Issyk-Kul Golü kıyısındaki deniz topalaklarının (Hippophaerhamnoides) büyümesive gelişmesi üzerindeki antropojenik faktörlerin etkisinin araştırılması
Ысык-кѳлдүн жээгинде ѳскѳн чычырканактын (Hippophae khamnoides) ѳсүп-ѳнүгүүсүнѳ антропогендик факторлордун тийгизген таасирлери
- Tez No: 693019
- Danışmanlar: PROF. DR. KANATBEK KOCOBAEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Deniz topalak, Issyk-Kul, antropojenik faktörler, biyoekolojik göstergeler, morfometrik parametreler
- Yıl: 2021
- Dil: Kırgızca
- Üniversite: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 57
Özet
Урбанизацияланган экосистемалардын абалын баалоо жана аларды сактап калуунун жолдорун издөө - азыркы экологдордун негизги милдети. Ысык-Көл - бул Кыргыз Республикасынын бермети, дүйнөнүн ар тарабынан келген туристтердин көңүлүн бурат жана анын өзүнүн экологиялык өзгөчө орду бар экендиги талашсыз. Бул аймакта айлана чөйрөнүн эң маалыматтуу биоиндикатору чычырканак болуп эсептелинет (Hippóphaë rhamnóides L.). Ысык-Көлдүн жээгинде өскөн чычырканак көлдүн биологиялык чыпкасы гана болбостон, ар кандай жаныбарлар үчүн баш калкалоочу жай катары кызмат кылып, аборигендик экосистемалардын табигый биологиялык ар түрдүүлүгүн сактайт. Мындай бадалдын морфологиялык жана таксациондук параметрлери изилденди. Сыноо аянттары чычырканактын көлгө эң жакын жайгашкан жерлериненалынып, антропогендик таасирлерине карата озгөрүүдеңгээли менен айырмаланды: туристтердин санына жараша аныкталган эң жогорудан эң аз жүктөлгөнгө чейин. Ысык-Көлдүн жээгиндеги өсүп жаткан чычырканак бадалдарынын морфометриялык параметрлерин жана таксациондук айрым көрсөткүчтөрүн изилдөө аркылуу, алардын табигый калың катмарынын өсүшүнө жана өнүгүшүнө антропогендик фактордун таасир этүү деңгээлин аныктоого болорун биздин изилдөөлөрдүн натыйжалары көрсөттү. Чычырканак бадалдарынын популяцияларына жогорку антропогендик таасир этүүчү эң популярдуу индикатор-популяциядагы эркектер менен аялдардын катышы болуп саналат. Чычырканактын табигый калың катмарына техногенндик чоң жүктөө ургаачы бадалдардын санынын азайышына алып келет. Чычырканактын жаратылышты коргоонун чоң функциясын аткаргандыгын эске алып, Ысык-Көлдүн жээгиндеги чычырканактын табигый жашоо чөйрөсүн жана аймагын сактап калуу менен, пляж туризминин өнүгүүсүн дал келтирүү керек. Ачкыч сөздөр: Чычырканак, Ысык-Көл, антропогендик факторлор, биоэкологиялык көрсөткүчтөр, морфометриялык параметрлер
Özet (Çeviri)
Kentsel ekosistemlerin durumunu değerlendirmek ve onları korumanın yollarını bulmak modern ekolojistlerin temel görevidir. Issyk-Kul Gölü, hiç şüphesiz kendi ekolojik ayak izine sahip olan, dünyanın dört bir yanından gelen turistlerin ilgisini çeken Kırgız Cumhuriyeti'nin incisidir. Çevrenin durumunun en bilgilendirici biyo-göstergeleri deniz topalaktır (Hippóphaë rhamnóides L.). Issyk-Kul Gölü kıyısında büyüyen deniz topalaklarının vahşi çalılıkları, yalnızca gölün biyolojik bir filtresi olarak değil, aynı zamanda çeşitli hayvanlar için bir sığınak olarak da önemli bir ekolojik rol oynar ve böylece yerli ekosistemlerin doğal biyolojik çeşitliliğini destekler. Çalıların morfolojik ve vergilendirme parametreleri incelenmiştir. Test parselleri, deniz topalaklarının göle en yakın yapıştığı bölgelere yerleştirildi ve antropojenik yük seviyesiyle farklılaştırıldı: en yüksekten en az yüklü olana, bu durumda turist sayısına göre belirlendi. Araştırmamızın sonuçları, deniz topalak çalılarının morfometrik parametrelerini ve nüfusun bazı vergilendirme göstergelerini değiştirerek, antropojenik faktörün, Issyk-Kul Gölü kıyılarında deniz topalaklarının doğal çalılıklarının büyümesi ve gelişimi üzerindeki etkisinin derecesini belirlemenin mümkün olduğunu göstermiştir. Deniz topalak çalı çalılıklarının popülasyonları üzerindeki yüksek antropojenik etkinin en bilgilendirici göstergesi, popülasyondaki erkeklerin dişilere oranıdır. Kayalıkların doğal çalılıkları üzerindeki yüksek yük, kadın çalıları sayısındaki bir düşüşe yol açar. Deniz topalak çalılıklarının büyük bir doğa koruma işlevi gördüğü göz önüne alındığında, Issyk-Kul Gölü kıyılarında deniz topalaklarının doğal yaşam alanlarını korumak için önlemler almak ve funda çalılıklarının doğal alanlarının korunmasına paralel olarak plaj turizminin gelişmesini sağlamak gerekmektedir.
Benzer Tezler
- Исследование экотоксичности каджи-сайского уранового хвостохранилища с использованием вида ephedra ıntermedıa в качестве биомонитора
Biyomonitor olarak efedra (Ephedra ıntermedıa)'nı kullanılarak kadji-say uranyum atık deposunun sebep olduğu ekotoksitesinin araştırılması
MEERİM RUSLANBEKOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2018
BiyolojiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KADİRBAY CEKIROV
- Prehistorik dönemde Isık-Göl ve çevresi
Issyk-Kul and its surroundings in the prehistoric period
OKTAY KARATAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NEZAHAT CEYLAN
- Анализ изменения макро и микроэлементного состава почв г.балыкчы загрязненных нефтепродуктами
Balıkçı şehrinin petrolle kirlenmiş toprakların makro ve mikro besin kompozisyonundaki değişimlerinin analizi
GÜLCAN ESENCANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2019
Çevre MühendisliğiKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KANATBEK KOCOBAYEV
- Теңир-тоо калкынын байыркы көркөм өнөр чеберчилиги (б.з. ч.1-миң жылдык)
Tanrı-Dağı halkının antik sanatı (M.Ö 1000)
MYRZAYİM SÜLEYMANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2021
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KUBATBEK TABALDİEV
- Song Gölü Havzası'nın (Kırgız Cumhuriyeti) fiziki coğrafya özellikleri
The physical geography characteristics of the basin of Song Kul Lake
ÖZGÜR ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiTürk Dünyası Coğrafyası Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YASEMİN ÖZDEMİR KULAKSIZ