaning between theories / cases. Today, scientific studies on analogical reasoning are increasing day by day, especially in the fields of law, artificial intelligence and education. In our country, a lot of work has been done and continues to be done in the field of analogy education. However, in the field of classical logic, there are not enough studies on analogy, which is one of the types of reasoning. This situation has led us to work on analogical reasoning. Due to the eclectic nature of the analogy, the study required to create a two-sided study area because it exceeded the boundaries of logic science. After the introduction of our thesis, the first chapter, in which we deal with the stages of analogical reasoning in history and today, consists of the second chapter, which includes what it is in terms of pure logic, its forms, its similarities and differences with other types of reasoning, and a multidisciplinary third chapter in which we discuss what it expresses in practice and its achievements. Therefore, while a broad perspective is brought to the issue in a theoretical framework in the first chapter and the second chapter, in the third chapter, the past, present and future of the issue is evaluated in a more practical level, in addition to the logicist perspective, from the perspective of science historians, jurists and educators.
Benzer Tezler
- Designing business model framework for public bus transportation authorities: A fuzzy approach
Otobüs toplu taşıma otoriteleri için iş modeli dizaynı: Bir fuzzy yaklaşımı
BÜŞRA BURAN
Doktora
İngilizce
2023
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ERÇEK
- Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve özgül öğrenme güçlüğü olan bireyler ve sağlıklı kontroller arasında bilişsel performans ve okuma analizinin göz izleme ile karşılaştırılması
Cognitive performance differences between patients with attention deficit hyperactivity disorder and specific learning disorders and healthy controls and comparison of reading performances with eye tracking
MEHMET ALİ DONBALOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriAtatürk ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESEN YILDIRIM DEMİRDÖĞEN
- Mantık ve doğa bilimleri
Logic and natural sciences
ÖZLEM KÜÇÜKŞABANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EKREM ZİYA DUMAN
- Hukukta akıl yürütme yöntemi olarak kıyas (analoji)
Analogy as legal reasoning
FUAT ALTUNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HukukErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SURURİ AKTAŞ
- Bütçeleme yazılımı seçimi için bir yaklaşım: Küresel Bulanık Doğrusal Programlama Metodu
An approach to select budgeting software: Spherical Fuzzy Linear Programming Method
ELİF ÖZVATAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERHAN ÇEBİ