Çok mekânlılık bağlamında Yunus Emre mezarları
Tombs of Yunus Emre within the context of multi-spatiality
- Tez No: 686952
- Danışmanlar: PROF. DR. PERVİN ERGUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Halk bilimi disiplininde çok mekânlılık, anlatı kahramanlarının birden çok yerde doğduğuna veya öldüğüne inanılmasını ifade eden bir kavramdır. Sözlü kültürün bir yaratımı olan pek çok anlatı kahramanı ile ilgili yeteri kadar bilgi bulunmaması, hayatlarıyla ilgili bilginin daha çok sözlü kültür içinde varolması, bu şahsiyetleri belli bir mekâna yerleştirmeyi zorlaştırmaktadır. Anlatı kahramanlarının biyografilerini oluşturan efsane ve menkıbe türü, anlatı kahramanlarının birden fazla yerde doğduğuna veya öldüğüne inanılmasını kolaylaştırmaktadır. Türk kültür tarihinde tarihî ve menkıbevî kişiliği içiçe geçerek akademik tartışmaya konu olmuş çok sayıda çok mekânlı anlatı kahramanı vardır. Bunlardan belki en dikkat çekeni 13. yüzyılda yaşadığı bilinen Yunus Emre (1240-1320)'dir. Hayatı hakkındaki yazılı kaynaklar yetersiz olan Yunus Emre, hakkında üretilen biyografiler ve şiirlerle bir anlatı kahramanıdır. Yunus Emre'nin biyografisi ve şiirlerindeki varyantlaşma mezar yerlerinde de görülmektedir. Türkiye'de 14 yerde mezarı tespit edilen Yunus Emre, çok mekânlı bir anlatı kahramanıdır. Yunus Emre'yi bir anlatı kahramanı olarak kabul edip, mezarları örneğinde halk bilimsel yaklaşımlarla incelemek gerekli ve önemlidir. Bu tezde Yunus Emre, çok mekânlılık kavramı açısından incelenmiş, çok mekânlılığı oluşturan dinamikler Yunus Emre mezarları örneğinden hareketle ortaya konulmuştur. Yunus Emre'ye ait olduğuna inanılan 14 mezar yerinde 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yapılan alan çalışmasıyla mekânlarda oluşan Yunus Emre belleği tespit edilmiştir. Daha sonra alandan elde edilen bilgiler, çok mekânlılık bağlamında halk bilimi yaklaşımlarıyla değerlendirilmiştir. Buna bağlı olarak çok mekânlılığı ortaya çıkaran dinamikler, anlatı ve fakelore temelinde gelişme göstermektedir. Mekân ve anlatı ilişkisinde yerelleşme, bellek aktarımı ve rüya anlatılarının etkili olduğu ve çok mekânlılığa olanak sağladıkları görülmüştür. Mekânın fakelore, icat edilmiş gelenek ve folklorizmle olan ilişkisinde ise mezar yeri üzerine yapılan tartışmalar ve mekânlardaki uygulamalarda bu kavramların etkili birer unsur oldukları tespit edilmiştir. Bu çalışmada çok mekânlılık kavramı Yunus Emre mezarları özelinde halk bilimsel bir bakışla değerlendirilip, anlatı ve fakelore eksenindeki ilişkilerin söz konusu olgunun sebeplerini oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu tez aynı zamanda, çok mekânlı anlatı kahramanları ve Yunus Emre üzerine çalışma yapmak isteyen araştırmacılara halk bilimi perspektifinden yeni ve çok yönlü bakış açıları sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Multi-spatiality is the concept in the folklore discipline that expresses the belief that narrative heroes are born or killed in multiple places. There isn't enough information about many narrative heroes created by the verbal culture, and the information about their lives exists in culture mostly through verbal narratives, making it difficult to place these personalities in a particular space. Legend and epic types, consisting of the biographies of narrative heroes with their high credibility characteristics, make it easy to believe they were born or died in more than one place. Many heroes with multi-spatial narratives have been the subject of academic research in Turkish culture history by intertwining their historical and legendary personalities. Perhaps the most notable of these is Yunus Emre, known to have lived in the 13th century. Yunus Emre is a narrative hero about whom biographies and poems are produced, and on whose life the written sources are insufficient. The variation in the biography and poems of Yunus Emre can also be seen in his burial place. Yunus Emre, whose tomb was found in 14 places in Turkey, is a multi-spatial narrative hero. It is necessary and important to accept Yunus Emre as a narrative hero and to examine the tombs with folklore approaches. This thesis examines Yunus Emre in terms of the multi-spatiality concept, and the dynamics that create multi-spatiality have been revealed, taking the Yunus Emre tombs as the epitome. The memory of Yunus Emre constructed in the spaces was determined with different aspects during the field studies conducted in 2017, 2018 and 2019 on 14 tombs believed to belong to Yunus Emre. Then, the information obtained from the field study was evaluated in the context of multi-spatiality with the approaches of folk science. The dynamics revealing the multi-spatiality in the thesis are discussed in the axis of multi-spatiality with narrative and fakelore. In the relationship between space and narrative, localization, memory transfer and dream narratives are effective and enable the multi-spatialism. In the relationship of the place with fakelore, invented tradition and folklorism, the discussions on the burial place and the practices in the spaces are effective elements. In this study, the multi-spatiality concept has been evaluated with a folk-scientific point of view in the epitome of Yunus Emre tombs, and the reasons for this phenomenon were questioned. This thesis also offers new and versatile perspectives from the perspective of folklore to researchers who plan to study multi-site narrative heroes and Yunus Emre.
Benzer Tezler
- 1989 Bulgaristan - Türkiye göçü: 'Yeniden doğuş süreci' bellek ve milliyetçilik ilişkisi
1989 Bulgaria - Turkey migration: 'Revival process' memory and nationalism in consideration
FATME FEVZİ MEHMED
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SosyolojiHacettepe Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜM DEPELİ
- 20. yüzyıldan günümüze plastik sanatlarda mizah ve eğlence
Humor and fun from 20th century to the present in plastic arts
EBRU ACAR TARALP
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2011
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. DEVABİL KARA
- Aşçıların inovasyon davranışı düzeyleri ile füzyon mutfak ve moleküler gastronomi uygulamalarına bakış açıları
Chefs' levels of innovation behavior and perspectives to the applications of fusion cuisine and molecular gastronomy
UĞUR BOZBAYIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıGaziantep ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. METİN SÜRME
DOÇ. DR. ATINÇ OLCAY
- Otorite nesnesi olarak beden resimleri
Body picturec as the object of authority
HÜLYA ULAŞ FEYZİOĞLU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2008
Güzel SanatlarHacettepe ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ DOKAK
- İlk dönem islâm kelâmcılarının teslîs eleştirileri
The trinity criticisms of early islamic kalam scholars
FİKRET SOYAL