Geleneksel Türk tiyatrosunda toplumsal cinsiyet
Gender in the traditional Turkish theater
- Tez No: 693063
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TUGBA GÖNEL SÖNMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Tiyatro, Geleneksel Türk tiyatrosu, Toplumsal cinsiyet, Kadın folkloru, Theatre, Traditional Turkish theatre, Gender, Women's folklore
- Yıl: 2021
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 161
Özet
Geleneksel Türk tiyatrosunda toplumsal cinsiyet konusu, Türk toplumunda kadının tanımlanış ve algılanış biçimine ışık tutması amacıyla ele alınmış bir konudur. Türk toplumu içerisinde kadının yeri, önemi, aile ve sosyal hayata katkısı bağlamında çeşitli görüşlerin olduğu görülmektedir. Ortaya atılan bu görüşlerin doğduğu noktalara değinmenin, gelecekte konu bağlamında gerçekleştirilecek olan çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Türklerin geleneksel görüşünde kutsal ve kıymetli olan kadınların, tarihi süreç içerisinde tanımlanış biçiminde değişiklik olduğu görülmektedir. Tanımlamalardaki bu değişimlerin kültür ve inanç yapısından kaynaklı değişimler olduğu açıktır. Çalışmanın ana temasını toplumsal cinsiyet kavramı oluşturmaktadır. Biyolojik cinsiyetten farklı olarak toplumsal cinsiyet kavramı, kişilerin toplum içerisinde üstlenmiş oldukları rol ve sorumluluklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda ele alınan çalışma metin merkezli bir çalışma olarak devam edecektir. Çalışmanın metin merkezli olmasının nedeni geleneğin günümüzde icra ortamının sınırlı olması ve icrasının tam anlamıyla gerçekleştirilememesidir. Bu nedenle çalışma elde edilen metinler üzerinden literatür taraması ışığında sürdürülecektir. Tez dört bölümden oluşmaktadır. Belirlenen bölümler;“Türk Kültüründe Kadın Konusunun Halk Bilimi Bağlamında Değerlendirilmesi”,“Sözlü Anlatılarda Kadın”,“Geleneksel Türk Tiyatrosunda Kadın Tipleri”,“Geleneksel Türk Tiyatrosunda Toplumsal Cinsiyet”şeklinde konu bağlamında yer alan alt başlıklarıyla ilerlemektedir. Sonuç kısmında geleneksel Türk tiyatrosunda yer alan kadın tiplerinin ele alınış biçimi kültürel bağlamda değerlendirilerek oyunlardaki mizahi yönü destekleyen unsurlar olması açısından da ele alınmıştır. Geleneksel Türk tiyatrosu bağlamında kadınların en çok zenne tipi olarak gözler önüne serildiği görülmektedir. Bu anlamda hafifmeşrep, vurdumduymaz ve şirret gibi çeşitli yakıştırmalar atfedilen kadınlara, geleneksel Türk tiyatrosunun seyirlik türlerinin hemen hemen hepsinde rastlandığı görülmektedir. Konuyla ilgili 30 hikâyeye ulaşılarak bahsi geçen hikâyelerin bazılarının metnine bazılarının olay örgüsüne değinilerek konu bağlamında değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The issue of gender in traditional Turkish Theatre is an issue that has been discussed in order to shed light on the way women are defined and perceived in Turkish society. It is seen that there are various opinions within Turkish society in the context of the place, importance and contribution of women to family and social life. It is thought that addressing the birthplaces of these opinions will contribute to the studies to be carried out in the context of the subject in the future. It is seen that there has been a change in the way women, who are sacred and precious in the traditional view of Turks, are defined in the historical process. It is clear that these changes in definitions are due to changes in culture and belief structure. The main theme of the study is the concept of gender. Unlike biological sex, the concept of gender comes across as the roles and responsibilities that people take on in society. In this sense, the study discussed will continue as a text-centered study. The reason why the work is textcentric is that the current performance environment of the tradition is limited and its execution cannot be fully realized. Therefore, studies will be carried out in the light of literature review through the obtained texts. The thesis consists of four parts. Designated sections; It proceeds with subtitles in the context of“ Evaluation of Women's Subject in Turkish Culture in the Context of Folk Science ”,“Women in Oral Narratives”,“Women's Genres in Traditional Turkish Theatre”,“Gender in Traditional Turkish Theatre”. In the conclusion section, it is also discussed in terms of the way women's types are handled in a cultural context in traditional Turkish theatre and the elements that support the humorous aspect of the plays. In the context of traditional Turkish theatre, it is seen that women are most commonly exposed as zenne types. In this sense; It is seen that women attributed to various descriptions such as shameless, reckless and bitchy are found in almost all forms of traditional Turkish theatre. 30 stories on the subject were reached and some of these stories were evaluated in the context of the subject by mentioning the text of some of them and the events of some of them.
Benzer Tezler
- Feminist kuram doğrultusunda bir okuma/sahneleme ve bir örnek çalışma: Denizden Gelen Kadın
Feminist critical reading/staging and a case study: Lady From The Sea
HAKAN ALTUN
Doktora
Türkçe
2008
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLAYŞE TEMELTAŞ
- Aidiyet olgusu ekseninde Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda oyun kişileri
Play characters in Republican Period Turkish theatre revolving around the phenomenon of belonging
SEDEF UZGÖREN
Doktora
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ASLIHAN ÜNLÜ
- Kukla sanatının gelişimi ve Türkiye'deki durumu
The development of puppet art and its situation in Turkey
DERYA AYGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. LALE ÖZDER
- Karagöz metinlerinin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi
An analyse of Karagöz texts in terms of social gender roles
EMİNE VARIŞOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiHalk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YAKICI
- İstanbul'da drag queen(R)ler: Performans, dayanışma, direniş
Drag queen(R)s in Istanbul: Performance, solidarity, resistance
MÜGE ZIRIĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇAĞLAYAN KOVANLIKAYA