Kavuzsuz arpa genotiplerine (Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f.) farklı dozlarda uygulanan gama ışınının M1 ve M2 bitkilerinin bazı özelliklerine etkileri
Effects of different doses of gamma rays on some traits of m1 and m2 plants of hulless barley (Hordeum vulgare var. nudum L. Hook.f.) genotypes
- Tez No: 685961
- Danışmanlar: PROF. DR. SAİME İKİNCİKARAKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Bu çalışma, 2017 ve 2019 yılları arasında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü'ne ait sera ve tarlalarda yürütülmüştür. Çalışmanın amacı, Yalın arpa çeşidi ve YAA7050-14 kavuzsuz arpa hattının tohumlarına uygulanan farklı dozlardaki gama ışınının M1 ve M2 bitkilerinin bazı özellikleri üzerine etkilerini belirlemek ve bu genotiplerde bazı tarımsal özelliklerin iyileştirilmesi yönünde genotipik varyasyon oluşturmaktır. Bu amaçla, materyal olarak Yalın çeşidi ve YAA7050-14 hattının tohumları, mutagen olarak kontrol ile birlikte 100, 150, 200, 250 ve 300 gray dozlarında Kobalt 60 kaynaklı gama ışını kullanılmıştır. Sera ve tarla denemeleri her iki yılda tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Uygulanan gama ışını dozlarının, her iki kavuzsuz arpa genotipinin M1 ve M2 bitkilerinde incelenen özellikler üzerinde etkili olduğu saptanmıştır. Bu etkinin dozlara, incelenen özelliğe, generasyona ve genotiplere göre değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Her iki genotipte, M1 generasyonunda incelenen özelliklerin birçoğunda düşük dozlarda elde edilen değerler kontrole yakın olurken, 250-300 gray gama ışını dozları ele alınan özelliklerin çoğunda önemli azalmalara neden olmuştur. M2 generasyonunda ise 250-300 gray gama ışını dozları çıkış oranı, bitki boyu, başakta başakçık sayısı, başakta tane sayısı ve tohum tutma oranı özelliklerinde olumsuz etki yaparken, başak sayısı, başak uzunluğu, başakta tane ağırlığı ve bin tane ağırlığını olumlu yönde etkilemiştir. En yüksek klorofil mutasyonları Yalın çeşidinde 250-300 gray dozlarında, YAA7050-14 arpa hattında ise 300 gray dozunda görülmüştür. Çalışma sonucunda, kavuzsuz arpa genotiplerinin tohumlarına uygulanan gama ışını ile oluşturulan mutant popülasyonlar içerisinden istenilen yönde seçim yapmaya uygun bir varyasyonun oluştuğu, bu materyal içerisinden üstün özellikler taşıyan bireylerin seçilme olasılığının olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study was conducted in the greenhouse and fields of The Central Research Institute for Field Crops during 2017-2019. The aims of this study are to determine the effects of different doses of gamma rays treatment on some characteristics of M1 and M2 plants of two hulless barley genotype, and to create a genotypic variation for the improvement of some agronomic traits in these genotypes. Therefore, seeds of barley cultivar (cv.) Yalin and hulless barley line YAA7050-14 were used as materials. The seeds of hulless barley genotypes were treated with gamma irradiation using Cobalt 60 gamma source at 100, 150, 200, 250, and 300 gray doses along with non-irradiated control samples. Experiments at the greenhouse and fields were conducted using randomized complete block design with three replications for two generations. It was determined that the gamma-ray irradiation has a significant effect on the agronomic and morphological characteristics of M1 and M2 plants of both hulless barley genotypes and the effects varied according to the dose, examined characters, generations and genotypes. In both genotypes, while the values obtained at low doses were found to be close to the control in most of the traits examined in the M1 generation, 250-300 gray gamma ray doses caused significant reductions in the most of the traits evaluated. At the M2 generation, 250-300 gray gamma-ray doses had a negative effect on germination rate, plant height, spikelet per spike, number of kernel per spike and fertility, whereas it resulted in a positive effect on the number of spikes, spike length, kernel weight per spike and thousand-kernel weight. The highest chlorophyll mutations have been observed at 250-300, and 300 gray doses for cv. Yalin and line YAA7050-14, respectively. As a result of this study, it was determined that the mutant population generated by gamma-ray irradiation treatment of the seeds of hulless barley genotypes provide variation that is suitable for the selection of desired traits. Moreover, individuals with superior characteristics are likely to be selected among this material.
Benzer Tezler
- Bazı kavuzsuz arpaların (Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f.) gelişme dönemleri ile verim ve verim öğelerinin belirlenmesi
Determination of growth stages, yield and yield components of some hulless barleys (Hordeum vulgare L. var. nudum Hook. f.)
SONER YÜKSEL
Doktora
Türkçe
2017
ZiraatAnkara ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAİME İKİNCİKARAKAYA
- Kavuzsuz arpa (Hordeum vulgare L. var. nudum) genotiplerinde kışlık ve yazlık ekimin verim ve bazı agronomik özellikleri üzerine etkisi
Effect of autumn and spring sowings on the grain yield and some agronomical characteristics of hulless barley (Hordeum vulgare L. var. nudum) genotypes
AYŞE ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatSelçuk ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NECDET AKGÜN
- Isparta koşullarında kavuzsuz arpa çeşit/hatlarının verim ve bazı tarımsal özelliklerin belirlenmesi
Determination of yield and some agricultural characteristics of hull-less barley varieties/lines in Isparta conditions
TUĞÇE GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ZiraatIsparta Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İLKNUR AKGÜN
- Bazı kavuzsuz arpa genotiplerinin β-glukan ve dirençli nişasta içerikleri
Β-glucan and resistant starch content of some hull-less barley genotypes
DELAL ABDULLAHOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Gıda MühendisliğiAdana Alparslan Türkeş Bilim Ve Teknoloji ÜniversitesiGıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT REİS AKKAYA
- Bazı alternatif tahıl türlerinin Erzurum koşullarına adaptasyonu
Adaptation of some alternative cereal species in Erzurum conditions
SEVNUR EKİNCİ